Inbreng verslag schriftelijk overleg : Inbreng verslag van een schriftelijk overleg over Meerjarenplan 2023-2026 en Jaarplan 2023 Nederlandse Arbeidsinspectie (Kamerstuk 25883-447)

In de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid bestond bij enkele fracties
de behoefte een aantal vragen en opmerkingen voor te leggen aan de Minister van Sociale
Zaken en Werkgelegenheid over de op 25 november 2022 ontvangen brief inzake «Meerjarenplan
2023–2026 en Jaarplan 2023 Nederlandse Arbeidsinspectie (Kamerstuk 25 883, nr. 447)».

De voorzitter van de commissie, Kuzu

De adjunct-griffier van de commissie, Van den Broek

Inhoudsopgave

blz.

I

Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

2

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

2

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

3

Vragen en opmerkingen van de leden van de CDA-fractie

4

Vragen en opmerkingen van de leden van de SP-fractie

5

Vragen en opmerkingen van de leden van de PvdA-fractie en de leden van de GroenLinks-fractie

6

Vragen en opmerkingen van de leden van de ChristenUnie-fractie

7

II

Antwoord/Reactie van de Minister

7

I Vragen en opmerkingen vanuit de fracties

Vragen en opmerkingen van de leden van de VVD-fractie

De leden van de VVD-fractie hebben met interesse kennisgenomen van het meerjarenplan
2023–2026 en het jaarplan 2023 van de Nederlandse Arbeidsinspectie en hebben hier
nog enkele vragen over.

De leden van de VVD-fractie constateren dat in 2022 de capaciteitsuitbreiding waarmee
gestart is na afspraken in het regeerakkoord 2017 is afgerond. De leden van de VVD-fractie
vragen de Minister welke meetbare effecten deze capaciteitsuitbreiding heeft opgeleverd.

De leden van de VVD-fractie constateren dat in 2022 herhaaldelijk is voorgekomen dat
er bij toonaangevende Nederlandse bedrijven, zoals PostNL en bij Schiphol, structurele
tekortkomingen via de pers naar boven kwamen. Uit deze artikelen bleek dat de Nederlandse
Arbeidsinspectie (de Arbeidsinspectie) tekortschoot in haar inspecties waardoor de
slechte omstandigheden niet tijdig zijn opgemerkt. De leden van de VVD-fractie zouden
dan ook willen weten hoe hier in de toekomst verbetering op aangebracht gaat worden
aangezien deze leden hier niets over hebben gelezen in de aangeboden jaarplannen.

De leden van de VVD-fractie constateren dat het blijkt dat inspecties bij Besluit
risico's zware ongevallen (Brzo-)bedrijven vaak succesvoller zijn als er in combinatie
met andere instanties zoals gemeenten, de belastingdienst en het Openbaar Ministerie
wordt gecontroleerd. De leden van de VVD-fractie vragen dan ook op welke wijze deze
succesvolle methode ook kan worden toegepast bij andere inspecties zoals bij «Aanvullende
risico-inventarisatie en -evaluatie (Arie)» bedrijven en controles op bedrijventerreinen.

Verder lezen de leden van de VVD-fractie in het Jaarplan dat er capaciteitsuitbreiding
beschikbaar komt voor de aanpassing en wijziging van artikel 273f van het Wetboek
van Strafrecht. Kan de Minister een tijdspad schetsen van hoe dit wijzigingstraject
zal verlopen en wanneer deze kan worden afgerond?

Daarnaast constateren de leden van de VVD-fractie dat de Arbeidsinspectie duidelijk
heeft aangegeven dat de grens met uitzendbureaus bereikt is op het gebied van arbeidsuitbuiting.
Hoeveel boetes, stilleggingen en strafrechtelijke vervolgingen hebben in 2022 plaats
gevonden? Hoe verhoudt zich dit tot eerdere jaren, en wat verklaart de verschillen
en/of overeenkomsten tussen de jaren? Hoe gaat de Arbeidsinspectie in 2023 aan het
werk om hierin een gedragsverandering tot stand te brengen?

