Verslag van een werkbezoek : Verslag van een werkbezoek van een delegatie van de vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat aan de VN-Klimaatconferentie (COP27) in Sharm-El-Sheikh (Egypte) van 12 tot en met 17 november 2022

Nr. 235
VERSLAG VAN EEN WERKBEZOEK VAN EEN DELEGATIE VAN DE VASTE COMMISSIE VOOR ECONOMISCHE
ZAKEN EN KLIMAAT AAN DE VN-KLIMAATCONFERENTIE (COP27) IN SHARM-EL-SHEIKH (EGYPTE)
VAN 12 TOT EN MET 17 NOVEMBER 2022

Vastgesteld 17 januari 2023

Een delegatie van de vaste commissie voor Economische Zaken en Klimaat heeft van 12
tot en met vrijdag 17 november 2022 een werkbezoek aan de VN-Klimaatconferentie COP27
in Sharm-El-Sheikh (Egypte) gebracht. De delegatie brengt hierbij beknopt verslag
uit van dit werkbezoek. Het doel van het bezoek was om een goed beeld te kunnen vormen
van het verloop van de VN-klimaatonderhandelingen, de posities van de belangrijkste
spelers daarin en de verwachtingen rondom het bereiken van een uitkomst. Tijdens het
werkbezoek heeft de delegatie tal van gesprekken gevoerd, onder meer met de andere
aanwezige parlementaire delegaties, non-gouvernementele organisaties en andere stakeholders.
De delegatie heeft tevens een interparlementaire side event georganiseerd op de conferentie.

Het werkbezoek is voorbereid met een technische briefing door ambtenaren van het Ministerie
van Economische Zaken en Klimaat en de Klimaatgezant van Nederland over de verwachtingen
voor de conferentie. Tijdens het werkbezoek is de delegatie dagelijks gebrieft door
de Minister voor Klimaat en Energie over het verloop van de klimaatonderhandelingen.

De delegatie is ter plaatse ondersteunt door de staf van de ambassade van Nederland
in Egypte. De delegatie is de ambassadeur en zijn staf zeer erkentelijk voor de geboden
ondersteuning voorafgaand aan en tijdens het werkbezoek.

De delegatie bestond uit de leden Agnes
Mulder (voorzitter en delegatieleider), Erkens (VVD), Boucke (D66), Kröger (GroenLinks) en Dassen (Volt).

Zondag 13 november 2022

Zoals gebruikelijk bij de jaarlijkse VN-klimaatconferenties, organiseerde de Interparlementaire
Unie (IPU), een internationale samenwerkingsorganisatie van parlementen, ook weer
een bijeenkomst in het kader van de VN-klimaatonderhandelingen. Ditmaal vond de IPU-bijeenkomst
op zondag 13 november in Sharm-El-Sheikh plaats. Doelstelling van de bijeenkomst voor
nationale parlementariërs uit de gehele wereld was om de rol en betrokkenheid van
parlementen bij de internationale besprekingen en processen over klimaatverandering
te versterken. Aan deze IPU-bijeenkomst namen de leden Agnes Mulder, Kröger en Dassen
deel. Het lid Mulder was uitgenodigd als panellid voor een discussie over verhoging
van de klimaatambities en versnelling van de schone energietransitie en de rol van
parlementen hierbij. Tijdens deze sessie verzorgde het lid Mulder ook een speech,
waarin zij nader inging op de laatste ontwikkelingen omtrent Klimaatwet in Nederland
en de besluitvorming in Europa over het Fit for 55-klimaatpakket.

Tijdens deze IPU-bijeenkomst was er ook gelegenheid voor bilaterale ontmoetingen tussen
de aanwezige parlementaire delegaties. De delegatie heeft separate gesprekken gevoerd
met de parlementaire delegaties uit de eilandstaat Tuvalu, Zuid-Afrika, Ghana en Bangladesh.
En marge werd tevens gesproken met parlementsleden uit het Verenigd Koninkrijk, Brazilië,
Luxemburg, Ierland en Egypte. Onderwerpen die ter sprake kwamen tijdens de gesprekken
waren klimaatmitigatie, -adaptatie, -financiering, verlies en schade en de verwachtingen
bij de uitkomsten van de klimaatconferentie.

