Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Ploumen en Piri over de voorbereidingen voor de opvang van Oekraïners die hun land moeten ontvluchten vanwege de Russische invasie

Antwoord van Staatssecretaris Van der Burg (Justitie en Veiligheid), mede namens de
Minister-President en de Minister van Buitenlandse Zaken (ontvangen 24 maart 2022)

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Zelfs Polen en Griekenland heten Oekraïense vluchtelingen
welkom»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Kunt u een inschatting geven van het aantal vluchtelingen dat reeds naar lidstaten
van de Europese Unie is gevlucht? Wat zijn de scenario’s waarmee rekening wordt gehouden
qua aantal te verwachten Oekraïners die hun land ontvluchten?

Antwoord 2

De VN-vluchtelingenorganisatie, UNHCR, noemt de huidige crisis de snelst verlopende
vluchtelingencrisis in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog. Volgens de laatste informatie
die op moment van schrijven beschikbaar was, zijn volgens de UNHCR in de eerste fase
van het conflict meer dan 3,4 mln. Oekraïners, het land ontvlucht. UNHCR houdt er
rekening mee dat dit aantal op kan lopen tot meer dan 5 miljoen vluchtelingen. De
Europese lidstaten en andere landen in de buurt van Oekraïne bereiden zich voor op
een hoge instroom.

Zoals vermeld in de Kamerbrief van 3 maart jl. verwacht het kabinet dat de komende
weken en maanden meer vluchtelingen naar Nederland zullen komen. De mate waarin deze
tweede fase zich aandient is onvoorspelbaar. Dit hangt in grote mate af van de duur
en intensiteit van de oorlog. Desalniettemin is het zaak dat Nederland en andere EU
Lidstaten zich opmaken voor grootschalige opvang van vluchtelingen uit Oekraïne. Het
kabinet bereidt zich daar op voor in samenspraak met de gemeenten en veiligheidsregio’s
die samen met (lokale) partners en vrijwilligers in actie zijn om opvanglocaties te
realiseren. Over de aanpak opvang vluchtelingen uit Oekraïne is uw Kamer op 17 maart
jl. per brief geïnformeerd.

Daarnaast heeft Nederland, zoals vermeld in de brief die uw Kamer op 28 februari jl.
inmiddels een besluit- en vertrekmoratorium ingesteld voor een half jaar. Ook is de
aanwijzing van Oekraïne als veilig land van herkomst opgeschort voor in ieder geval
dezelfde periode, totdat een nieuwe herbeoordeling zal hebben plaatsgevonden zoals
vermeld in de Kamerbrief van 8 maart jl.

Vraag 3

Kunt u een overzicht geven van de voorbereidingen die er door de Europese Commissie
en EU-lidstaten die grenzen aan Oekraïne zijn getroffen om vluchtelingen op te vangen?
Hoe draagt Nederland bij aan deze voorbereidingen?

Antwoord 3

In de EU is zeer eensgezind gereageerd om de getroffen Oekraïners een veilige haven
te bieden. Ondersteuning en bescherming van mensen die het conflict ontvluchten is
prioriteit.

Al voorafgaand aan de Russische inval hebben lidstaten aan de grenzen, en de Commissie
en haar agentschappen noodplannen voorbereid. De EU heeft een aantal instrumenten
tot haar beschikking dat snel ingezet kan worden voor o.a. het delen van informatie,
het coördineren van noodhulp en het coördineren van steunverzoeken aan EU Civil Protection Mechanism (UCPM), het EU Asielagentschap (EUAA) en Frontex. Deze mechanismes zijn momenteel actief
en werken naar behoren. Frontex en het EUAA geven aan klaar te staan om lidstaten
te ondersteunen die dat nodig achten.

Vraag 4

Hoe worden vluchtelingen op dit moment in de EU opgevangen? Is er voldoende capaciteit
voor het verstrekken van directe hulp, zoals onderdak, voedsel, schoon drinkwater
en medicijnen? Zo nee, bent u bereid hier zo snel mogelijk een (financiële) bijdrage
aan te leveren?

Antwoord 4

Op moment van schrijven ziet het kabinet dat de situatie aan de grenzen tussen Europese
Lidstaten en Oekraïne momenteel onder controle is. De wachttijden aan de grenzen lijken
af te nemen. Daarentegen ontvang het kabinet wel de eerste berichten dat omringende
landen aan de grenzen van de opvangcapaciteit zitten. Daar wordt in Brusselse gremia
over gesproken, o.a. in het solidariteitsplatform gecoördineerd door de Commissie.

Voor een overzicht van de ondersteuning vanuit Nederland en de Europese Commissie
en haar agentschappen verwijst het kabinet uw Kamer naar de brief die op 17 maart
jl. uitging over de aanpak opvang vluchtelingen uit Oekraïne.

Vraag 5

Wat is de reden voor het feit dat er in de conclusies van de Europese Raad van 24 februari
jl. niet wordt ingegaan op het lot van vluchtelingen? Waarom heeft u zich niet nadrukkelijker
ingezet voor Europees beleid als het aankomt op de opvang van Oekraïense vluchtelingen
in Europa?

