Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op de vragen van de leden Van den Hil en Tielen over het bericht ‘Losser testbeleid in ziekenhuizen’

Antwoord van Minister Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport), mede namens de
Minister voor Langdurige Zorg en Sport (ontvangen 9 december 2022). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2022–2023, nr. 874.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Losser testbeleid in ziekenhuizen», waarin beschreven
staat dat enkele ziekenhuizen hun personeel met coronaklachten laat doorwerken?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de huidige richtlijnen luiden dat mensen bij covid-19-achtige klachten
een zelftest doen en bij een positieve uitslag thuis blijven? Zo ja, wat vindt u ervan
dat werkgevers afwijken van de richtlijnen? Heeft hierover overleg plaatsgevonden
met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en/of het Ministerie
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport?2

Antwoord 2

De huidige algemene landelijke richtlijn luidt dat mensen bij COVID-19-achtige klachten
een zelftest doen en bij een positieve uitslag thuis in isolatie gaan.

Specifiek voor zorgpersoneel in ziekenhuizen verwijst het RIVM naar de leidraad «COVID-19
testbeleid en inzet zorgmedewerkers in het ziekenhuis».3 Ziekenhuizen zijn wettelijk verplicht om onder alle omstandigheden zorg te blijven
verlenen en zich voor te bereiden om de continuïteit van zorgverlening te waarborgen.
Om bestuurders rond COVID-19 te ondersteunen, heeft de Federatie Medisch Specialisten
deze leidraad opgesteld. De FMS-leidraad biedt ziekenhuisbestuurders om, in geval
van uitzonderlijke omstandigheden waarin geen andere oplossingen zijn om de continuïteit
van zorg te waarborgen, medewerkers met milde klachten te laten doorwerken.

Naar aanleiding van het advies van Deskundigenberaad (DB) (d.d. 30 november 2022)
is het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in overleg met de betrokken
uitvoeringsorganisaties over de gevolgen van een aangepast testbeleid voor zorgmedewerkers
voor de testinfrastructuur.

Het DB adviseert om voor alle zorgmedewerkers een wijziging door te voeren waarbij
de inzet van mondneusmaskers bij luchtwegklachten niet langer beperkt is tot het voorkómen
van transmissie van SARS-CoV-2, maar wordt verbreed, onafhankelijk van de mogelijke
ziekteverwekker van de luchtwegklachten. Het DB adviseert vanwege de gunstige epidemiologische
situatie, het preventief testen van zorgmedewerkers zonder klachten te laten vervallen,
evenals het advies om altijd een PCR-test te gebruiken bij zorgmedewerkers. Een zelftest
kan voor hen volstaan. Ook adviseert het DB om de inzet van positief geteste zorgmedewerkers
die voldoende fit zijn, binnen het ziekenhuis op een verantwoordelijke manier mogelijk
te maken. Deze aanpassing geldt ook voor de huisartsenzorg en overige gezondheidszorgorganisaties,
waar het patiëntencontact van korte duur is, en het geen zorg voor kwetsbare patiënten
betreft. Voor personeel in de langdurige zorg blijft voorlopig het standaardadvies
om bij een positieve test tenminste 5 dagen in isolatie te gaan (zie het advies van
het DB van 30 november jl. zoals aan uw Kamer gezonden).

Vraag 3

Is bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport bekend of het alternatieve
beleid (doorwerken met lichte klachten) tot stand is gekomen met inspraak en zeggenschap
van zorgprofessionals? Zo nee, bent u bereid dit te onderzoeken?

Antwoord 3

Ik ga er vanuit dat de afweging door de betreffende ziekenhuisbesturen is gemaakt
op basis van de FMS-richtlijn. Daarin is opgenomen dat ook de afspraken met de OR
van de zorginstellingen moeten worden meegenomen in de besluitvorming.

Vraag 4

Is bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport bekend wat de voornaamste
redenen zijn dat in ziekenhuizen afgeweken wordt van het RIVM-advies en mensen met
klachten wordt geadviseerd te werken met een medisch mondmasker? Welke redenen zijn
dit? Hoe beoordeelt u dit alternatieve ziekenhuisbeleid?

Antwoord 4

De FMS-handreiking biedt ziekenhuisbestuurders de mogelijkheid om af te wijken van
het RIVM-advies op het moment dat het leveren van adequate zorg onmogelijk wordt en
er geen andere mogelijkheden zijn om de continuïteit van zorg te waarborgen. Daarbij
is het van belang dat zorgmedewerkers worden betrokken bij de afweging over het al
dan niet inzetten op het werk. Indien er signalen zijn dat werkgevers niet handelen
conform de leidraad, dan kunnen zorgmedewerkers een melding doen bij de IGJ. De IGJ
kan een raad van bestuur achteraf vragen uit te leggen welke afwegingen zijn gemaakt
en welke maatregelen zijn getroffen indien medewerkers met klachten zijn ingezet.