Maandag 14 november 2022

Op maandagochtend had de complete delegatie een ontmoeting met de Nederlandse ambassadeur
in Egypte, de heer Han-Maurits Schaapveld. Met de ambassadeur werd gesproken over
de algemene politieke en economische situatie in Egypte. De heer Schaapveld informeerde
de delegatie over de bijzonderheden omtrent de organisatie van de klimaatconferentie.
Bijzondere aandacht ging daarbij uit naar de eerbiediging van mensenrechten in Egypte.

Op het conferentieterrein hadden enkele delegatieleden een gesprek met Ineza Grace,
mede-oprichter van de Loss and Damage Youth Coalition en lid van de onderhandelingsdelegatie
van Rwanda. Deze organisatie bestaat uit jongeren die pleiten voor actie om te komen
tot het adresseren van verlies en schade veroorzaakt door klimaatopwarming. Mevrouw
Ineza Grace benadrukte in het gesprek het belang om tijdens de COP tot afspraken te
komen over een fonds voor verlies en schade als gevolg van klimaatopwarming.

In de middag organiseerde de delegatie een hybride interparlementair side event in
het gedeelde Benelux-EIB paviljoen. Daarbij waren aanwezig met name nationale parlementariërs
uit de Europese landen zoals Frankrijk, Italië, Luxemburg, Duitsland, Griekenland
en België. Ook aanwezig waren afgevaardigden van non-gouvernementele organisaties
en een aantal ondernemers. Deze aanwezigen kregen de mogelijkheid om in discussie
te treden met een panel bestaande uit Minister voor Klimaat en Energie Rob Jetten,
kabinetchef van de vicevoorzitter van de Europese Commissie Diederik Samsom en het
lid van de National Assembly van de Republiek der Seychellen Waven William. De hoofdvraag
was: «geopolitics and climate ambition: do they match?». Minister Jetten benadrukte
in zijn key note speech dat de Russische invasie in Oekraïne ertoe heeft geleid dat
energieprijzen de pan uit zijn gerezen en de noodzaak heeft onderstreept de afhankelijkheid
van fossiele brandstoffen zo snel mogelijk te beëindigen. Dit leidt niet enkel tot
meer energiezekerheid maar helpt ook de klimaatdoelen van Parijs sneller te behalen.
Op de korte termijn moeten er helaas ook pijnlijke keuzes gemaakt worden, zoals het
meer gebruik maken van kolencentrales om zo gas te besparen. De energiecrisis heeft
echter ook geleid tot versnelde toename van het gebruik van hernieuwbare energie en
verdere energiebesparingen. Minister Jetten ziet potentie voor nauwere samenwerking
tussen de Europese Unie en Afrikaanse landen. Diederik Samsom benadrukte dat de klimaatambities
van de Europese Unie alleen maar groter zijn geworden sinds de Russische invasie van
Oekraïne en de (geopolitieke) energiecrisis die hiermee samenhangt. In het REPowerEU-pakket
wordt nog meer gebruik van hernieuwbare energie en verdere energie-efficiency voorgesteld
dan al sprake van was in het kader van het Fit for 55-pakket. De heer Waven William
gaf een mondiaal perspectief op het centrale thema van het side event en gaf aan dat
de oorlog in Oekraïne leidt tot wereldwijde problemen en de energie- en voedselzekerheid
verder onder druk zet. Dit kan onrusten veroorzaken en klimaatambitie onder druk zetten.

Na afloop van het side event werd gesproken met een delegaties van het Belgische federale
Parlement en het Vlaamse Parlement, waarin onder meer de voortgang op het klimaatbeleid
in Nederland en België en de noodzaak om goed met elkaar te blijven af te stemmen
wat er aan weerszijde van de grens gebeurt onderwerp van gesprek was.

Dinsdag 15 november 2022

De delegatie sprak met Sara Oey en Dennis Jansen, die als jongerenvertegenwoordigers
lid zijn van de Nederlandse onderhandelingsdelegatie. Tijdens het gesprek werden onder
meer de zorgen overgebracht van jongeren over klimaatverandering en de noodzaak tot
serieus klimaatbeleid om zo de 1,5 graad-doelstelling binnen bereik te houden.

