Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Westerveld en Van der Laan over spreekkoren bij voetbalwedstrijden

Antwoord van Minister Helder (Langdurige Zorg en Sport), mede namens de Minister van
Justitie en Veiligheid (ontvangen 22 november 2022). Zie ook Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2022–2023, nr. 653.

Vraag 1

Kent u het artikel «Fijke (43) hoort kwetsende homo-teksten in Grolsch Veste aan:
Waarom treedt niemand op?»1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat is volgens u het antwoord op deze vraag?

Antwoord 2

De wijze waarop Betaald Voetbal Organisaties (BVO’s) dienen op te treden bij discriminerende
spreekkoren zoals homofobe, antisemitische en racistische spreekkoren staat omschreven
in de Richtlijn Bestrijding Verbaal Geweld, wat onderdeel is van het Handboek competitiezaken
betaald voetbal van de KNVB. Uitgangspunt is dat BVO’s en supportersverenigingen primair
verantwoordelijk zijn voor het gedrag van hun supportersaanhang c.q. leden en voor
duidelijke tolerantiegrenzen ten aanzien van ongewenste spreekkoren en verbaal geweld.
Deze grenzen worden onder meer bekendgemaakt in het huisreglement van de club

Met betrekking tot deze specifieke situatie heeft de BVO FC Twente haar zienswijze
gedeeld. Deze is de volgende: de kwetsende spreekkoren werden in de slotfase van de
wedstrijd FC Twente tegen FC Groningen een aantal keren gezongen, waarbij de spreekkoren
tussendoor werden onderbroken. De spreekkoren waren op dat moment in de ogen van FC
Twente steeds van zo'n korte duur dat ervoor werd gekozen om het protocol rondom kwetsende
spreekkoren niet in werking te laten treden.

Een aantal mensen in het stadion heeft na de wedstrijd aangegeven zich aan de spreekkoren
te hebben gestoord en van mening te zijn dat FC Twente had moeten optreden. FC Twente
heeft na de wedstrijd door middel van een publiekelijk statement op hun website de
spreekkoren afgekeurd en aangegeven de mening te delen dat zij tijdens de wedstrijd
wel hadden moeten ingrijpen.

Vraag 3

Is bekend hoe vaak homofobe of racistische spreekkoren klinken vanaf tribunes? Worden
signalen die in meldkamers binnenkomen geregistreerd?

Antwoord 3

Exacte cijfers zijn niet bekend en meldingen worden niet centraal geregistreerd en
voor langere tijd bijgehouden. Na een melding van kwetsende spreekkoren, zijn clubs
verplicht hierover te rapporteren aan de KNVB en hierbij aan te geven wat ze eraan
hebben gedaan voor, tijdens en na afloop van een wedstrijd.

Ook kan een melding worden voorgelegd aan de onafhankelijk aanklager betaald voetbal,
die bepaalt of er tuchtrechtelijke sancties volgen.

Vraag 4

In een reactie geeft FC Twente aan de wedstrijd niet te hebben stilgelegd omdat de
spreekkoren van korte duur geweest zouden zijn. Welke overwegingen spelen hierin een
rol? Hoe lang moeten spreekkoren duren om wedstrijden dan wel stil te leggen?

Antwoord 4

BVO’s zijn verantwoordelijk voor duidelijke tolerantiegrenzen ten aanzien van ongewenste
spreekkoren en verbaal geweld. Het in werking treden van de Richtlijn Bestrijding
Verbaal Geweld gebeurt op basis van verschillende factoren zoals; verstaanbaarheid,
waarneming en signalering, inhoud, frequentie, omstandigheden, en of de alternatieven
om een spreekkoor te stoppen al in gang zijn gezet etc. De lengte of duur van een
spreekkoor is daarbij niet van doorslaggevende betekenis. Wat het kabinet betreft,
is iedere seconde dat een discriminerend spreekkoor aanhoudt, er één te veel. Discriminatie
hoort niet thuis in Nederland, ook niet op het voetbalveld.

Vraag 5

Hoe vaak is het voorgekomen dat een wedstrijd is stilgelegd na racistische en homofobe
spreekkoren? Hoe vaak is dit gebeurd na het aannemen van de motie Westerveld/Vander
Laan die vraagt om heldere afspraken en verantwoordelijkheden, zodat wedstrijden daadwerkelijk
worden stilgelegd bij spreekkoren?2

Antwoord 5

De KNVB houdt niet expliciet bij hoeveel wedstrijden worden stilgelegd. Het antwoord
daarop blijf ik u dan ook schuldig. Wel weet ik dat op 28 augustus

FC Utrecht – Ajax is stilgelegd door de scheidsrechter.

