Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Nispen over ‘aanpak dronesmokkel gevangenissen schiet al drie jaar nauwelijks op’

Antwoord van Minister Weerwind (Rechtsbescherming) (ontvangen 13 mei 2022). Zie ook
Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 2543.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het feit dat de aanpak van smokkelwaar per drone al drie
jaar, in tegenstelling tot de drones waarmee gevlogen wordt, nauwelijks van de grond
komt?1

Antwoord 1

Ja, ik heb kennisgenomen van het bericht. Contrabande binnen justitiële inrichtingen
zijn mij en iedereen die bij de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) werkt een doorn
in het oog. Contrabande bedreigen de orde en veiligheid binnen de inrichtingen en
bedreigen de veiligheid van medewerkers, bezoekers, justitiabelen en de samenleving.
Invoer, bezit en gebruik van contrabande wordt daarom niet getolereerd. Echter bepaalde
gedetineerden zullen altijd blijven proberen om verboden spullen naar binnen te krijgen
en zijn daar zeer creatief in. DJI heeft een intensieve aanpak voor het tegengaan
van contrabande en blijft continu bezien of er mogelijkheden zijn deze aanpak te verbeteren
en innoveren. DJI investeert daarom continu in fysieke, digitale en personele maatregelen,
waaronder toepassingen met drones. Hierbij kunt u denken aan drone-detectiesystemen
en extra personele scherpte op de aanwezigheid van drones en hoe daarop te handelen.

Vraag 2 en 3

Wat vindt u ervan dat door de falende aanpak van dronesmokkel het gevangenispersoneel
extra gevaar loopt; immers hoe meer smokkelwaar er binnen de gevangenissen is, hoe
gevaarlijker dit is voor het personeel? Wat kunt u het personeel per direct bieden
om meer veiligheid in de gevangenissen te creëren?

Hoe kan het dat het personeel al sinds 2019 moet wachten op mogelijke oplossingen
tegen het probleem van dronesmokkel? Bent u het er mee eens dat het onderzoek naar
methoden om deze manier van smokkel van tegen te gaan al veel te lang duurt en het
nu de hoogste tijd is om knopen door te hakken? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2 en 3

Er is sprake van een continue strijd tegen contrabande, er is geen sprake van een
falende aanpak. Criminelen proberen steeds andere manieren om contrabande in te voeren.
DJI treedt hier snel en binnen de wettelijke mogelijkheden tegen op. Soms is dat mogelijk
met relatief eenvoudige maatregelen, zoals het plaatsen van extra hekken en netten.
Soms vragen de maatregelen echter meer ontwikkeltijd door bijvoorbeeld (Europese)
aanbestedingstrajecten.

DJI spant zich maximaal in om contrabande tegen te gaan. De afgelopen jaren zagen
we al een voorzichtige daling van het aantal aangetroffen contrabande die zijn aangetroffen
in locaties van DJI.

Jaar

2019

2020

2021

Aantal keer contrabande gevonden1

4.567

3.948

2.751

X Noot

1

Bijna een kwart van de contrabande wordt gevonden in de cellen van gedetineerden.
Daarnaast is er een duidelijke toename van het aantal aangetroffen contrabande op
luchtplaatsen en bij de invoer van goederen (zoals kleding, schoeisel, postpakketten).
Ook is er een toename in de pogingen om contrabande over de gevangenismuren te gooien.
In de laatste maanden van 2020 zagen we (hierdoor) een lichte toename ontstaan en
er werd meer contrabande onderschept dan aan het begin van de coronamaatregelen.

DJI maakt al gebruik van innovaties op het gebied van het detecteren van drones boven
haar inrichtingen. Bovendien onderzoekt DJI continu nieuwe innovaties. In vijf PI’s
in Nederland zijn inmiddels dronedetectiesystemen operationeel. DJI staat op het punt
dit systeem voor alle PI’s aan te schaffen. Naast detectie van drones doet DJI ook
onderzoek naar de verstoring van drones. Zo wordt op een paar locaties getest met
een andere techniek, waarmee drones ook kunnen worden onderschept. Innovaties hiervoor
zijn echter nog minder ver en er zijn ook de wettelijke kaders, zoals straling in
het kader van verstoren van drones, of het verstoren van luchtverkeer, waar rekening
mee moet worden houden.

De aanpak tegen contrabande bestaat verder ook uit standaard controles van de luchtplaatsen
en het frequent uitvoeren van celinspecties. Daarbij heeft DJI de beschikking over
24 speurhonden.

Vraag 4

Wordt in de strijd tegen dronesmokkel ook om input gevraagd van het personeel en de
vakbond? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

Veiligheid is altijd onderwerp van gesprek tussen de directeur en de lokale ondernemingsraad
en tussen de hoofddirectie en de centrale ondernemingsraad. Het treffen van maatregelen
en het uitvoeren van pilots gebeurt in nauwe samenwerking met de locaties. Medewerkers
van de inrichtingen worden hier vanzelfsprekend nauw bij betrokken. De input van het
personeel, de ondernemingsraad en de vakbond wordt uiteraard meegenomen in het bepalen
van de stappen in de strijd tegen dronesmokkel.

Vraag 5

Zijn er rondom de gevangenissen reeds vliegverboden, zoals die er bijvoorbeeld ook
zijn bij militaire terreinen? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe wordt hierop gehandhaafd?

Antwoord 5

Voor vliegtuigen gelden er op dit moment geen verboden of luchtruimsluitingen boven
penitentiaire inrichtingen.

Ik ben in gesprek met het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat of het instellen
van een vliegverbod boven een penitentiaire inrichting opportuun is. Voor drones zijn
penitentiaire inrichtingen al wel aangemerkt als no-fly zone door de grootste dronefabrikant.2

Op het moment dat een drone boven een inrichting wordt waargenomen neemt DJI maatregelen,
zoals het stopzetten van het luchtmoment, en stelt tevens de politie in kennis. De
politie kan proberen de locatie van de dronepiloot te achterhalen.