De leden van de VVD-fractie zouden graag van de Minister horen of en zo ja op welke
wijze zij bekend is met beperkingen en belemmeringen op juridisch en strafrechtelijk
vlak die inspecteurs ondervinden om op te treden tegen arbeidsuitbuiting en eerlijk
werk. Welke knelpunten en welke verbeterpunten heeft de Minister hiertoe in beeld,
en is zij bereid hier structureel op te monitoren?

De leden van de VVD-fractie constateren dat gezond en veilig werken belangrijk is
en de Arbeidsinspectie ziet hierop toe. Maar de leden van de VVD-fractie zouden graag
weten op welke wijze de Arbeidsinspectie haar eigen medewerkers/inspecteurs beschermt
in het gezond en veilig werken, intimidaties, belangenverstrengeling en blootstelling
tijdens inspecties op locaties.

De leden van de VVD-fractie constateren dat bij het programma blootstelling gevaarlijke
stoffen het gevolg van die blootstelling pas jaren later te constateren is, de Arbeidsinspectie
geeft aan met diverse acties hierop te willen acteren. Is juist aan de voorkant bij
het MBO onderwijs, bedrijfsopleidingen en daarna bij het leven lang ontwikkelen niet
de grootste kans om gedrag en uitvoering structureel te veranderen? En zo ja, hoe
acteert de Arbeidsinspectie hierop?

Vragen en opmerkingen van de leden van de D66-fractie

De leden van de D66-fractie hebben met interesse kennisgenomen van de voorliggende
stukken. Deze leden hebben hierover nog enkele vragen.

De leden van de D66-fractie vragen de Minister om toe te lichten welk tijdspad zij
voor zich ziet voor de modernisering van het mensenhandenartikel 273f uit het Wetboek
van Strafrecht.

De leden van de D66-fractie delen de zorg van de Arbeidsinspectie dat de wervingsopgave
groot is. Deze leden vragen de Minister nader toe te lichten op welke aspecten zij
in wil zetten om de uitstroom van medewerkers te beperken en om de nieuwe collega’s
goed te ontvangen en in te werken.

De leden van de D66-fractie onderschrijven het belang van de samenwerking in de handhavingsketen.
Deze leden vragen waarom in deze keten geen zorginstanties zijn betrokken om bijvoorbeeld
nazorg te leveren na een inspectie. Ook vragen zij de Minister om nader in te gaan
op samenwerking met gemeenten en de uitdagingen die zij al dan niet ziet in het samenwerken
met kleine(re) gemeenten.

De leden van de D66-fractie zien ook het belang van internationale samenwerking om
internationale handhaving te organiseren. Deze leden vragen de Minister of zij hier
tegen beperkingen in wet- en regelgeving aanloopt, bijvoorbeeld rondom de gegevensdeling
of omdat het beleid in verschillende landen dermate van elkaar verschilt dat effectieve
handhaving verhinderd wordt.

De leden van de D66-fractie onderschrijven het belang van de geïntensiveerde inzet
van de Arbeidsinspectie op het gebied van arbeids(markt)discriminatie. In het deelrapport
«Arbeidsmarkt» bij het parlementair onderzoek naar de mogelijkheden van de wetgever
om discriminatie tegen te gaan (van de Eerste Kamer) constateert de parlementaire
onderzoekscommissie effectiviteit antidiscriminatiewetgeving (POC): «De Nederlandse
Arbeidsinspectie lijkt, gelet op het geringe aantal tekortkomingen bij herhaalde inspecties,
haar educatieve rol goed te vervullen.» Toch constateert de POC ook dat er op het
gebied van discriminatieregelgeving gebrekkige naleving is bij werkgevers die moet
worden gezien «tegen het licht van de beperkte inspectiecapaciteit in combinatie met
een terughoudend sanctieregime.» De huidige regelgeving én handhaving zouden nog onvoldoende
een afschrikwekkend effect hebben. Kan de Minister reageren op de bevindingen uit
het POC-rapport met betrekking tot de rol van de Arbeidsinspectie? In hoeverre zijn
deze zorgen al meegenomen in het Actieplan Arbeidsmarktdiscriminatie 2023–2026 en
waar zou de strategie op basis van deze bevindingen nog moeten worden bijgesteld?

