Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Esch over het bericht 'Duizenden cosmeticaproducten bevatten microplastics'

Antwoord van Staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat), mede namens
de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ontvangen 24 juni 2022). Zie ook
Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 2948.

Vraag 1

Kent u het bericht «Duizenden cosmeticaproducten bevatten microplastics»1 en het rapport «Plastic: The Hidden Beauty Ingredient»2?

Antwoord 1

Ja, dit bericht is mij bekend.

Vraag 2

Wat is uw reactie op het feit dat uit het rapport blijkt dat 87% – bijna negen op
de tien – van de producten van de tien meest verkochte cosmeticamerken microplastics
blijken te bevatten?

Antwoord 2

De bevindingen in het rapport «Plastic-the hidden beauty ingredient» tonen wederom
de urgentie van de problematiek aan en de noodzaak van beleid in Europees verband.

Vraag 3

Bent u ervan op de hoogte dat microplastics recent voor het eerst zijn aangetroffen
in menselijk bloed3 en in de longen van levende mensen4?

Antwoord 3

Ja, ik ben op de hoogte van deze onderzoeksresultaten.

Vraag 4

Bent u ervan op de hoogte dat microplastics een ontstekingsreactie kunnen veroorzaken,
doordat ze kunnen worden opgenomen door (immuun)cellen, en dat microplastics bij de
hersenen en vermoedelijk ook in de placenta terecht kunnen komen, maar dat de mogelijke
effecten hiervan meer onderzoek vereisen?

Antwoord 4

Het is bekend dat microplastics op verschillende plekken in het menselijk lichaam
terug te vinden zijn. In welke mate de microplastics schadelijk zijn voor de gezondheid
is nog niet bekend en moet nog nader worden onderzocht. Onderzoek naar microplastics
en gezondheid is nog volop in ontwikkeling. Zo vindt er in opdracht van de Ministeries
van IenW en VWS bijvoorbeeld ook onderzoek plaats om plastic deeltjes in het lichaam
goed te kunnen meten. Resultaten van dit onderzoek worden de komende jaren verwacht.

Vraag 5

Bent u bereid meer onderzoek te laten doen naar de schadelijkheid van microplastics
voor de gezondheid? Zo ja, wanneer kunnen we hier de resultaten van verwachten? Zo
nee, waarom niet?

Antwoord 5

Er is inderdaad meer onderzoek nodig naar de effecten van microplastics op de gezondheid.
Daarom hebben de Ministeries IenW en VWS samen € 600.000 geïnvesteerd in het onderzoeksprogramma
Microplastics & Health van ZonMw. Dit programma loopt tot en met 2024. De komende
jaren zullen de onderzoeksresultaten worden gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften
en op de website van ZonMw.

Vraag 6

Deelt u de mening dat het bizar is dat aan de ene kant het milieu en onze gezondheid
negatief beïnvloed worden door een overvloed aan microplastics, terwijl aan de andere
kant producenten opzettelijk microplastics toevoegen aan hun cosmeticaproducten? Zo
nee, waarom niet?

Antwoord 6

Ik zie uw zorgen over microplasticvervuiling en de mogelijke effecten daarvan op mens
en milieu. Daarom is het goed dat nu op EU-niveau een restrictie komt op het bewust
toevoegen van microplastics aan producten zoals cosmetica.

Vraag 7

Bent u het met Jeroen Dagevos, programmadirecteur van de Plastic Soup Foundation,
eens dat het toevoegen van microplastics aan cosmeticaproducten vooral een financiële
keuze is van de producenten, aangezien al ruim 200 merken werken zonder microplastics?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Ik heb geen inzicht in de motieven van producenten voor het al dan niet toevoegen
van microplastics aan bepaalde producten. Wel is het van belang dat het bewust toevoegen
van microplastics aan producten zo veel mogelijk wordt beperkt en voorkomen.

Vraag 8

Welke specifieke stappen gaat u zetten om ervoor te zorgen dat producenten stoppen
met microplastics toe te voegen aan cosmeticaproducten?

Antwoord 8

Ik verwacht op korte termijn een voorstel van de Europese Commissie om het bewust
toevoegen van microplastics – dus ook in cosmetica – te verbieden of in te perken.
Onze inzet is dat deze restrictie ambitieus en doeltreffend is en dat deze snel van
kracht wordt.

Vraag 9, 10, 11, 12 en 13

Bent u ervan op de hoogte dat er nu een smalle definitie voor «microplastics» wordt
opgesteld voor in het voorstel van de Europese Commissie om de bewuste toevoeging
en productie van microplastics te beperken, waarmee het overgrote deel van alle microplastics
(synthetische polymeren) wordt uitgesloten?

Hoeveel procent van alle microplastics die opzettelijk aan cosmeticaproducten worden
toegevoegd, vallen onder de definitie zoals die nu wordt opgesteld? Wat is uw reactie
hierop?