Ook vond er een ontmoeting plaats met een leden van de California State Assembly.
De Californische delegatie wist te vermelden dat hun staat als gevolg van een toename
van hernieuwbare energie ook problemen te hebben met de capaciteit op het elektriciteitsnet.
Tijdens het gesprek werd ook het belang van het betrekken van burgers bij het klimaatbeleid
benadrukt. Californië werkt onder meer aan verduurzamen van het transportsysteem,
zoals het scheepvaartverkeer, de havens en het vrachtverkeer. Zo wil Californië in
samenwerking met de havens informatiesystemen over lading centraliseren om zo transporten
efficiënter te laten plaatsvinden. Tijdens het gesprek werd afgesproken dat er informatie
uitgewisseld zal worden over het klimaatbeleid.

In de middag vond een ontmoeting plaats met twee Egyptische mensenrechtenactivisten,
de heer Hossam Bahgat van het Egyptian Initiative for Personal Rights en de heer Ahmad
Abd Allah van de Egyptian Commission for Rights and Freedoms (ECRF). Zij informeerden
de delegatie over de mensenrechtensituatie in Egypte voor, in aanloop naar en na afloop
van de klimaatconferentie.

Verder werd een gezamenlijk gesprek gevoerd met verschillende vertegenwoordigers van
NGO’s (CARE, WECF, ARUWE Uganda, Hivos, Youth@SAIIA, YouthNet for CLimate JUstice, ONE Campaign,
Action Aid NL en Both ENDS) over het verloop van en de verwachtingen bij COP27. Daarbij werd onder meer gesproken
over verlies en schade, klimaatfinanciering, -adaptie en- mitigatie. Een zorgpunt
dat onder de aandacht werd gebracht was of klimaatfinanciering wel de meeste kwetsbaren
weet te bereiken. Ook werd tijdens het gesprek het belang van het binnen bereik houden
van de 1,5 graad-doelstelling benadrukt.

Tot slot vond er een ontmoeting plaats tussen enkele delegatieleden en de ambtelijke
delegatie bij de klimaatconferentie namens Suriname, waar gesproken werd over de impact
van klimaatverandering op Suriname, het klimaatbeleid in Suriname en mogelijkheden
tot samenwerking op klimaatterrein met Nederland.

Woensdag 16 november 2022

Op woensdagochtend vond een bilaterale ontmoeting plaats met een delegatie van de
Duitse Bundestag. Hier werd gesproken over het klimaatbeleid in Duitsland en Nederland.
Tijdens de gesprekken kwam het belang van een industriestrategie naar voren en uitdagingen
om groene waterstof naar Europa toe te kunnen vervoeren. Een tweede bilaterale ontmoeting
in de ochtend was met delegatie Franse Assemblee Nationale, waar werd gesproken over
het klimaatbeleid in Frankrijk en in Nederland. Een van de onderwerpen waar Frankrijk
mee bezig is waar grondstoffen voor de energietransitie vandaan moeten komen. Ook
kwam het onderwerp verlies en schade, aan bod.

Tijdens de middag vond er een informele ontmoeting plaats met de Nederlandse Europarlementariërs
Bas Eickhout van GroenLinks en Mohammed Chahim van de PvdA, waar werd gesproken over
het verloop van de VN-klimaatonderhandelingen. Tevens vond er in de middag van 16 november
een ontmoeting plaats met Stientje van Veldhoven, Vice President bij het World Resources
Institute over de verwachtingen bij deze COP.

Ten slotte werd gesproken met vertegenwoordigers van de Jonge Klimaatbeweging uit
Nederland plaats. Tijdens de ontmoeting werd gesproken over hun verwachtingen bij
COP27. Een belangrijk zorgpunt dat werd overgebracht aan de delegatieleden was het
belang van het binnen bereik houden van de 1,5 graad-doelstelling.

De voorzitter van de delegatie, Agnes Mulder

De griffier van de delegatie, Reinders