Vragen en opmerkingen van de leden van de CDA-fractie

De leden van de CDA-fractie maken graag gebruik van de mogelijkheid tot het leveren
van een schriftelijke inbreng op het Meerjarenplan 2023–2026 en Jaarplan 2023 Nederlandse
Arbeidsinspectie (25 883, nr. 447).

De leden van de CDA-fractie lezen dat naast de gerealiseerde uitbreiding van formatie
binnen de Arbeidsinspectie ook de komende jaren ingezet wordt op uitbreiding van taken
en formatie. Is hiervoor voldoende personeel beschikbaar? Worden de genoemde formatie-aantallen
gehaald? Zo nee, kunnen dan de adviezen van onder andere het Aanjaagteam bescherming
arbeidsmigranten wel (volledig) worden opgevolgd?

De leden van de CDA-fractie constateren dat sinds mei 2022 de circa 10.000 meldingen
en verzoeken die de Arbeidsinspectie jaarlijks krijgt van burgers, werknemers en werkgevers
en die ze registreren, triëren en opvolgen worden gedaan vanuit een centraal Meld-
en InformatieCentrum met follow up in teams in tien regio’s. Kan aangegeven worden
wat de eerste bevindingen zijn van deze nieuwe werkwijze? Wat merken de burgers, werknemers
en werkgevers hiervan?

De leden van de CDA-fractie lezen in het Meerjarenplan Nederlandse Arbeidsinspectie
2023–2026 dat de uitkomst van de uitgevoerde risico- en omgevingsanalyses een behoorlijke
mate van continuïteit aangeeft in het beeld van de risico’s. De risico’s die in de
meerjarenperiode 2019–2022 prioritair waren, blijven dat in de komende periode. Kan
aangegeven worden welke acties er zijn ondernomen om deze risico’s in de vorige meerjarenperiode
en in de aankomende periode aan te pakken?

De leden van de CDA-fractie vinden het mooi dat drempels voor bedrijfsartsen met betrekking
tot consulteren/betrekken van de Arbeidsinspectie worden verlaagd of verkend wordt
hoe deze verlaagd kunnen worden. Daarbij wordt concreet genoemd gesprek met de beroepsvereniging
voor bedrijfsartsen inzake gevaarlijke stoffen. Deze leden zijn daar blij mee en vinden
dat een mooi initiatief. Vraag daarbij is of dit gesprek niet breder is dan enkel
gevaarlijke stoffen, mede gelet mede de aanleiding de historie die er was op Schiphol
bekend van zwaar werk waar een en ander niet op orde was (is)?

De leden van de CDA-fractie vragen of de Arbeidsinspectie ook controleert op toegang
tot de werkvloer voor vakbonden. Of heeft dit een signaalfunctie?

De leden van de CDA-fractie lezen in het Meerjarenplan dat vanwege de internationale
instabiliteit en economische onzekerheid het nog onduidelijk is hoe lang de bestaande
krapte op de arbeidsmarkt aanhoudt. Een deel van de werkgevers ziet arbeidsmigratie
als een oplossing voor de krapte. Sommige groepen arbeidsmigranten zijn kwetsbaar
voor onderbetaling, onveilig en ongezond werk en arbeidsuitbuiting. De kwetsbaarheid
van deze groepen werd benadrukt door vele meldingen hierover die de Arbeidsinspectie
tijdens de coronacrisis ontving. Ziet de Arbeidsinspectie dat werkgevers meer gebruik
maken van arbeidsmigranten en signaleert zij hierdoor meer onderbetaling, onveilig
en ongezond werk of arbeidsuitbuiting? Is dat terug te zien in bepaalde sectoren?

