Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Bevers en Minhas over het bericht “Terschelling en Vlieland vragen Rijk om compensatie voor Doeksen. ‘Onze levensader kan niet alleen voor rijken zijn weggelegd’”

Antwoord van Staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat) (ontvangen 31 oktober
2022).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Terschelling en Vlieland vragen Rijk om compensatie
voor Doeksen. «Onze levensader kan niet alleen voor rijken zijn weggelegd»»?1

Antwoord 1

Ik ben bekend met dit bericht.

Vraag 2

Kunt u het verzoek van Rederij Doeksen om de prijs per 1 januari 2023 te mogen verhogen
met 11,1%, waar in het artikel over wordt gesproken, bevestigen en toelichten?

Antwoord 2

Onlangs heeft rederij Doeksen mij laten weten dat zij in zeer grote financiële problemen
is gekomen door de fors gestegen brandstofprijzen. Om die reden heeft Doeksen een
aantal maatregelen getroffen. Zo heeft Doeksen onder meer voorgesteld om per 1 januari
2023 – naast de eerder vastgestelde tariefindex van 2,6% – een tijdelijke brandstoftoeslag
in te voeren. Op verzoek van de door Doeksen geconsulteerde decentrale overheden en
consumentenorganisaties en mijn ministerie heeft Doeksen in haar meest recente voorstel
de eilandbewoners meer ontzien. Dat heeft Doeksen ook gedaan. Inmiddels heb ik ingestemd
met een tijdelijke brandstoftoeslag van 4,5% voor de eilandbewoners (alleen houders
van een eilanderpas), 16,5% voor overige passagiers en 20,5% voor auto’s van deze
overige passagiers. Zoals gezegd gaat het hier om een maatregel die vooralsnog alleen
zal gelden in 2023. Daarnaast heeft Doeksen aangegeven dat zij in 2023 meermaals zal
bezien of er mogelijkheden zijn om de brandstoftoeslag te verlagen, als bijvoorbeeld
de energieprijzen weer zullen dalen.

Vraag 3

Heeft u in beeld of ook andere veerdiensten (TESO en Wagenborg Passagiersdiensten)
dergelijke verzoeken tot een prijsverhoging hebben ingediend? Zo ja, per wanneer en
om welke procentuele verhoging(en) gaat het hier?

Antwoord 3

Ik ben concessieverlener voor de vervoerconcessie Waddenveren West verleend aan Doeksen
en de vervoerconcessie Waddenveren Oost verleend aan Wagenborg Passagiersdiensten
(WPD). WPD heeft bij mij geen verzoek ingediend voor een brandstoftoeslag, maar enkel
voor een verhoging van de tarieven met de door mij vastgestelde tariefindex van 2,6%.
Hiermee heb ik inmiddels ingestemd.

Vraag 4

Bent u het ermee eens dat de bewoners van de Waddeneilanden geen keuze hebben voor
alternatief vervoer naar het vaste land en dat zij als gevolg van deze prijsverhoging
onevenredig zwaar getroffen worden?

Antwoord 4

Ik ben het met u eens dat de bewoners van de Waddeneilanden voor het vervoer naar
het vasteland afhankelijk zijn van de veerverbinding. Doeksen heeft dan ook na consultatie
van de decentrale overheden en consumentenorganisaties en na overleg met mijn ministerie,
de brandstoftoeslag specifiek voor eilandbewoners verlaagd naar 4,5%. Samen met de
tariefindex van 2,6% betekent dit een prijsstijging van circa 7%. Dit is vergelijkbaar
met de prijsstijging die onlangs is aangekondigd door de vervoerders van het regionale
OV.

Vraag 5

Bent u bereid om te onderzoeken of de bewoners van de eilanden (voor een deel) uitgesloten
kunnen worden van een dergelijke prijsverhoging? Zo ja, op welke termijn denkt u dit
te kunnen realiseren? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Zoals hierboven beschreven, ben ik al in overleg getreden met Doeksen om te bezien
of de brandstoftoeslag specifiek voor de eilandbewoners kan worden verlaagd. Dit heeft
geresulteerd in een brandstoftoeslag van 4,5%.

Vraag 6

Indien de bewoners worden uitgesloten van een (volledige) prijsverhoging, kunt u dan
aangeven wat dit betekent voor de verhoging van de prijs voor bezoekers en bevoorradend
(vracht)verkeer van en naar de eilanden?

Antwoord 6

De brandstoftoeslag bedraagt 4,5% voor eilandbewoners (alleen houders van een eilanderpas),
16,5% voor overige passagiers en 20,5% voor auto’s van deze overige passagiers. Bovenstaande
brandstoftoeslag komt bovenop de door mij vastgestelde tariefindex van 2,6%. De verlaging
van de brandstoftoeslag voor eilandbewoners heeft tot het gevolg gehad dat die voor
de overige passagiers en auto’s (van niet eilandbewoners) is gestegen. Dat is uiteraard
vervelend. Echter, de eilandbewoners zijn in hoge mate afhankelijk van de veerdiensten,
waardoor ik het gerechtvaardigd vind dat zij een lager tarief betalen.

Het vrachtvervoer valt niet onder de concessie.

Vraag 7

Hebben de gemeenteraden en/of colleges van de andere Waddeneilanden, gelet op het
compensatieverzoek van Terschelling en Vlieland waar in het artikel over gesproken
wordt, een dergelijk verzoek gedaan? Zo ja, per wanneer?

Antwoord 7

Enkel Doeksen, concessiehouder voor de verbindingen met Vlieland en Terschelling,
heeft mij gevraagd om een financiële bijdrage vanwege de fors gestegen energieprijzen.
Ik heb geen verzoeken ontvangen van andere gemeenteraden en/of colleges om de veerdiensten
financieel te ondersteunen.

Vraag 8

Indien compensatie tot de mogelijkheden behoort, bent u dan ook van mening dat de
compensatie in eerste instantie ten goede moet komen aan de bewoners van de betreffende
Waddeneilanden? Bent u bereid dit als zodanig door te voeren?

Antwoord 8

In het meest recente voorstel van Doeksen worden de eilandbewoners reeds het meest
ontzien en betalen de overige reizigers een hogere brandstoftoeslag. Mocht er compensatie
van het Rijk beschikbaar komen, dan zal ik met Doeksen in overleg treden.

Vraag 9

Kunt u aangeven in hoeverre de rederijen van de Waddenveren bezig zijn met de overschakeling
naar duurzame, niet op fossiele brandstof gebaseerde, aandrijvingen van de vloot?

Antwoord 9

Voor de concessiehouders, te weten Doeksen en WPD, geldt dat zij beide de mogelijkheden
onderzoeken om in de toekomst (deels) op niet fossiele brandstoffen te varen. Met
name wordt gekeken naar de optie om (gedeeltelijk) elektrisch te varen.

Vraag 10

Bent u ook van mening dat deze duurzame ontwikkeling (verder) versneld moet worden?
Wat bedraagt uw strategie om tot deze versnelling te komen?

Antwoord 10

Ik ben van mening dat verduurzaming van de bereikbaarheid van de Waddeneilanden een
belangrijke ontwikkeling is. Doeksen en WPD zijn bezig om de mogelijkheden te onderzoeken
om in de toekomst (deels) op niet fossiele brandstoffen te varen. Duurzame bereikbaarheid
van de Waddenveren is binnen het Rijk op meerdere plaatsen belegd, waaronder de Agenda
voor het Waddengebied 2050. De huidige concessies lopen tot 2029. De nieuwe concessies
bieden een goede kans om duurzaamheidsdoelstellingen van de overheid te vertalen in
concrete concessievereisten.