Bent u ervan op de hoogte dat de microplastics die nu worden uitgezonderd van de definitie,
waaronder vloeibare en semi-vloeibare synthetische polymeren die onder andere worden
toegevoegd aan cosmeticaproducten, slecht afbreekbaar en toxisch kunnen zijn, en dat
wetenschappers zich daar zorgen over maken? Wat is uw reactie hierop?

Ziet u ook het mogelijke gevaar voor mens en milieu van de microplastics die worden
uitgezonderd van de definitie? Zo nee, waarom niet?

Welke specifieke stappen gaat u zetten om ervoor te zorgen dat alle microplastics
worden meegenomen in het voorstel van de Commissie om de bewuste toevoeging en productie
van microplastics te beperken, aangezien u in uw brief als reactie op de Plastic Soup
Foundation5 aangeeft dat u zich op basis van het definitieve voorstel zal uitspreken over het
voorkomen van eventuele onnodige ontheffingen en lange overgangstermijnen?

Antwoord 9, 10, 11, 12 en 13

Zoals gezegd, wordt het restrictievoorstel binnenkort verwacht. Zo gauw dit beschikbaar
is, zullen de betrokken departementen hierover een positie bepalen, inclusief over
de keuze van de definitie en de gevolgen daarvan.

Vraag 14

Bent u bereid een voortrekkersrol te nemen binnen Europa op het gebied van microplastics?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 14

Nederland heeft een voortrekkersrol in Europa als het gaat om het terugdringen en
voorkomen van microplastics in het milieu.

Zoals eerder gezegd, wordt binnenkort een voorstel van de Europese Commissie verwacht
om bewust toegevoegde microplastics – in bijvoorbeeld cosmetica – te verbieden of
te beperken. Onze inzet is een restrictie die ambitieus en doeltreffend is en die
snel van kracht wordt. Overigens heeft mijn voorganger in dit kader reeds aan de Kamer
laten weten dat Nederland voorstander zou zijn van een verbod op synthetische infill-materialen.

Onlangs heb ik gereageerd op de publieke consultatie van de Commissie voor Europese
aanpak van microplastics die in het milieu terechtkomen door bijvoorbeeld bandenslijtage
of verfresten. Daarin heb ik gepleit voor Europese wet- en regelgeving voor het voorkomen
en beperkten van microplastics. Bijvoorbeeld door het tegengaan van microplastics
integraal op te nemen in andere Europese beleidsinitiatieven zoals de Ecodesign for
Sustainable Products Regulation (ESPR), de richtlijn voor duurzame producten, voedselcontactrichtlijn/
verpakkingen, en beleid tegen stoffen die gevaarlijk zijn voor de menselijke gezondheid6. Daarnaast pleit Nederland al geruime tijd voor het terugdringen van microplastics
uit textiel. Bijvoorbeeld heeft Nederland vorig jaar in het kader van de Europese
textielstrategie gepleit voor een verplicht duurzaamheidslabel, het uitfaseren van
zorgwekkende stoffen, en het minimaliseren van vervuiling van textiel door het vrijkomen
van microplastics7.

Vraag 15

Onderschrijft u het belang van ambitieuze nationale regelgeving met betrekking tot
microplastics? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 15

Nederland treft op nationaal niveau maatregelen tegen zwerfafval, een belangrijke
bron van microplastics. Vervuiling door microplastics houdt echter niet op bij de
grens. Nederland is daarom voorstander van Europese maatregelen voor het terugdringen
van microplastics, en waar mogelijk streeft Nederland ook naar een mondiale aanpak.

Vraag 16

Bent u bereid in Nederland strengere eisen te stellen omtrent de onnodige ontheffingen
en lange overgangstermijnen, als blijkt dat de definitie niet wordt uitgebreid? Zo
nee, waarom niet? Zo ja, welke mogelijkheden ziet u hiertoe?

Antwoord 16

Het op de markt brengen van stoffen en producten is gereguleerd via diverse Europese
verordeningen vanwege de combinatie van beschermen van de gezondheid en het milieu
én de werking van de interne markt. Het heeft ook mijn sterke voorkeur om dit soort
maatregelen op Europees niveau goed te regelen en daar wil ik nu mijn inzet op richten.

Vraag 17

Bent u bereid te onderzoeken welke stappen Nederland zelf kan nemen om microplastics
die bewust worden toegevoegd aan producten, zo snel en volledig mogelijk uit te faseren
ten behoeve van het milieu en de menselijke gezondheid?

Antwoord 17

Ik ben voorstander van maatregelen op Europees niveau omdat (micro)plasticvervuiling
niet bij de grens ophoudt. Nationale uitfasering van bewust toegevoegde microplastics
acht ik niet realistisch, aangezien het merendeel van de producten in de Nederlandse
winkels daar komen via een groot internationaal handelsverkeer. Ik vind het daarom
belangrijk om in te zetten op ambitieuze Europese regelgeving voor het beperken en
voorkomen van microplastics die bewust worden toegevoegd aan producten. Ik vind het
belangrijk dat deze restrictie doeltreffende maatregelen behelst die in verhouding
staan met de urgentie en de ernst van de milieuvervuiling door deze microplastics.