Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Nijboer over het bericht dat Dexia nog altijd onder adequate schadevergoedingen voor de woekerpolisaffaire probeert uit te komen

Antwoord van Minister Kaag (Financiën) (ontvangen 21 maart 2022). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 1707.

Vraag 1

Bent u bekend met de uitzending van Radar van 24 januari 2022?1

Antwoord 1

Ja

Vraag 2

Hoeveel gedupeerden van de woekerpolisaffaire hebben geen gebruik gemaakt van de Duisenbergregeling
en wachten nog op schadevergoeding? Hoeveel van deze gedupeerden zitten bij Dexia?

Antwoord 2

De Duisenbergregeling heeft betrekking op aandelenleaseproducten die in de jaren negentig
door verschillende partijen werden aangeboden2. Het betreft producten waarbij de aankoop van aandelen werd gefinancierd met een
geldlening. De Duisenbergregeling is een compensatieakkoord, gesloten in 2005 tussen
Dexia en verschillende consumentenbelangenorganisaties en consumentenclaimstichtingen.
Consumenten konden zich aanmelden voor vergoeding en de meerderheid heeft dit ook
gedaan.

In 2007 is de Duisenbergregeling vervolgens door het Gerechtshof Amsterdam algemeen
verbindend verklaard. Consumenten konden zich via een zogenaamde opt-out afmelden
voor de regeling. In totaal is ongeveer 10% van de Dexia-klanten niet akkoord gegaan
met de regeling. Dit waren circa 30.000 klanten. Er wachten nu ongeveer 10.000 klanten
op de afwikkeling van hun dossier. Dexia is een afwikkelonderneming, wat inhoudt dat
het zich uitsluitend richt op het afronden van deze openstaande dossiers.3

Ik vind het vervelend dat deze zaken nog steeds niet afgehandeld zijn en dat de afhandeling
zo lang duurt. Deze lange duur heeft meerdere oorzaken. Benadeelden hadden het recht
om niet akkoord te gaan met de voorwaarden gesteld in de Duisenbergregeling. Dit betekent
echter wel dat zij op eigen initiatief of middels een claimstichting om compensatie
moesten verzoeken. Dit kan leiden tot schikkingsonderhandelingen, een procedure bij
het Kifid of een procedure bij de civiele rechter. De afgelopen jaren zijn verschillende
procedures gevoerd die tot nieuwe inzichten hebben geleid over compensatie. Op dit
moment lopen nog steeds meerdere procedures. De ontwikkelingen in de rechtspraak hebben
ook gevolgen voor de rechtspositie van partijen in schikkingsonderhandelingen, nu
deze ontwikkelingen ertoe kunnen leiden dat een van de partijen eerst een belangrijke
uitspraak wil afwachten voordat een schikkingsaanbod wordt gedaan dan wel geaccepteerd.

Vraag 3

Wat vindt u ervan dat Dexia deze groep buiten advocaten en rechtsbijstand om benadert,
middels een deurwaardersexploot en onder dreiging van gerechtelijke stappen?

Antwoord 3

Ik heb geen zicht op de communicatie bij deze individuele dossiers, maar heb bij Dexia
navraag gedaan naar deze werkwijze. Dexia heeft mij bericht dat zij zich intensief
inspant om de klant telefonisch en schriftelijk te benaderen, maar dat het in sommige
gevallen niet lukt om contact te krijgen met een klant. Dexia zegt in dat geval een
exploot te laten betekenen door een deurwaarder, waarbij de klant wordt uitgenodigd
voor een gesprek. Een deurwaarder heeft toegang tot de Basisregistratie Personen zodat
de persoon met meer zekerheid kan worden bereikt. Als ook daarna geen contact te krijgen
is, of als een minnelijke regeling niet mogelijk blijkt te zijn, wordt het dossier
volgens Dexia overgedragen aan de juridische afdeling, waarna het dossier waar mogelijk
bij de rechter wordt afgewikkeld. Ook in deze fase zegt Dexia dat klanten te maken
kunnen krijgen met een deurwaarder, omdat deze de dagvaarding betekent.

Ik mij kan voorstellen dat consumenten het als overweldigend ervaren als er een deurwaarder
aan de deur komt. Wel vind ik het belangrijk dat Dexia actief klanten benadert om
openstaande dossiers te kunnen sluiten. Dexia moet dit uiteraard op een correcte wijze
doen, dus zonder onnodige druk te zetten. Als Dexia klanten op een andere manier kan
bereiken, ofwel direct ofwel via gemachtigden wanneer deze bij Dexia bekend zijn,
heeft dit uiteraard de voorkeur. Het kan niet zo zijn dat, door middel van een deurwaardersexploot,
juridische bijstand wordt omzeild. Dat zou ik kwalijk vinden.

