Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Bontenbal en Boswijk over problemen in de glastuinbouwsector als gevolg van de aanhoudend hoge energieprijzen

Antwoord van Minister Staghouwer (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) en van Minister
Jetten (Klimaat en Energie) (ontvangen 7 april 2022). Zie ook Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2021–2022, nr. 1788.

Vraag 1

Bent u ervan op de hoogte dat momenteel zelfs gezonde en qua duurzaamheid vooruitstrevende
glastuinbouwbedrijven in directe liquiditeitsproblemen komen door de aanhoudend hoge
energieprijzen?

Antwoord 1

Ja. Doordat de hoge gasprijzen langer aanhouden dan in het najaar verwacht komen meer
bedrijven in problemen om de gasrekening te kunnen betalen, zeker zodra leveringscontracten
verlopen en opnieuw moeten worden afgesloten. Door de oorlog in Oekraïne zijn de prijzen
nog verder gestegen. Wij zijn met de sector en banken in gesprek hoe ondernemers deze
tijd door kunnen komen en op welke wijze de energietransitie kan worden versneld om
ook minder afhankelijk te worden van het gas.

Vraag 2

Bent u er tevens mee bekend dat de hoge kosten waarmee deze bedrijven als gevolg van
de hoge energieprijzen te maken krijgen, in tegenstelling tot in veel andere sectoren,
niet door te berekenen zijn in de verkoopprijzen, omdat deze op een Europese- of wereldmarkt
worden bepaald?

Antwoord 2

Wij zijn ermee bekend dat er sprake is van een concurrerende internationale markt.
Aan de andere kant is de sector divers en zijn er wel afnemers die de tuinder (deels)
in de hoge gasprijzen tegemoet komen en zijn er berichten dat de prijs voor bloemen
momenteel hoog is. Er is inmiddels ook een deel van de sector waar ondernemers hebben
besloten de teelt tijdens de wintermaanden minder te belichten en verwarmen of uit
te stellen. Een enkeling heeft besloten helemaal te stoppen. Dat is afhankelijk van
de situatie per bedrijf en de positie op de energiemarkt.

Vraag 3

Wat vindt u ervan dat niet alleen bedrijven in deze sector die afhankelijk zijn van
aardgas, maar ook glastuinbouwbedrijven die reeds hebben geïnvesteerd in duurzame
warmte hierdoor worden getroffen, omdat de hoogte van de subsidies vanuit de Stimulering
Duurzame Energieproductie en Klimaattransitie (SDE) die zij ontvangen zijn gekoppeld
aan de gasprijs?

Antwoord 3

De SDE++-regeling vergoedt de onrendabele top van duurzame projecten, oftewel het
verschil tussen de kostprijs van productie en de marktprijs van energie. Bij een stijgende
energieprijs is er dus minder subsidie nodig om de projecten rendabel te krijgen ten
opzichte van het fossiele alternatief. Sinds de zomer is er sprake van een uitzonderlijke
situatie op de gasmarkt. De energieprijzen, en in bijzonder die van gas, zijn in de
afgelopen maanden fors gestegen. Dat ook de SDE-uitgaven aan bedrijven die geïnvesteerd
hebben in duurzame warmte beïnvloed worden door de ontwikkelingen op de energiemarkt
is in basis positief en een belangrijk element van de regeling om kosteneffectiviteit
te waarborgen zodat overstimulering van projecten voorkomen wordt. De marktprijs van
de geproduceerde energie wordt vastgesteld op basis van advies van het Planbureau
voor de Leefomgeving (PLB) via een vaste berekeningsmethodiek die gebruik maakt van
marktindices voor elektriciteit en gas.

Tegelijk delen wij de zorg van duurzame projecten die zijn stilgelegd en nieuwe investeringen
die worden uitgesteld omdat onzeker is of en op welke termijn een investering wordt
terugverdiend. Het kabinet erkent deze zorgen, volgt de ontwikkeling van de energieprijzen
en de impact hiervan op onder andere de glastuinbouwsector op de voet en blijft in
gesprek met de sector over de situatie.

Vraag 4

Bent u ervan op de hoogte dat de SDE-subsidies voor de glastuinbouw voor 2022 als
gevolg van de hoge gasprijzen op dreigt te drogen en daarmee het draaiende houden
van verduurzamingsprojecten in deze sector financieel onhaalbaar dreigt te maken?
Welke mogelijkheden ziet u om deze ontwikkeling te voorkomen dan wel verzachten?