Antwoord 5

De Europese Raad heeft zich uitgesproken over haar solidariteit met Oekraïne en het
steunen van de bevolking met internationale partners, onder meer met aanvullende politieke,
financiële, humanitaire en logistieke steun en via een internationale donorconferentie.

Deze solidariteit, zeker ook ten aanzien van het lot van vluchtelingen, is bevestigd
tijdens de ingelaste JBZ-Raad van 27 februari j.l. en nogmaals bij de JBZ-raad van
3 maart waar politieke overeenstemming is bereikt over het activeren van de Richtlijn
Tijdelijke Bescherming. De Raad is zeer eensgezind over de noodzaak van het bieden
van een veilige haven aan hen die het conflict ontvluchten, ook Nederland benadrukt
dat met klem. De Raad spant zich daar ook voor in, samen met de Europese Commissie
en haar Agentschappen. Voor een terugkoppeling van deze bespreking verwijs ik u naar
het verslag van de Raad van 3 en 4 maart.

Vraag 6

Is het bij u bekend welke landen buiten Portugal, Duitsland, Ierland en Finland hebben
toegezegd vluchtelingen te zullen opvangen? Zo ja, kunt u dit delen met de specifieke
nationale toezeggingen?

Antwoord 6

De Europese lidstaten zijn eensgezind in hun bereidheid om uit Oekraïne vluchtende
mensen op te vangen. Het kabinet heeft veel waardering voor de manier waarop in buurlanden
Oekraïners momenteel worden opgevangen. Ook Nederland wil voorzien in een veilig en
ruimhartig tijdelijk verblijf. Alle lidstaten bereiden zich net als Nederland voor
op de opvang van grote aantallen vluchtelingen.

Vraag 7

Waarom wilt u louter de komst van vluchtelingen «monitoren» en heeft u zich nog niet
geschaard bij deze landen? Bent u bereid dit alsnog te doen? Zo ja, op welke termijn?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Zoals vermeld in de Kamerbrief2 van 3 maart jl verwacht het kabinet dat de komende weken en maanden veel meer vluchtelingen
naar Nederland zullen komen. Het is zaak dat Nederland zich opmaakt voor grootschalige
opvang van vluchtelingen uit Oekraïne.

Vraag 8

Bent u bereid Oekraïne niet langer als veilig land van herkomst te beschouwen? En
dit ook toe te passen op lopende asielprocedures? Zo ja, op welke termijn?

Antwoord 8

Per brief van 28 februari jl.3 is uw Kamer geïnformeerd dat ten aanzien van Oekraïne een besluit- en vertrekmoratorium
is ingesteld voor de duur van een half jaar. Dit betekent dat de beslistermijn in
lopende asielaanvragen, en van asielaanvragen die tijdens het moratorium worden ontvangen,
wordt verlengd met een periode van een jaar, waarbij een maximum geldt van een beslistermijn
van 21 maanden. Ook is de aanwijzing van Oekraïne als veilig land van herkomst opgeschort
tot de volgende herbeoordeling, in ieder geval voor een half jaar. Uitgeprocedeerde
Oekraïense asielzoekers die onder het moratorium vallen worden niet verplicht terug
te keren naar Oekraïne.

Vraag 9

Wordt er nagedacht over een versnelde procedure voor het verstrekken van een tijdelijke
verblijfsvergunning voor Oekraïners die zich in Nederland melden, zodat zij niet de
reguliere asielprocedure hoeven te doorlopen? En zo ja, hoe kan de limiet van maximaal
90 dagen legaal verblijf dan worden omzeild?

Antwoord 9

Oekraïners kunnen op grond van een visum, of visumvrij wanneer zij in bezit zijn van
een biometrisch paspoort, maximaal 90 dagen in het Schengengebied verblijven. Deze
termijn kan met nog eens 90 dagen worden verlengd tot een totaal van 180 dagen. Eveneens
is op de JBZ-raad van 3 maart jl. een politiek akkoord bereikt over het activeren
van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming. Voor een terugkoppeling van deze bespreking
verwijs ik u naar het verslag van de Raad van 3 en 4 maart.

Vraag 10 en 11

Is er al gestart, in overleg met gemeenten, met het treffen van voorbereidingen om
deze mensen fatsoenlijk op te kunnen vangen? Zo nee, wanneer wilt u hiermee beginnen?

Hoe gaat u concreet deze gemeenten ondersteunen met het treffen van deze voorbereidingen?

Antwoord 10 en 11

Zoals vermeld in de Kamerbrief van 3 maart j.l. verwacht het kabinet dat de komende
weken en maanden veel meer vluchtelingen naar Nederland zullen komen. Het is zaak
dat Nederland zich opmaakt voor grootschalige opvang van vluchtelingen uit Oekraïne.
Het kabinet bereid zich daar op voor in samenspraak met de Veiligheidsregio’s, gemeenten
en maatschappelijke partners. Voor een laatste stand van zaken verwijs ik uw Kamer
naar de brief van 17 maart jl. t.a.v. de aanpak opvang vluchtelingen uit Oekraïne.