Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Sjoerdsma en Van der Werf over het bericht dat er Chinese politiebureaus in Nederland zijn

Antwoord van Minister Hoekstra (Buitenlandse Zaken), mede namens de Minister van Justitie
en Veiligheid (ontvangen 20 december 2022).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «China heeft illegale politiebureaus in Nederland: aanwijzingen
voor intimidatie»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe oordeelt u over dit bericht?

Antwoord 2

Het bericht is verontrustend. De vestiging in Nederland van dergelijke «overzeese
politie service stations» is onacceptabel. Het kabinet heeft dan ook direct stappen
genomen en de stations zijn inmiddels gesloten.

Vraag 3

Hoe lang bent u al op de hoogte van deze Chinese politiebureaus op Nederlands grondgebied?

Antwoord 3

Het bestaan van dergelijke Chinese overseas police service stations werd begin september 2022 gesignaleerd. Nader onderzoek is direct ingesteld.

Vraag 4

Hoe worden deze politiebureaus gefinancierd?

Antwoord 4

Dat is niet bekend. Nader onderzoek naar de opzet van deze stations en de activiteiten
die zij hebben uitgevoerd, loopt nog.

Vraag 5

Bent u het eens dat de aanwezigheid van deze politiebureaus een schending inhoudt
van het verdrag van Wenen voor de diplomatieke relatie tussen Nederland en China?
Bent u het eens dat de activiteiten en het gedrag van de vertegenwoordigers van deze
bureaus ingaan tegen het Verenigde Naties (VN)-verdrag tegen foltering en het VN vluchtelingenverdrag
(non-refoulement principe)?

Antwoord 5

Volgens het Verdrag van Wenen inzake diplomatiek verkeer en het Verdrag van Wenen
inzake consulaire betrekkingen is het voor buitenlandse overheden slechts toegestaan
in een ander land administratieve diensten en andere overheidstaken te verrichten
met de expliciete goedkeuring van dat land. Het uitoefenen van overheidstaken door
China op Nederlands grondgebied zonder expliciete instemming van de Nederlandse Staat
is dan ook onrechtmatig.

Vooralsnog is niet vastgesteld dat deze stations betrokken waren bij operationele
politietaken of intimidatie. Er is daarmee op dit moment geen reden om de activiteiten
van deze stations aan te merken als in strijd met het VN-verdrag tegen foltering of
het VN-vluchtelingenverdrag.

Vraag 6

Bent u het eens dat deze bureaus illegaal zijn en gesloten dienen te worden? Bent
u voornemens deze bureaus zo snel mogelijk te sluiten? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Het uitoefenen van overheidstaken door China op Nederlands grondgebied zonder expliciete
instemming van de Nederlandse Staat is zoals gezegd onrechtmatig. Het Ministerie van
Buitenlandse Zaken heeft op maandag 31 oktober de Chinese ambassadeur te verstaan
gegeven dat de stations onmiddellijk dienen te sluiten en hun activiteiten moeten
beëindigen. Daarnaast heeft de premier dit onderwerp ter sprake gebracht in zijn gesprek
met president Xi tijdens de G20-top op Bali. De Chinese ambassade heeft sindsdien
bevestigd dat de stations inmiddels zijn gesloten.

Vraag 7

Staat u in contact met de Chinese diaspora die door deze bureaus zijn geïntimideerd?
Zo ja, hoe wordt hun hulp aangeboden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Ja, Buitenlandse Zaken staat in contact met (vertegenwoordigers van) de Chinese diaspora
in Nederland. Daarbij komen sporadisch signalen binnen over ongewenste buitenlandse
inmenging. Tot op heden is hierbij geen verband vastgesteld met deze stations. Personen
in Nederland die te maken krijgen met intimidatie, manipulatie of ongewenste beïnvloeding
kunnen altijd aangifte of melding doen bij de politie.

Een toelichting op het meldpunt Ongewenste Buitenlandse Inmenging is opgenomen in
de Kamerbrief Aanpak Statelijke Dreigingen van 28 november 2022.