De IGJ heeft naar aanleiding van de FMS-leidraad laten weten erop te vertrouwen dat
ziekenhuisbestuurders de afweging tussen continuïteit van zorg en de risico’s van
inzet van besmettelijke medewerkers op een verantwoorde manier maken. Dat vertrouwen
heb ik ook.

Vraag 5

Kunt u toelichten wat de huidige stand van de wetenschap is met betrekking tot zelftesten?
Met andere woorden, hoe specifiek en selectief zijn de zelftesten op de nu circulerende
covid-19-virusvarianten?

Antwoord 5

Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport laat regelmatig onderzoek doen
naar de prestaties van antigeenzelftesten. Uit onderzoek blijkt dat drie ruim verkrijgbare
zelftesten onder mensen met coronagerelateerde klachten ook bij de omikronvariant
voldoende presteren. De sensitiviteit lag bij deze zelftesten tussen de 70% en 79%.4 Uit onderzoek naar de prestaties van zelftesten bij de omikronvariant onder mensen
zonder klachten blijkt dat de sensitiviteit lager ligt met waarden tussen de 20% en
27%.5 Een enkele negatieve zelftest is in dat geval dus geen garantie dat je veilig en
niet besmet bent, maar is als onderdeel van een breder pakket aan basisregels nog
steeds nuttig.

Omdat zelftesten op lange termijn het uitgangspunt blijft, wordt regelmatig onderzoek
uitgevoerd om de prestaties van zelftesten te monitoren. Daarnaast heeft het Ministerie
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport nauw contact met instanties (zoals het RIVM)
over mogelijke signalen van afgenomen sensitiviteit van antigeenzelftesten. Als er
reden is voor zorg over de werkzaamheid van antigeenzelftesten bij bijvoorbeeld een
nieuwe variant kan het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport snel actie
ondernemen. Er is op dit moment geen reden om aan te nemen dat zelftesten onvoldoende
presteren op de nu circulerende CVID-19-virusvarianten.

Vraag 6

Zijn specificiteit en selectiviteit van testen bij gemeentelijke gezondheidsdienst
(GGD)-locaties nauwkeuriger dan zelftesten? Zo ja, zijn deze GGD-testen voldoende
toegankelijk voor werknemers in de zorg?

Antwoord 6

Op de GGD-locaties wordt met NAAT-testen, zoals PCR of TMA, getest. De NAAT-test heeft
een hoge gevoeligheid. Dat betekent dat een test het virus ook oppikt bij iemand die
nog weinig virus bij zich draagt. De sensitiviteit van NAAT-testen ligt dus hoger
dan die van zelftesten. Bij een aantal doelgroepen zoals zorgmedewerkers die werken
met mensen met een kwetsbare gezondheid zijn de risico’s van een vals negatieve testuitslag
groter. Daarom blijft voor hen nog de mogelijkheid om de meest gevoelige NAAT-test,
zoals PCR of TMA, bij de GGD te laten afnemen. Hiervoor kan 7 dagen per week online
of telefonisch een afspraak worden ingepland.

Vraag 7

Bent u van mening dat de veiligheid van kwetsbare patiënten gegarandeerd kan blijven
wanneer personeel dat kampt met coronaklachten door blijft werken?

Antwoord 7

Het DB heeft een zorgvuldige afweging gemaakt, waarbij verantwoordelijkheden, risico’s
en proportionaliteitsvraagstukken zijn meegewogen. De langdurige zorg sector wordt
door het DB nog uitgezonderd van de versoepelingen ten aanzien van de inzet van zorgpersoneel,
omdat daar wordt gewerkt met de meest kwetsbare patiënten en de omstandigheden onvoldoende
kunnen worden gecontroleerd.

Vraag 8

Op welke wijze bent u in contact met werkgevers in de zorg om te komen tot duidelijk
en eenduidige richtlijnen voor de inzet van personeel in de zorg, gegeven de grote
personeelstekorten, het hoge ziekteverzuim en het uitgangspunt in de langetermijnaanpak
covid-19 om de zorg toegankelijk te houden voor iedereen? Hoe zorgt u ervoor dat wetenschappelijk
tot stand gekomen richtlijnen uitvoerbaar zijn en blijven in de dagelijkse praktijk
van het werken in de zorg?

Antwoord 8

Het RIVM heeft over de richtlijnen voor inzet van personeel in de zorg een Deskundigenberaad
georganiseerd (10 en 18 november). In het DB is een groot aantal deskundigen vertegenwoordigd
die zowel wetenschappelijke kennis hebben als kennis vanuit de dagelijkse praktijk.

Het DB voert na de jaarwisseling een gesprek over bredere aanpassing van het test-
en isolatiebeleid en mogelijke bredere versoepelingen van bestaande adviezen.