De leden van de CDA-fractie constateren dat de economie en de arbeidsmarkt steeds
meer Europees zijn. De komende (tientallen) jaren levert dit juridische en institutionele
vragen op, die dan ook op Europees niveau om oplossingen vragen. Aan welke vragen
denkt de Arbeidsinspectie en de Minister? Zijn er vanuit Nederlands perspectief al
oplossingsrichtingen bedacht/geformuleerd? Zo ja, welke?

In het Jaarplan 2023 lezen de leden van de CDA-fractie dat de media-analyse om signalen
op te vangen en waar nodig die in de vorm van signalen aan beleidsmakers en de Tweede
Kamer te melden wordt geïntensiveerd. Hierin past volgens de Arbeidsinspectie ook
de verdere ontwikkeling van de reflectieve functie van toezicht. Deze is in 2021 onder
meer versterkt door te kiezen voor een nieuwe opzet van het jaarverslag en de agendering
van het onderwerp arbeidsmigratie. Is hiervan het interview met de inspecteur-generaal
waarin wordt aangegeven «Nederland kan meer arbeidsmigranten niet aan» een voorbeeld?
Hoe kijkt de Minister hierop terug?

De Arbeidsinspectie kiest voor haar inzet sectoren, informatie gestuurd en risico
gericht; kan dit nog iets nader worden geduid hoe dit werkt? Welke rol spelen meldingen
bijvoorbeeld een rol, of media berichten of door de politiek genoemde sectoren?

Vragen en opmerkingen van de leden van de SP-fractie

De leden van de SP-fractie hebben kennisgenomen van de voorliggende stukken. Deze
leden hebben nog enkele vragen.

De leden van de SP-fractie constateren dat er meermaals is gebleken dat veel bedrijven
nog geen Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) hebben. Deze leden lezen in het
jaarplan 2023 van de Arbeidsinspectie dat hierop gecontroleerd gaat worden. Kan het
kabinet aangeven naar welke doelen de Arbeidsinspectie hierbij streeft? Op welke manieren
wil de Arbeidsinspectie ervoor zorgen dat het aantal bedrijven met een RI&E toeneemt?
Met hoeveel is het aantal bedrijven zonder RI&E aan het einde van 2023 wat de Arbeidsinspectie
betreft afgenomen?

De leden van de SP-fractie vragen of het kabinet kan ingaan op de plannen van de Arbeidsinspectie
omtrent arbeidsmigranten. Kan er worden uitgelegd welke stappen de Arbeidsinspectie
in 2023 wil zetten om arbeidsmigranten beter te beschermen tegen uitbuiting? Welke
doelen stelt de Arbeidsinspectie zichzelf als het gaat om handhaving van de arbeidsomstandigheden
van arbeidsmigranten. Op welke sectoren wordt er door de Arbeidsinspectie gefocust,
en op welke gebieden? Wordt er bijvoorbeeld meer gekeken naar woon- en werkomstandigheden,
of meer naar werken met gevaarlijke stoffen? Onlangs bleek dat 1 op de 7 uitzendbureaus
naar verwachting de wet overtreden. Deze leden lezen dat de Arbeidsinspectie hierop
in wil zetten, maar missen een beschrijving van de maatregelen die de Arbeidsinspectie
wil inzetten om hier strenger op te handhaven. Kan deze alsnog worden gegeven? Welke
doelen stelt de Arbeidsinspectie zichzelf als het gaat om het handhaven bij malafide
uitzendbureaus? Hoeveel malafide uitzendbureaus zijn er wat de Arbeidsinspectie betreft
in 2023 uit de markt gehaald?

De leden van de SP-fractie hebben ook een aantal vragen omtrent arbeidsongevallen
en taal. Heeft de Arbeidsinspectie er zicht op hoeveel arbeidsongevallen plaatsvinden
vanwege een taalkundige miscommunicatie op de werkvloer? Zo ja, kan hier een overzicht
van worden gegeven per sector per jaar? Kan er een uitsplitsing worden gegeven tussen
gereglementeerde beroepen met een taaleis, en de beroepen die dan niet hebben? Zo
nee, waarom houdt de Arbeidsinspectie dat niet bij? Kan het kabinet toezeggen dat
de Arbeidsinspectie dit in 2023 zal bijhouden en hier half 2023 een tussentijdse rapportage
over geeft?