Vraag 6

Bent u het met de geïnterviewde persoon en ons eens dat homofobe en racistische of
andere kwetsende spreekkoren, ook effect kunnen hebben op de aanwezige kinderen in
een stadion? Bent u bereid om hierover het gesprek met supportersverenigingen te voeren?

Antwoord 6

Ja dat ben ik met u eens. Spreekkoren kunnen effect hebben op zowel volwassenen als
op kinderen. Kwetsende spreekkoren horen niet thuis in de sport en dus ook niet in
het voetbal. Ook de supportersverenigingen moeten hierin hun verantwoordelijkheid
pakken. Ik ben bereid hierover om de tafel te gaan met het Supporterscollectief Nederland
en supportersverenigingen.

Vraag 7

Welke concrete verbeterpunten zijn er na antwoorden op onze eerdere vragen, waarin
u aangeeft met de KNVB in gesprek te zijn om spreekkoren meer onder de aandacht te
brengen van de betaald voetbalorganisaties?3

Antwoord 7

De KNVB heeft recent de Richtlijn Bestrijding Verbaal Geweld extra onder de aandacht
gebracht bij de BVO’s. Ook is er een aanpassing gedaan met betrekking tot de rol van
de scheidsrechter in de Richtlijn Bestrijding Verbaal Geweld. Daarnaast is het OM
momenteel met de partners in gesprek over welk gedrag in principe strafbaar is en
dus (ook) voor die partners voldoende aanleiding kan zijn om in te grijpen én wordt
de komende tijd binnen het OM opnieuw onder de aandacht gebracht welke mogelijkheden
er strafrechtelijk zijn, mocht er voldoende bewijs bestaan richting individuen, of,
welke rol het OM hierbij zou kunnen spelen in de lokale driehoeken.

Bij een mogelijk vervolg op het actieplan «Ons voetbal is van iedereen. Samen zetten
we racisme en discriminatie buitenspel» (OVIVI) zal er aandacht zijn voor eerdergenoemde
Richtlijn en zullen we samen met de John Blankenstein Foundation en de Anne Frank
Stichting een proces in gang zetten gericht op het normeren van gedrag in stadions
met betrekking tot onwenselijke uitingen zoals homofobe spreekkoren. Daarbij willen
we de BVO’s en haar supporters bewust maken van de impact van kwetsende spreekkoren.

Vraag 8

Bent u het met ons eens dat symboliek zoals het dragen van aanvoerdersbanden weinig
waarde heeft als clubs en spelers hier geen concrete acties aan verbinden zoals het
stilleggen van de wedstrijd?

Antwoord 8

Ik ben het met u eens dat een wedstrijd soms wel eerder stilgelegd mag worden. Toch
ondersteun ik ook het gebruik van de OneLove aanvoerdersbanden. Het is een mooie manier
om tijdens wedstrijden visueel te maken dat in het voetbal geen ruimte is voor discriminatie
en racisme. De OneLove aanvoerdersbanden zijn slechts een onderdeel binnen de brede
aanpak van racisme en discriminatie in het voetbal. OVIVI kent velerlei maatregelen
gericht op preventie, signaleren en sanctioneren. Daarbij moet deze actie niet worden
onderschat. Ook het gesprek hier over voeren en het maatschappelijk debat hierover
vind ik van waarde, los van de overige concrete acties en het stilleggen van wedstrijden.

Vraag 9

Bent u tevreden over de aanpak tot nu? Zo nee, welke concrete maatregelen gaat u nemen?

Antwoord 9

Ik ben blij met de stappen die we tot nu toe hebben gezet. Over de voortgang en de
opbrengsten van OVIVI zal ik u begin volgend jaar informeren. Maar we zijn er nog
niet. Permanente aandacht is nodig om mensen bewust te maken van hun vooroordelen
en van het effect van discriminatie (waaronder homofobie). Deze aanpak vergt een lange
adem. Vandaar dat de huidige partners en het Ministerie van OCW met elkaar in gesprek
zijn over een vervolg op OVIVI. Zodra daar over meer bekend is, zal ik u hierover
informeren.

Vraag 10

Wilt u deze vragen beantwoorden voor het Wetgevingsoverleg Sport en Bewegen op 28 november?

Antwoord 10

Ja.