Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Ceder, Bikker, Van der Graaf en Piri over de situatie aan de grens met Oekraïne

Antwoord van Minister Hoekstra (Buitenlandse Zaken), mede namens de Minister voor
Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en de Staatssecretaris van Justitie
en Veiligheid (ontvangen 22 april 2022).

Vraag 1

Bent u bekend met het gegeven dat de situatie in Oekraïne vanwege de enorme toestroom
van vluchtelingen tot lange wachttijden aan de grenzen van Oekraïne en onder andere
Polen en Hongarije leidt en dat dit voor kwetsbaren die lang moeten wachten in de
kou, leidt tot schrijnende situaties? Wat is uw inschatting van de situatie aan de
grensposten? Op welke manier worden landen die grenzen aan Oekraïne ondersteund om
de procedure-capaciteit te ondersteunen en zo de wachttijden te verkleinen? Weet u
of deze landen al een aanvraag hebben ingediend bij Europese agentschappen als de
European Union Agency for Asylum (EUAA) of Frontex om hen te hulp te schieten? Zo
ja, bent u bereid deze agentschappen ook met personele ondersteuning bij te staan,
mocht dit nodig zijn? Zo nee bent u bereid deze behoefte te polsen bij de buurlanden
in het belang van het verlagen van de wachttijden aan de grens?

Antwoord 1

Het kabinet is bekend met de berichtgeving over de wachttijden aan de grensovergangen
en acht lange wachttijden onwenselijk, zeker ook vanwege de humanitaire consequenties.
Ook vindt het kabinet het van belang dat grenscontroles doorgang vinden, inclusief
veiligheidscontroles en screening. Europese lidstaten, bevestigd door Frontex, geven
aan dat de capaciteit ten behoeve van grensmanagement aan de grensovergangen aan Europese
zijde op dit moment toereikend is.

De Europese Agentschappen Frontex en het EU Asielagentschap (EUAA) staan paraat om
lidstaten die grenzen aan Oekraïne te ondersteunen, waar zij aangeven dat nodig te
hebben. Frontex biedt ondersteuning in de vorm van het inzetten van officieren. Het
EUAA kan ondersteuning bieden in het asielproces, opvang en implementatie van de Richtlijn
Tijdelijke Bescherming. Frontex ondersteunt, op dit moment, op hun verzoek, Roemenië,
Slowakije, Polen en Estland aan de grens, waarbij de meeste officieren in Roemenië
worden ingezet. Daarnaast heeft Roemenië een operationeel hulpverzoek ingediend bij
het EUAA. Het kabinet heeft, bij monde van de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid,
aangegeven open te staan voor verzoeken die via Frontex of het EUAA worden gedaan.
Frontex heeft een verzoek ingediend bij Nederland ten behoeve van ondersteuning in
Estland als gevolg van de migratie-situatie rondom Oekraïne. Nederland is voornemens
hier positief op te reageren.

Vraag 2

Bent u bekend met het gegeven dat de Dutch Relief Alliance (DRA) inmiddels 2.5 miljoen
euro heeft vrijgemaakt van het bestaande DRA-budget voor hulp in Oekraïne? Bent u
bereid om, gezien het gegeven dat de nood veel groter wordt nu er meer dan 1 miljoen
vluchtelingen al de grens zijn overgestoken, het DRA-budget eenmalig te verhogen om
aan de extra noden van deze Oekraïense vluchtelingen ook in de buurlanden, te voldoen?
Is het u bekend dat de VN-Vluchtelingenorganisatie UNHCR een oproep heeft gedaan aan
landen om in totaal 1,7 miljard dollar vrij te maken om de juiste bescherming te kunnen
bieden aan vluchtelingen binnen Oekraïne en de opvang van vluchtelingen buiten Oekraïne?
Bent u bereid om een additioneel bedrag vrij te maken om een grotere bijdrage te leveren
aan dit fonds?

Antwoord 2

Ja, het kabinet is bekend met het gegeven dat de DRA inmiddels 2.5 miljoen heeft vrijgemaakt
om een joint respons te beginnen in Oekraïne. Zoals de Minister voor Buitenlandse
Handel en Ontwikkelingssamenwerking uw Kamer meedeelde in haar brief over de humanitaire
inspanningen voor Oekraïne en buurlanden1 is door haar tijdens de actie van Giro 555 is een additionele bijdrage van 15 miljoen
euro bekendgemaakt. Dit is bedoeld voor de organisaties die bij Giro 555 betrokken
zijn – o.a. leden van de DRA – die zullen zorgen dat het geld terechtkomt bij de mensen
die dit het hardst nodig hebben, inclusief vluchtelingen in de buurlanden.

Tevens is het kabinet bekend met de oproep van de VN om in totaal 1,7 miljard dollar
vrij te maken voor de slachtoffers van de oorlog in Oekraïne. In reactie op deze oproep
is meteen een additioneel bedrag van 20 miljoen beschikbaar gesteld om de VN te ondersteunen
in het verlenen van levensreddende hulp in Oekraïne.

Deze bedragen komen bovenop de meerjarige en flexibele bijdragen van Nederland aan
de VN, het Rode Kruis en andere humanitaire hulporganisaties. Daarmee worden deze
organisaties in staat gesteld snel en flexibel te reageren op de ontwikkelingen van
de crisis. Ook hierover informeerde de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking
uw Kamer in eerdergenoemde brief. Het kabinet blijft de ontwikkelingen van de humanitaire
crisis nauwgezet volgen.

Vraag 3

Is het u bekend dat er op maandag 7 maart een landelijke actie van Giro 555 is? Bent
u van plan net als bij sommige voorgaande inzamelingsacties dit bedrag te verdubbelen?
Zo nee, bent u alsnog bereid dit te doen?