De leden van de SP-fractie lezen in het jaarplan ook dat de Arbeidsinspectie van plan
is om inzichtelijk te maken welke schijnconstructies er worden gebruikt. Kan het kabinet
daarover naar aanleiding van het onderzoek van de Arbeidsinspectie verslag doen naar
de Kamer?

De leden van de SP-fractie vragen welke lessen de Arbeidsinspectie uit de Monitor
Arbeidsongevallen 2021 trekt. Welke analyses heeft de Arbeidsinspectie naar aanleiding
van die monitor gemaakt, die we nu teruglezen in het jaarplan? Welke sectoren worden
daardoor extra in de gaten gehouden? Welke vormen van werk worden daardoor extra gecontroleerd?

Hoe gaat de Arbeidsinspectie bijvoorbeeld om met het feit dat uit de monitor blijkt
dat slachtoffers van een arbeidsongeval vaak vallen in de jongste en oudste leeftijdsgroepen?
En hoe gaat de Arbeidsinspectie ermee om dat 27% van de onderzochte ongevallen een
uitzendkracht is?

De leden van de SP-fractie vragen ook welke plannen de Arbeidsinspectie heeft omtrent
handhaving rondom (maaltijd)bezorging. Deze leden roepen het onderzoek van de Arbeidsinspectie
van een jaar geleden graag in herinnering. Daaruit bleek dat veel maaltijdbezorgers
gevaar lopen op de weg en in schijnconstructies moeten werken. Kan de Arbeidsinspectie
aangeven hoe ze hier in 2023 op in willen zetten? Welke doelen verbindt de Arbeidsinspectie
daaraan?

Vragen en opmerkingen van de leden van de PvdA-fractie en de leden van de GroenLinks-fractie

De leden van de PvdA-fractie en de leden van de GroenLinks-fractie hebben kennisgenomen
van het Jaarplan 2023 en Meerjarenplan van de Arbeidsinspectie en hebben hierover
enkele vragen.

De leden van de PvdA-fractie en de leden van de GroenLinks-fractie vragen hoe de Arbeidsinspectie
voornemens is de mistanden omtrent arbeidsmigratie aan te pakken, hoe veel menskracht
(in fte) en middelen hiervoor beschikbaar zijn en of dit voldoende is. Voorts vragen
zij in welke sectoren de Arbeidsinspectie toegevoegde waarde ziet in intensivering
van de aanpak. Deze leden vragen daarnaast of er nog andere aanknopingspunten zijn
om de aanpak te verbeteren. Ook vragen deze leden hoe de Arbeidsinspectie kijkt naar
de aanpak van mistanden in België en welke lessen kan zij daaruit kan trekken.

Vragen en opmerkingen van de leden van de ChristenUnie-fractie

De leden van de ChristenUnie-fractie hebben met interesse kennisgenomen van het Meerjarenplan
Nederlandse Arbeidsinspectie 2023–2026 en het Jaarplan 2023 Nederlandse Arbeidsinspectie.
Aangaande dit eerste stuk hebben deze leden nog één vraag.

De leden van de ChristenUnie-fractie vragen of de Arbeidsinspectie bij de keuzes voor
projecten en subjecten op tactisch en operationeel niveau meenemen in welke sectoren
en bedrijven veel mensen arbeidsongeschikt worden verklaard, zowel op psychisch als
op lichamelijk vlak. Is er bij het toezicht op deze sectoren en bedrijven extra aandacht
voor het achterhalen van de oorzaken van deze frequente arbeidsongeschiktheid en voor
inzet om dit in de toekomst te verminderen?

II Antwoord/Reactie van de Minister