Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van Meenen en Podt over het bericht ‘Surinaamse leerkrachten kunnen ons lerarentekort opvangen, maar ze mogen niet komen’ en de uitzending van Kassa van 5 maart 2022

Antwoord van Minister Wiersma (Primair en Voortgezet Onderwijs), mede namens de Staatssecretaris
van Justitie en Veiligheid en de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (ontvangen
16 juni 2022).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Surinaamse leerkrachten kunnen ons lerarentekort opvangen,
maar ze mogen niet komen»1 en de uitzending van Kassa betreffende dit onderwerp?2 Zo ja, hoe duidt u dit artikel en deze uitzending?

Antwoord 1

Zowel met het bericht als met de uitzending ben ik bekend. In het artikel van de Volkskrant
en in de uitzending van Kassa staan Surinaamse leraren centraal die in Nederland zouden
willen werken. Zij lopen tegen drempels aan die te maken hebben met hun (vaak onvolledige)
beroepskwalificaties en met de restrictieve procedure voor toegang tot de Nederlandse
arbeidsmarkt.

Vraag 2

Klopt het dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) verblijfsvergunningen afwees
van Surinaamse leerkrachten die in Nederland les willen geven, met als reden dat hier
«voldoende aanbod» aanwezig is? Zo ja, hoe beoordeelt u deze afwijzing?

Antwoord 2

Voor het aanstellen van een leraar uit Suriname is een gecombineerde vergunning voor
verblijf en arbeid (hierna: gvva) nodig. Werkgevers kunnen hiervoor een aanvraag doen
bij de IND. De IND vraagt daarover een advies van het UWV, die de functie registreert.
In 2021 heeft het UWV <10 adviezen afgegeven voor een gvva-aanvraag van een schoolbestuur
voor het aanstellen van een leraar van buiten de EU; voor zover bekend zijn daarbij
geen negatieve adviezen afgegeven. In de eerste vijf maanden van 2022 is een aantal
negatieve gvva adviezen afgegeven voor leerkrachten (niet enkel het basisonderwijs).
Reden voor afwijzing was dat niet voldaan werd aan de voorwaarden die in de Wet arbeid
vreemdelingen (hierna: Wav) worden gesteld, waaronder het beschikken over de juiste
kwalificaties.

De procedure voor het verkrijgen van een gvva is toegelicht in het antwoord op vraag
6 en valt onder verantwoordelijkheid van de Minister van SZW.

Vraag 3

Klopt het dat er een lerarenoverschot is in Suriname? Zo ja, om hoeveel leerkrachten
gaat het?

Antwoord 3

De Nederlandse ambassade in Paramaribo heeft navraag gedaan bij de lerarenopleidingen
in Suriname. Op basis daarvan kan geconcludeerd worden dat er in Suriname géén overschot
aan leraren is.

Vraag 4

Wat zou het voor het onderwijs in Suriname betekenen als we Surinaamse leerkrachten
de mogelijkheid geven om in Nederland les te geven?

Antwoord 4

Zoals in het antwoord op vraag 3 is toegelicht, zijn er geen aanwijzingen dat er sprake
is van een lerarenoverschot in Suriname. Net als in Nederland zijn goed opgeleide
leraren in Suriname hard nodig. Wederzijdse inzet van leraren kán een verrijking zijn
van het onderwijs in eigen land en het land van herkomst, mits dit ten goede komt
aan de kwaliteit in beide landen. Op dit moment kampt Suriname met een hoge mate van
braindrain. Door de ernstige devaluaties van de Surinaamse munt en de hoge inflatie de afgelopen
jaren, vertrekken leraren die beschikken over passende beroepskwalificaties uit Suriname
omdat ze in het thuisland minder verdienen dan in bijvoorbeeld Nederland, België of
Caribisch gebied. De uitstroom van leraren kan een weerslag hebben op de kwaliteit
van het Surinaamse onderwijs.

