Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Jasper van Dijk over belemmering van de Russische wapenindustrie

Antwoord van Minister Hoekstra (Buitenlandse Zaken) en van Minister Schreinemacher
(Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) (ontvangen 5 september 2022)

Vraag 1 en 2

Wat vindt u van het artikel «Dozens of Russian weapons tycoons have faced no Western
sanctions in the wake of the Ukraine invasion»?1

Klopt de stelling in het artikel dat tientallen directeuren van wapenbedrijven en
minstens 14 «defensiebedrijven» uit Rusland, waarvan een aantal met naam en toenaam
worden genoemd, niet onder de EU-sancties vallen? Zo ja, hoe kan dit? Bent u in dat
geval bereid dit in Brussel aan de orde te stellen?

Antwoord 1 en 2

Het artikel signaleert dat niet alle Russische defensiebedrijven en leiders daarvan
momenteel op de sanctielijst staan en wijst op inconsistenties in de toepassing van
sancties op dit vlak tussen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en de EU.
Het artikel geeft correct weer dat grote Russische defensiebedrijven op de sanctielijst
staan, zoals de firma’s Almaz-Antey en Kalashnikov, terwijl er ook personen en entiteiten
zijn die niet op de sanctielijst staan. Het kabinet wijst erop dat de EU zowel sectorale
als individuele beperkende maatregelen heeft ingesteld tegen de Russische wapen- en
defensie-industrie. Zo zijn er listings van bedrijven en daaraan gelieerde personen
in en rond de defensie-industrie. Tevens gelden er exportverboden voor militaire goederen,
dual-use technologie en andere technologieën die zouden kunnen bijdragen tot de militaire
en technologische versterking van Rusland of tot de ontwikkeling van de defensie-
en veiligheidssector. Het kabinet is voorstander van aanvullende sanctiemaatregelen,
maar doet geen uitlatingen over specifieke voorstellen voor nieuwe sancties. Dit ondermijnt
immers mogelijk de effectiviteit van dergelijke maatregelen gelet op onder andere
het verrassingseffect. Het kabinet zet zich in voor een zo goed mogelijke coördinatie
op het gebied van sancties met derde landen, zoals de VS, Canada en het VK.

Vraag 3

Wat vindt u van het rapport «Operation Z: The Death Throes of an Imperial Delusion»
van het Royal United Services Institute2, en dan met name de stelling dat veel moderne Russische wapens afhankelijk zijn van
hoogwaardige elektronica geïmporteerd uit de VS, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland,
Japan, Israël, China, Nederland en enkele andere landen?

Antwoord 3

Het kabinet is ermee bekend dat de invoer van hoogwaardige elektronica van aanzienlijk
belang is voor de Russische wapenindustrie. De inzet van het kabinet is om maximale
druk op Rusland uit te oefenen om de Russische agressie tegen Oekraïne te beëindigen.
Om die reden gelden onder Verordening 833/2014 exportverboden voor militaire goederen,
dual-use technologie en andere technologieën die zouden kunnen bijdragen tot de militaire
en technologische versterking van Rusland of tot de ontwikkeling van de defensie-
en veiligheidssector.

Vraag 4

Kunt u bevestigen dat export van wapenonderdelen dan wel dual use goods naar Rusland
vanuit, dan wel via Nederland sinds de invasie volledig aan banden is gelegd? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 4

Voor Rusland is sinds 2014 een wapenembargo van kracht. Nederland handhaaft dit strikt.
Er zijn sinds 2014 geen vergunningen afgegeven voor de uitvoer van militaire goederen
naar Rusland, noch heeft er uitvoer vanuit Nederland plaatsgevonden.3

Omdat dual-use goederen zowel een civiele als militaire toepassing kennen, zijn sinds
2014 wel exportvergunningen verleend voor dual-use goederen met een civiel eindgebruik
van niet-gesanctioneerde eindgebruikers in Rusland. Het merendeel hiervan bestond
uit apparatuur en programmatuur voorzien van encryptie, noodzakelijk voor het realiseren
van een beveiligde ICT-infrastructuur, waarvan het risico op ongewenst gebruik beperkt
is. Sinds de gewijzigde Verordening 833/2014 van kracht is d.d. 23 februari 2022 is
geen enkele vergunning verleend voor de export van dual-use goederen naar Rusland.

Vraag 5

Is dit besproken binnen EU-gremia voor wapenexport? Zo nee, bent u bereid dit aan
de orde te stellen teneinde dergelijke export naar Rusland per direct te verbieden?

Antwoord 5

In de Raadswerkgroep over conventionele wapens (COARM) is dit jaar verschillende keren
gesproken over wapenexport naar Rusland. Alle EU-lidstaten hebben zich gecommitteerd
tot een strikte en zorgvuldige handhaving van het bestaande wapenembargo. Daarnaast
is het embargo in april 2022 verder aangescherpt, waarbij de uitzondering voor levering
op basis van oude contracten voor 2014 is verwijderd.

Ook in de Raadswerkgroep over dual-use goederen (DUWP) wordt regelmatig gesproken
over de implementatie en handhaving van Verordening 833/2014. Nederland staat een
restrictieve lijn voor betreffende het beperkte aantal uitzondering- en afwijkingsgronden
voor de export van goederen naar Rusland die zijn opgenomen in de Verordening en communiceert
hier als zodanig over in de DUWP.

Vraag 6

Wat kunt u nog meer doen om te voorkomen dat het Kremlin wapens verkrijgt?

Antwoord 6

Veel andere landen hebben niet een vergelijkbaar wapenembargo zoals dat in de EU en
partnerlanden van kracht is, noch vergelijkbare criteria voor de export van wapens
en/of dual use-goederen. Nederland zal in bilateraal en multilateraal verband oproepen
om wel vergelijkbare maatregelen te nemen. Gezien het vetorecht van Rusland in de
VN Veiligheidsraad is een universeel (VN)exportverbod op wapens naar Rusland helaas
onwaarschijnlijk.