Antwoord 4

Zoals aangegeven bij mijn antwoord op vraag 3 klopt het dat projecten minder subsidie
krijgen als de energieprijzen prijzen stijgen. De bedrijfsvoering van projecten is
aan de betreffende ondernemers. Wij zijn terughoudend bij het ingrijpen in het instrumentarium,
omdat de SDE++ regeling bedoeld is om op generieke wijze de onrendabele top van CO2-reducerende projecten weg te nemen. De regeling is niet bedoeld om compensatie te
bieden voor hoge energieprijzen of sturend te zijn in overige keuzes in de bedrijfsvoering.

Vraag 5

Klopt het dat er signalen zijn dat meerdere duurzame projecten dit jaar noodgedwongen
zullen worden stilgezet? Om hoeveel projecten gaat het en wat is de mogelijke impact
voor onder andere de energietransitie als deze projecten inderdaad worden stilgezet?

Antwoord 5

Er zijn inderdaad signalen dat onder de huidige marktomstandigheden sommige ondernemers
er voor kiezen om hun bedrijfsvoering anders in te richten. Dit kan gaan om het verminderen
van hun productie waardoor er ook minder warmtevraag is of het overschakelen naar
fossiele productie met een eigen warmtekrachtkoppelingsinstallatie vanwege de productie
van elektriciteit in reactie op de hoge marktprijs. Wij hebben geen informatie waardoor
wij kunnen beoordelen om hoeveel projecten dit gaat. De impact voor de energietransitie
zal met name afhangen van de periode waarin nog sprake zal zijn van zeer hoge energieprijzen.

Vraag 6

Welke stappen neemt u op korte termijn om het voornemen uit het regeerakkoord te realiseren
voor wat betreft het creëren van randvoorwaarden om de glastuinbouw verder te verduurzamen
en koploper te laten zijn in energiezuinige, circulaire producten? Op welke randvoorwaarden
zult u inzetten en op welke termijn?

Antwoord 6

De hoge gasprijzen tonen nog eens extra de urgentie aan om door te pakken op de klimaattransitie
en energiebesparing om minder afhankelijk te worden van gas. Het coalitieakkoord is
hierin ambitieus. In de komende maanden werken we het coalitieakkoord uit tot een
samenhangend pakket van verbeterde verduurzamingsprikkels en stimuleringsopties waarmee
we de juiste randvoorwaarden voor de glastuinbouw creëren. Daar betrekken we uiteraard
ook de sector bij, want daar moet het gebeuren. Tegelijk blijven we in gesprek om
te borgen dat deze topsector de transitie ook kan doormaken.

Vraag 7

Bent u in dit kader bereid om op zeer korte termijn met de glastuinbouwsector in overleg
te treden over zowel het oplossen van de problemen met onvoldoende liquiditeits- en
financiële reserves op korte termijn, als over het perspectief voor de lange termijn
en de randvoorwaarden voor verduurzaming van de glastuinbouw? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Ja, onze departementen zijn hierover intensief met de sector in gesprek en de Minister
van LNV heeft hier al met tuinders en Glastuinbouw Nederland over gesproken. Op korte
termijn komen een aantal zaken samen, waar het kabinet u in april over zal informeren.
De uitwerking van het coalitieakkoord en een versnelling in de energietransitie, de
situatie op de gasmarkt en de verwachtingen voor de langere termijn en de effecten
daarvan voor het bedrijfsleven en specifiek de glastuinbouw. Wij blijven met de sector
en banken in gesprek, ook over handelingsperspectief voor de individuele ondernemer
op de korte termijn. Daarbij bespreken we de mogelijkheden om tuinders die gaan investeren
in de transitie en energiebesparing te ondersteunen, om de sector door deze moeilijke
periode heen te helpen. De huidige situatie maakt nog urgenter dat de sector snel
minder afhankelijk moet worden van fossiele brandstoffen en snel moet omschakelen,
naar meer energiebesparing en het gebruik van andere energiebronnen. Daarvoor moet
de sector ook echt stappen zetten.

Vraag 8

Kunt u de Kamer op korte termijn informeren over de uitkomsten van deze gesprekken
met de glastuinbouwsector?

Antwoord 8

De gesprekken zijn nog niet afgerond, in april wordt u over de uitkomsten geïnformeerd.