Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Podt over verschillende kwesties in de gemeentelijke opvang van Oekraïners.

Antwoord van Staatssecretaris Van der Burg (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 13 december
2022). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 960.

Vraag 1

Herkent u het beeld dat, ondanks dat het op veel locaties goed gaat, er in sommige
gemeenten wrijving ontstaat in de gemeentelijke opvang van Oekraïners?1

Antwoord 1

Sinds het aanbreken van de oorlog in Oekraine hebben ruim 90.000 ontheemden uit Oekraïne
in Nederland onderdak gevonden. Het bieden van opvang en het verstrekken van voorzieningen
door gemeenten is vrijwel overal goed verlopen. Ik herken het beeld dat in sommige
gemeenten wrijving is ontstaan in de gemeentelijke opvang van Oekraïners.

Vraag 2

Waar kunnen Oekraïners terecht die klachten hebben over hoe zij in de opvang behandeld
zijn? Kunt u zich voorstellen dat het voor hen op dit moment lastig is de weg te vinden
als zij vragen hebben over hun recht op en rechten binnen de opvang?

Antwoord 2

Gemeenten dragen de zorg voor de opvang van ontheemden uit Oekraïne. Bij eventuele
klachten kunnen de ontheemden terecht bij de gemeente waar zij (in de Basisregistratie
Personen) staan ingeschreven. Ik kan mij voorstellen dat niet alle ontheemden even
makkelijk de weg weten te vinden. Medewerkers van de opvanglocaties kunnen ze daarbij
helpen. Daarnaast zijn er ook medewerkers van ngo’s zoals Vluchtelingenwerk Nederland
aanwezig op de opvanglocaties, die ontheemden kunnen ondersteunen bij het indienen
van een klacht.

Vraag 3 en 4

Zijn er bij u klachten bekend over gemeentelijke opvang van Oekraïners? Om hoeveel
klachten gaat het en waar richtten deze klachten zich in het algemeen op?

Wat gebeurt er als er over een gemeentelijke opvang klachten binnenkomen? Zijn er
afspraken met gemeenten over hoe hiermee om te gaan?

Antwoord 3 en 4

Gemeenten dragen zorg voor de opvang van ontheemden uit Oekraïne. Het bijhouden en
afhandelen van klachten over de gemeentelijke opvang waarin zij verblijven valt hier
ook onder. Er worden centraal geen cijfers over klachten bijgehouden. Wanneer soortgelijke
klachten vaker voorkomen en een beleidsmatige oplossing aan de orde is, kunnen deze
bij DG Oekraïne worden ingebracht. De Nationale Opvangorganisatie (NOO) kan op basis
van signalen over opvanglocaties in gesprek treden met individuele gemeenten.

Vraag 5

Bent u bereid met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en organisaties die
veel contact hebben met Oekraïense ontheemden, zoals Vluchtelingenwerk, het Rode Kruis,
Open Embassy en Stichting Opora in gesprek te gaan over het beter inrichten van een
proces voor klachtenbehandeling van Oekraïners in gemeentelijke opvangvoorzieningen?

Antwoord 5

Ik heb met enige regelmaat contact met de VNG en de genoemde organisaties. Ik ga graag
verder in gesprek met belanghebbende partijen om het proces voor klachtenbehandeling
van ontheemden uit Oekraine in gemeentelijke opvangvoorzieningen te verbeteren.

Vraag 6 en 7

Herkent u het beeld dat ook gemeenten soms worstelen met bewoners die overlastgevend
gedrag vertonen? En dat de verschillen in aanpak tussen gemeenten het lastig maakt
voor organisaties die zich richten op Oekraïners om mensen hierin te ondersteunen?

Zijn er afspraken met gemeenten over hoe om te gaan met bewoners van opvanglocaties
die overlastgevend gedrag vertonen? Is ook voor alle gemeenten duidelijk welk gedrag
daar wel/niet onder valt?