Vraag 4

Welke rechten hebben gedupeerden als zij een dergelijk exploot ontvangen? Zijn gedupeerden
inderdaad gehouden om «binnen twee weken» te reageren? Kan Dexia dit eisen, of is
het aan de gedupeerde om het moment van contact te kiezen? Vind u deze termijn in
het licht van deze al twee decennia durende affaire niet ook totaal buitenproportioneel?

Antwoord 4

Zoals ik hierboven heb beschreven, kan volgens Dexia in twee situaties sprake zijn
van een deurwaardersexploot. Ik wil daar duidelijk onderscheid in maken, omdat dit
van belang is voor de vraag of de klant gehouden is om daarop te reageren.

De eerste situatie betreft een exploot waarbij de klant wordt uitgenodigd voor een
gesprek. Daarvoor wordt een termijn van twee weken gegeven. Dexia zegt hiervan gebruik
te maken wanneer het, na verscheidene pogingen tot telefonisch en schriftelijk contact
over een langere periode, niet lukt om in contact te komen met de klant en ziet het
als een laatste poging om in contact te komen met de klant. Het staat klanten in beginsel
vrij om zich wel of niet aan de gestelde termijn te houden. De gesprekken tussen de
klanten en Dexia zijn volgens Dexia vrijblijvend van aard en klanten zijn vrij om
in te gaan op een aanbod of niet. Wanneer er geen contact tot stand komt kan dat wel
betekenen dat de afwikkeling nog langer op zich laat wachten of dat een gerechtelijke
uitspraak uiteindelijk nodig blijkt. Dit kan dan leiden tot situatie twee.

De tweede situatie is wanneer het dossier aan de juridische afdeling van Dexia is
overgedragen voor afwikkeling in een gerechtelijke procedure. De klant kan dan middels
een dagvaarding worden opgeroepen om in de procedure bij de rechter te verschijnen.
De dagvaarding wordt ook door een deurwaarder per exploot uitgebracht.4 Het is voor de juridische positie van de klant van belang om zelf, of met inschakeling
van zijn of haar belangenbehartiger, binnen de daarin gestelde termijn te reageren
of te verschijnen in de procedure. De rechter kan bij afwezigheid immers een verstekvonnis
wijzen, dat in het nadeel kan zijn van de klant.

Ik begrijp dat Dexia dossiers waarbij het niet mogelijk blijkt contact te krijgen
met de klant op deze manier wenst af te wikkelen. Tegelijkertijd vind ik ook dat een
termijn van twee weken kort lijkt indien een dossier al langere tijd stil zou liggen.
Ten slotte wil ik benadrukken dat deze wijze van afwikkeling mij op het eerste gezicht
niet wenselijk lijkt in dossiers waarin al contact is met de klant of eventuele juridische
bijstand van de klant. Ik heb Dexia daarop gewezen.

Vraag 5

Wat vindt u ervan dat Dexia afspraken afzegt als blijkt dat juridische bijstand aanwezig
zal zijn bij afspraken? Hebben gedupeerden er recht op dat, als zij dat willen, bijstand
aanwezig is bij dergelijke gesprekken? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Er bestaat in geschillen tussen een financiële dienstverlener en consument dikwijls
een ongelijk speelveld. Ik vind het daarom belangrijk dat, indien een consument gebruik
wenst te maken van juridische bijstand, daar ook de ruimte voor wordt geboden. Dexia
heeft mij laten weten dit te doen en dat de vertegenwoordiger van klanten in het merendeel
van de dossiers ook bij gesprekken aanwezig is geweest.

Mocht het zo zijn dat Dexia de aanwezigheid van juridische bijstand ontmoedigt, dan
vind ik dat zeer kwalijk en staat dat in schril contract met de verantwoordelijkheid
die Dexia heeft bij een zorgvuldige afwikkeling van de dossiers. Gedupeerden kunnen
van een dergelijke situatie melding maken bij DNB of AFM. Het toezicht richt zich
niet op behandeling van individuele klachten. Als echter bij toezichthouders op basis
van (meerdere) klachten het beeld ontstaat dat de bedrijfsvoering van Dexia niet op
orde is, kan Dexia hierop worden aangesproken.

Vraag 6

Wat vindt u ervan dat Dexia, nadat al jaren duidelijk is dat er niets deugde van bepaalde
financiële producten die zij (of de rechtsvoorganger) verkochten, nog altijd onder
adequate schadevergoeding probeert uit te komen? Vindt u het ook compleet immoreel
dat dit bedrijf klanten probeert te bedotten die in het verleden al door hen belazerd
zijn?