Vraag 8

Wat is het bestaande beleid voor het beschermen van de Chinese diaspora in Nederland
waarvan al bekend was dat ze geïntimideerd worden door de Chinese staat?2

Antwoord 8

Het kabinet heeft in 2018 een landenneutrale aanpak ontwikkeld tegen ongewenste buitenlandse
inmenging (OBI). Daarbij zet het in op het versterken van onze informatiepositie,
onder ander door onze inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Daarnaast is de inzet
gericht op versterking van de samenwerking met onze internationale partners, met name
binnen Europa.

De nationale aanpak bestaat uit drie sporen:

Het diplomatieke spoor: het aangaan van de dialoog met landen die zich schuldig maken
aan ongewenste inmenging in Nederland en hen daar consequent op aanspreken;

Het weerbaarheidsspoor: het verhogen van de weerbaarheid van de kwetsbare groepen
in Nederland, die mogelijk doelwit zijn van ongewenste buitenlandse inmenging;

Het bestuurlijke/strafrechtelijke spoor: het gecoördineerd optreden en verstoren bij
actuele of dreigende incidenten, waarbij het OM en de Nationale Politie onderzoek
kunnen doen en strafrechtelijke maatregelen kunnen inzetten.

Er vindt een constante toets plaats of deze aanpak volstaat en of zich nieuwe dreigingen
op dit gebied aandienen.

Het probleem van buitenlandse inmenging beperkt zich echter niet tot Nederland. Het
kabinet zal dan ook in EU-verband oproepen tot een review van deze problematiek en betere informatiedeling en samenwerking om te komen tot
een effectiever beleid.

Vraag 9

Is de Chinese ambassadeur in Nederland reeds gevraagd om tekst en uitleg? Zo ja, wat
is de verklaring van China voor deze illegale activiteiten op Nederlands grondgebied?

Antwoord 9

De Chinese ambassadeur is op 31 oktober aangesproken op deze kwestie en gesommeerd
de stations onmiddellijk te doen sluiten en hun werkzaamheden te beëindigen. Daarbij
is hem eveneens gevraagd om tekst en uitleg. De stations zouden zonder bemoeienis
van de ambassade zijn opgezet door lokale Chinese autoriteiten om diensten te verlenen
voor de migrantengemeenschappen vanuit de betreffende herkomstgebieden.Het zou gaan
om inspanningen op vrijwillige basis om administratieve handelingen te verrichten,
zoals de verlenging van rijbewijzen, zo lang reizen naar China door de covid-pandemie
moeilijk is.

Vraag 10

Bent u reeds in contact getreden met Europese en internationale partners om hen te
attenderen van dit internationale politienetwerk van China? Zijn er andere landen
met vergelijkbare situaties? Zo ja, bent u bereid dit te doen?

Antwoord 10

De Spaanse NGO Safeguard Defenders berichtte begin september in een rapport over een groeiend transnationaal netwerk
van een dertigtal Chinese overzeese politie service stations.3 In een vervolgrapport geeft de NGO aan dat het om ten minste 102 stations in 53 landen
gaat.4 In dit rapport worden geen nieuwe stations in Nederland genoemd. Het kabinet staat
in nauw contact met collega’s in de EU en daarbuiten die ook met dit vraagstuk te
maken hebben.

Vraag 11

Bent u bereid het onderzoek naar de bureaus zo spoedig mogelijk na afronding aan de
Kamer te sturen? Zo ja, wanneer denkt u dit af te ronden?

Antwoord 11

Wanneer het onderzoek is afgerond zal de Kamer hierover (indien noodzakelijk vertrouwelijk)
worden geïnformeerd.

Vraag 12

Wilt u deze vragen met spoed en afzonderlijk beantwoorden?

Antwoord 12

Gezien de afstemming met de betrokken departementen was het niet mogelijk om deze
vragen eerder te beantwoorden.