Antwoord 6 en 7

Er zijn geen centrale afspraken met gemeenten hoe om te gaan met ontheemden die overlastgevend
gedrag vertonen. De burgemeester is verantwoordelijk voor het opstellen van huishoudelijke
regelementen voor de opvanglocaties in zijn gemeente (Art. 6 lid 3 RooO). Doordat
de opvang van ontheemden uit Oekraïne decentraal is georganiseerd, kunnen er verschillen
zijn tussen de huishoudelijke regelementen van verschillende gemeenten. Ik werk op
dit moment, in samenspraak met de VNG en Veiligheidsregio’s, aan een handelingsperspectief
voor de omgang met ontheemden uit Oekraïne die overlastgevend gedrag vertonen. Dit
handelingsperspectief voorziet ook in het meer in lijn brengen van de huishoudelijke
regelementen.

Vraag 8

Mogen gemeenten Oekraïners die onder de beschermingsrichtlijn vallen toegang tot de
gemeentelijke opvang ontzeggen? Onder welke voorwaarden? Wat gebeurt er als er geen
vervangende opvang beschikbaar is?

Antwoord 8

Ontheemden hebben, net als alle asielzoekers, recht op opvang. Het onthouden van de
opvang, in combinatie met het inhouden van andere verstrekkingen, is niet mogelijk.
Zelfs ingeval een ontheemde zich schuldig heeft gemaakt aan ernstige inbreuk op de
regels van de opvanglocatie waar hij of zij verblijft.2 Ontheemden die zich stelselmatig niet houden aan de huisregels kunnen door de gemeente
worden overgeplaatst. Dit kan in sommige gevallen soelaas bieden, maar overplaatsing
is niet voor alle overlastgevers een structurele oplossing. Momenteel verken ik hoe
dit beter georganiseerd kan worden, waarbij een decentrale aanpak het uitgangspunt
blijft. Bij overlast voortkomend uit een strafbaar feit kan een aangifte worden gedaan
bij de politie.

Vraag 9

Bent u bereid met gemeenten in gesprek te gaan over meer samenwerking en duidelijkere
richtlijnen rond overlastgevend gedrag en de rechten van mensen in de opvang, zodat
er meer duidelijkheid komt voor alle betrokkenen?

Antwoord 9

Een handelingsperspectief voor de omgang met overlastgevende ontheemden uit Oekraïne
wordt in samenspraak met de veiligheidsregio´s en VNG opgesteld. Een aantal gemeenten,
waaronder de G4, is nauw betrokken bij dit proces.

Vraag 10

Is de capaciteit van de gemeentelijke opvang in de winter berekend op de mogelijke
komst van meer Oekraïners als gevolg van de zware omstandigheden in het land van herkomst?
Op welke manier wordt de opvang hierop voorbereid?

Antwoord 10

De instroom van ontheemden uit Oekraine neemt gestaag toe. Op basis van de huidige
signalen verwacht ik geen plotselinge schommeling van het aantal ontheemden, al blijft
dit uiteraard lastig te voorspellen. Indien er toch sprake is van een plotselinge
toename in de instroom, treedt het opschalingsmodel in werking, waarbij we op korte
termijn extra (crisis) noodopvang kunnen realiseren. De infrastructuur hiervoor is
en blijft intact.

Vraag 11

Zijn alle opvangvoorzieningen in Nederland winterbestendig? Zo nee, welke acties worden
ondernomen om deze voorzieningen winterklaar te maken?

Antwoord 11

In de Regeling opvang ontheemden Oekraine is opgenomen waaraan opvangvoorzieningen
minimaal moeten voldoen, zoals de aanwezigheid van adequate bescherming tegen weersinvloeden
en verwarming. Tot op heden heb ik geen signalen ontvangen dat opvangvoorzieningen
hier niet aan kunnen voldoen. Indien gemeenten vragen hebben of tegen belemmeringen
aanlopen, kunnen zij daarover in gesprek treden met de Nationale Opvangorganisatie.

Vraag 12

Bent u bereid deze vragen te beantwoorden voor het commissiedebat over vreemdelingen-
en asielbeleid van 15 december 2022?

Antwoord 12

Ja.