Antwoord 3

Zoals hierboven vermeld, heeft het kabinet een extra bedrag van 15 miljoen beschikbaar
gesteld om de Giro 555 actie te ondersteunen.

Vraag 4

Bent u het ermee eens dat, aangezien enkele grensgebieden van Oekraïne, zoals in Hongarije
en Roemenië, tot de armste regio’s van Europa horen, er voor de fatsoenlijke opvang
van vluchtelingen een groot te kort is aan voldoende opvangplekken?2 Op welke manier worden deze landen en regio’s bijgestaan om dit op korte termijn
voor elkaar te krijgen? Bent u bereid in samenwerking met de Europese Commissie deze
landen of internationale organisaties ter plekke financieel bij te staan om hier een
bijdrage aan te leveren?

Antwoord 4

Het kabinet is het met deze leden eens dat Europa eensgezind moet zijn over de opvang
van mensen die het conflict in Oekraïne ontvluchten en de buurlanden van Oekraïne
waar nodig moet ondersteunen bij de opvang van vluchtelingen. Daar zet het kabinet
zich dan ook voor in. Waar tot voor kort de opvangcapaciteiten in omringende landen
voldoende leek, ontvangt het kabinet inmiddels signalen dat deze zijn grenzen begint
te bereiken. Hierover wordt in verschillende Europese gremia actief gesproken.

Binnen de EU bestaan meerdere manieren om ondersteuning te coördineren ten behoeve
van de getroffen lidstaten, zoals geschetst in het antwoord op vraag 1. Aanvullend
steunt het kabinet het Europese noodhulpcoördinatie mechanisme (UCPM) waar omringende
landen Moldavië, Slowakije en Polen momenteel steun van ontvangen. Het kabinet ondersteunt
deze lidstaten zo via het UCPM. Aanvullend heeft het kabinet een half miljoen euro
vrij gemaakt om Moldavië te ondersteunen.

Vraag 5

Bent u bekend met de in de media verschenen verschillende berichten over discriminatie
bij de verschillende grensposten?3 Wat vindt u van het gegeven dat uit eigen observaties blijkt dat dit ook plaatsvindt
aan de Oekraïens-Hongaarse grens, waarbij met name Oekraïens-Hongaarse Roma – die
een Hongaars paspoort hebben maar geen verblijfplaats – zeer kwetsbaar zijn? Is er
tijdens de gesprekken over de Tijdelijke Beschermingsrichtlijn over deze ongelijke
behandeling gesproken? Op welke manier zorgt deze richtlijn ervoor dat in de grenslanden
alle groepen gelijkwaardig worden behandeld en dezelfde rechten hebben? Hoe gaat u
hier op toezien?

Antwoord 5

De berichten over discriminatie aan de grens zijn het kabinet bekend. De situatie
aan de grenzen van Oekraïne is diffuus en dat maakt het moeilijk om de berichtgeving
te verifiëren, dergelijke berichtgeven is echter zorgelijk. Bij verificatie van de
berichtgeving zijn er op grond van de beschikbare informatie geen aanwijzingen gevonden
dat er sprake is van discriminatie aan de EU zijde van de grens. Het kabinet meent
echter dat er nooit sprake mag zijn van discriminatie, racisme of welke selectie dan
ook op basis van nationaliteit of huidskleur. Zeker niet wanneer mensen op de vlucht
zijn voor geweld zoals bij de ontheemden van Oekraïne het geval is.

Het kabinet volgt de ontwikkelingen nauwgezet. De autoriteiten van buurlanden die
vluchtelingen ontvangen, waaronder Polen en Hongarije, bevestigen dat alle mensen
op de vlucht voor de oorlog in Oekraïne worden doorgelaten. De ambassades in de buurlanden
hebben geen signalen ontvangen dat vluchtelingen structureel door grensautoriteiten
worden geweerd op grond van nationaliteit of huidskleur. Ditzelfde geldt voor minderheden,
zoals de Roma. Dit laat onverlet dat de kwetsbare positie van minderheden continue
aandacht behoeft.

Vraag 6

Zijn de signalen dat er ook criminelen actief zijn als mensenhandelaren aan de grensposten
bij u bekend?4 Bent u bereid om met betrokken grenslanden en ervaren NGO’s tot een plan te komen
om vluchtelingen bescherming tegen hen te bieden? En bent u tegelijkertijd bereid
om samen met andere landen zelf vervoer te regelen, zodat vluchtelingen veilig kunnen
afreizen naar andere landen? Zo ja, op welke manier?

Antwoord 6

Het kabinet is bekend met de signalen. EuropOL monitort gezamenlijk met de desbetreffende
grenslanden deze signalen nauwlettend. Zij hebben daarbij in het bijzonder aandacht
voor kwetsbare groepen. De gevolgen voor de georganiseerde criminaliteit, waaronder
mensenhandel, zijn nog niet exact duidelijk. Deze moeten in Europees verband en in
onderlinge samenhang in kaart worden gebracht. Het departement verkent samen met het
Openbaar Ministerie, Politie en andere partners nationaal en in Europees verband hoe
tot dit beeld te komen, zodat vervolgens de meeste effectieve gezamenlijke interventies
kunnen worden vastgesteld en ingezet.

In alle grenslanden (Polen, Slowakije, Hongarije en Roemenië) en vele andere Europese
Lidstaten (o.a. Duitsland, Oostenrijk, Tsjechië, Frankrijk en België) is het gebruik
van treinen van het openbaar vervoer gratis voor vluchtelingen uit Oekraïne. Ook in
Nederland kan dit. Hierdoor kan er veilig door de EU gereisd worden.