Vraag 5

Kunt u bevestigen dat de lerarenopleiding in Suriname in Nederland gelijkgesteld wordt
met twee à drie jaar pabo?

Antwoord 5

De eindtermen van de Surinaamse pabo zijn lager dan de eindtermen van de Nederlandse
pabo. DUO waardeert dit diploma inderdaad ongeveer op twee á drie jaar van een Nederlandse
lerarenopleiding. Soms heeft een leraar in Suriname extra opleidingen gevolgd na(ast)
de Surinaamse pabo. Leraren uit Suriname kunnen bij DUO een aanvraag indienen voor
erkenning van hun beroepskwalificaties om te laten beoordelen of ze bevoegd zijn om
in Nederland les te mogen geven.

Vraag 6

Hoe verhoudt het naar Nederland halen van deze leerkrachten zich tot de Wet arbeid
vreemdelingen?

Antwoord 6

De toegang tot de arbeidsmarkt voor derdelanders is geregeld in de Wet arbeid vreemdelingen
(hierna: Wav) en is aan restrictieve voorwaarden verbonden. Een werkgever kan in principe
alleen een derdelander aannemen als er in Nederland, de EER of in Zwitserland geen
aanbod aanwezig is (het zogenaamde «prioriteitgenietend genietend aanbod»). Een werkgever
(c.q. een schoolbestuur) moet voor het aanstellen van een derdelander (in voorliggende
situatie een leraar uit Suriname) een gvva aanvragen bij de IND. Als onderdeel van
de procedure vraagt de IND advies aan het UWV omtrent de voorwaarden aan de Wav. Het
UWV toetst per aanvraag onder andere of er prioriteitgenietend aanbod aanwezig is
en of de werkgever voldoende heeft gedaan om binnen Nederland, de EER en Zwitserland
personeel te vinden. Hierbij wordt ook beoordeeld of de derdelander beschikt over
de juiste beroepskwalificaties die gelden in Nederland. Als de derdelander andere
beroepskwalificaties heeft, vergelijkt het UWV bij de toets ook prioriteitgenietend
aanbod met dezelfde kwalificaties. Verder wordt beoordeeld of een passend salaris
wordt geboden.

Vraag 7

Ziet u kansen in het opvangen van het lerarentekort door Surinaamse leerkrachten?
Zo ja, wat zou moeten gebeuren om dit te realiseren?

Antwoord 7

Op 22 april jl. heb ik met de cao partners het onderwijsakkoord gesloten. Hiermee
wordt 1,5 miljard euro geïnvesteerd in het funderend onderwijs. Hiermee wordt onder
meer de loonkloof tussen po en vo gedicht, wordt de werkdruk in het vo aangepakt en
komt er meer ruimte voor ontwikkeling en bijscholing. We maken werken in het onderwijs
hiermee aantrekkelijker. Bij het akkoord zit ook een opzet voor een ambitieuze agenda
om lerarentekort aan te pakken en tot een goed werkende arbeidsmarkt van de sector
onderwijs te komen. Daar wil ik vol op inzetten.

Zoals in het antwoord op vraag 3 is toegelicht, zijn er geen aanwijzingen dat er sprake
is van een lerarenoverschot in Suriname. Net als in Nederland zijn goed opgeleide
leraren in Suriname hard nodig. De mogelijkheden om Surinaamse leraren in te zetten
om het tekort in Nederland op te lossen, zijn dan ook beperkt naar mijn mening. Er
wordt dan ook vooral ingezet op instroom en behoud van Nederlandse professionals.
In die situatie dat een derdelander, al dan niet uit Suriname, in Nederland wil komen
werken kan een schoolbestuur een gvva aanvragen. Daarbij is het van belang dat wordt
voldaan aan de voorwaarden in de Wav en de werkgever bijvoorbeeld voldoende wervingsinspanningen
heeft verricht en de vreemdeling een lesbevoegdheid heeft die erkend is.

Toelichting:

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen terzake van het lid Peters (CDA),
ingezonden 7 maart 2022 (vraagnummer 2022Z04144).