Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kuiken over het strafrechtelijk onderzoek van de FIOD naar medisch specialisten

Antwoord van Minister Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 11 oktober
2022). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 3986.

Vraag 1

Bent u bekend met het nieuws «Ziekenhuizen kwetsbaar voor fraude door neveninkomsten
artsen»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Erkent u dat ook met de genoemde maatregelen het lastig blijft voor ziekenhuizen om
de nevenfuncties van medisch specialisten in zicht te krijgen? Zo nee, waarom niet?2

Antwoord 2

Streven naar een compleet overzicht van nevenfuncties van medisch specialisten is
goed. Echter, zoals in het nieuwsbericht is genoemd, is het zo dat als iemand kwaad
wil doen, diegene activiteiten, belangen en inkomsten zal (proberen te) verhullen.
Hierna licht ik het huidige kader van ziekenhuizen toe om zicht te krijgen op de nevenfuncties
en neveninkomsten van medisch specialisten.

Wat er wel en niet mag op het gebied van reclame en gunstbetoon is geregeld in Geneesmiddelenwet,
de Wet Medische Hulpmiddelen en in de Beleidsregels gunstbetoon.3 De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) houdt toezicht op de naleving van deze
beleidsregels. De farmaceutische sector en de hulpmiddelensector hebben in aansluiting
op de beleidsregels gedragscodes geformuleerd. Wanneer een vergoeding van een farmaceutisch
bedrijf of hulpmiddelenbedrijf aan zorgverleners is toegestaan, moet deze vergoeding
in de meeste gevallen geregistreerd worden in het Transparantieregister Zorg.4 Het Transparantieregister berust op zelfregulering en er is een gedragscode, de Gedragsregels
openbaarmaking financiële relaties.5 Alle bedrijven die zijn aangesloten bij de betrokken koepelorganisaties,6 waaronder ziekenhuizen, moeten zich houden aan deze gedragsregels. Door het register
is het inzichtelijk in hoeverre een behandelaar een financiële relatie heeft met een
bedrijf. Uit de jaarlijkse evaluatie van het register, die ik u op 31 januari 2022
heb toegestuurd, blijkt dat het register doeltreffend en effectief is.7

Daarnaast is mede door de Federatie van Medisch Specialisten (FMS) de Code ter voorkoming
van oneigenlijke beïnvloeding door belangenverstrengeling opgesteld.8 De code wordt onderschreven door organisaties die verantwoordelijk zijn voor de totstandkoming
van wetenschappelijke adviesrapporten en richtlijnen.

Tot slot is er de Governancecode zorg 2022, een door Brancheorganisaties Zorg (BoZ)
opgestelde privaatrechtelijke vorm van zelfregulering. De leden van ActiZ, de Nederlandse
ggz, Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU), Nederlandse Vereniging
van Ziekenhuizen (NVZ) en Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) verplichten
zichzelf met hun lidmaatschap tot toepassing en naleving van deze code. Daarnaast
kunnen zorgaanbieders die niet lid zijn van één van bovenstaande brancheorganisaties
er ook gebruik van maken. Het committeren aan en implementeren van de code is onder
andere voor ziekenhuizen een instrument om niet-integere activiteiten te voorkomen.

Vraag 3

Hoe beoordeelt u de uitspraak van de hoogleraar integriteit Van Eijbergen dat het
makkelijker is om afspraken te maken over nevenactiviteiten bij medisch specialisten
in loondienst, omdat het melden van nevenactiviteiten bij een medisch specialistisch
bedrijf (msb) op basis van vrijwilligheid is?

Antwoord 3

Zoals ik in het antwoord op vraag 2 ook heb toegelicht gelden het Transparantieregister
en de Gedragsregels openbaarmaking financiële relaties9 voor alle bedrijven die zijn aangesloten bij de betrokken koepelorganisaties10, waaronder ziekenhuizen. Daarnaast is mede door de FMS de Code ter voorkoming van
oneigenlijke beïnvloeding door belangenverstrengeling11 opgesteld. De code wordt onderschreven door organisaties die verantwoordelijk zijn
voor de totstandkoming van wetenschappelijke adviesrapporten en richtlijnen. Zowel
voor medisch specialisten die in loondienst werken als vrijgevestigde medisch specialisten
geldt een meldplicht voor nevenactiviteiten bij het Transparantieregister. Echter,
wanneer sprake is van kwade wil kan het in zowel loondienst als bij vrijgevestigden
voorkomen dat nevenfuncties en neveninkomsten niet gemeld worden.

Vraag 4

Wat betekent dit voor uw keuze om al dan niet regelgeving in te voeren zodat alle
medisch specialisten in loondienst gaan?

Antwoord 4

Gegeven de verantwoordelijkheid die de medisch specialisten hebben om de gewenste
transformatie naar passende zorg, de bestuurbaarheid en afremmen van perverse prikkels
maximaal te ondersteunen en te versterken, ga ik deze kabinetsperiode de werking van
de belemmeringen en verkeerde prikkels nader analyseren, monitoren en concrete acties
formuleren en uitvoeren. Ik kijk daarbij breed naar de prikkels en de aspecten die
van invloed zijn op de transformatie naar passende zorg en de bestuurbaarheid. Indien
bij de medisch-specialistische bedrijven onvoldoende verbetering optreedt zal er regelgeving
komen zodat alle medisch specialisten in loondienst gaan.

Vraag 5

Wanneer is er voldoende verbetering opgetreden in de transformatie naar passende zorg,
de bestuurbaarheid van ziekenhuizen en het afremmen van perverse prikkels binnen msb’s
om geen regelgeving in te voeren waarmee alle medisch specialisten in loondienst gaan?
Welke concrete en meetbare doelen stelt u voor de msb’s?

Antwoord 5

De precieze monitoring wordt op dit moment nog uitgewerkt. In het najaar zal ik u
nader informeren over het tijdspad met alle relevante aspecten en stappen rondom de
transformatie naar passende zorg van medisch specialistische bedrijven.

Vraag 6

In hoeverre is het, aangezien in het regeerakkoord de verantwoordelijkheid van msb’s
in de transformatie naar passende zorg, bestuurbaarheid van ziekenhuizen en het afremmen
van perverse prikkels wordt genoemd, realistisch dat msb’s deze verantwoordelijkheid
kunnen nemen nu experts vermoeden dat er meer zaken zullen zijn zoals de cardiologen
fraude in het Zwolse Isala-ziekenhuis?

Antwoord 6

Ik wil op dit moment nog niet vooruitlopen op de verbetering die medisch specialistische
bedrijven wel of niet gaan laten zien. Passende zorg vraagt om samenwerking en om
de transformatie te bereiken, hebben ook de medisch specialistische bedrijven een
rol. Ik verwacht dat alle partijen in gezamenlijkheid, en dus ook de msb’s, zich inzetten
om de gewenste beweging maximaal te ondersteunen.