Antwoord 6

Ik verwacht dat Dexia haar verantwoordelijkheid neemt om dossiers op een goede manier,
in lijn met de rechtspraak, af te sluiten. Het is aan de klanten of zij wel of niet
akkoord gaan met een aanbod. Wanneer sprake is van een adequate schadevergoeding is
niet aan mij om te beoordelen, maar volgt uit de rechtspraak en de omstandigheden
van het geval. Als klanten twijfelen over de hoogte van de schadevergoeding, of deze
te laag vinden, kunnen zij hierover advies inwinnen.

Vraag 7

Deelt u de mening dat het voorkomen van rechtsgang een legitiem doel kan zijn, maar
dat een geboden schikking dan in ieder geval aan dezelfde standaarden dient te voldoen
als het zogeheten «Hofmodel»?

Antwoord 7

Ik verwacht dat Dexia bij het doen van een schikkingsaanbod de in de rechtspraak uitgezette
lijnen volgt, waaronder het Hofmodel.

Vraag 8

Wat vindt u ervan dat Dexia juridisch niet onderlegde mensen onder druk zet om een
lagere vergoeding te accepteren? Wat vindt u ervan dat Dexia daarbij zelfs niet schuwt
haar eigen documenten in twijfel te trekken, om zo gedupeerden onzeker te maken?

Antwoord 8

Het staat klanten vrij om het door Dexia gedane voorstel naast zich neer te leggen.
Het is belangrijk dat zij zich daarvan bewust zijn. Als klanten onder druk gezet zouden
worden, vind ik dat uiterst onwenselijk. Ik kan niet oordelen over de casuïstiek,
maar ik vind wel dat Dexia hier een verantwoordelijkheid heeft en, zeker gezien de
voorgeschiedenis, bij de afwikkeling het klantbelang voorop moet stellen. Ik heb dat
aan Dexia laten weten.

Vraag 9 en 10

Deelt u de mening dat het volstrekt onacceptabel is dat dit nog altijd de houding
is van Dexia? Wat zegt dit over de bestuurders van dit bedrijf? Acht u deze bestuurders
in staat om verantwoord een financiële instelling te leiden, als zij nog altijd proberen
hun klanten een poot uit te draaien? Vindt u dat Dexia met dit gedrag haar zorgplicht
nakomt?

Bent u bereid De Nederlandsche Bank (DNB) te vragen om onderzoek te doen naar de geschiktheid
van de bestuurders van Dexia om een financiële instelling te besturen?

Antwoord 9 en 10

Ik heb deze signalen gedeeld met de AFM en DNB. Ik kan mij niet mengen in het toezicht
op individuele financiële ondernemingen. Betrouwbaarheid en geschiktheid van een bestuurder
zijn doorlopende eisen waaraan voldaan moet worden. Bij onder andere banken en verzekeraars
toetst DNB hierop bij aanvang van de functie. Alleen bij een redelijke aanleiding,
bijvoorbeeld in het geval van gewijzigde feiten of omstandigheden ten aanzien van
de betrouwbaarheid en/of geschiktheid, kan worden overgegaan tot hertoetsing. Het
is aan DNB om te beoordelen wanneer daarvan sprake is.

Vraag 11

Bent u bereid de Autoriteit Financiële Markten (AFM) te vragen om onderzoek te doen
naar de afhandeling van de woekerpolisaffaire door Dexia en andere financiële instellingen
met woekerpolissen in de portefeuille?

Antwoord 11

Dexia had geen beleggingsverzekeringen (ook wel woekerpolissen genoemd) in haar portefeuille,
maar aandelenleaseproducten. Er wachten nu ongeveer 10.000 klanten op de afwikkeling
van hun dossier. Ik mag de AFM en DNB geen instructies geven in een specifiek geval.
Het is aan de toezichthouders zelf om te beoordelen of situaties bij een onder toezicht
staande instelling aanleiding geven tot onderzoek of andere acties. Ik heb de signalen
over Dexia gedeeld met de AFM en DNB.

Volledigheidshalve verwijs ik u voor de afhandeling van de beleggingsverzekeringenproblematiek
en de eindcontrole op de activering door de AFM daarop naar de brief die mijn voorganger
u op 28 juni 2019 daarover heeft gestuurd.5

Vraag 12 en 13

Bent u bereid aan financiële instellingen die actief zijn in Nederland nog eens duidelijk
te maken dat u niet gediend bent van dit soort gedrag, waarbij maximale winst wordt
nagestreefd ten koste van klanten?

Wat gaat u voorts doen om te zorgen dat financiële instellingen eindelijk eens voor
hun klanten gaan zorgen, deze woekerpolissenaffaire eindelijk eens fatsoenblijk afronden
in plaats van alleen te denken om hun eigen portemonnee?

Antwoord 12 en 13

Sinds de kredietcrisis zijn meerdere maatregelen getroffen om ervoor te zorgen dat
het klantbelang centraal staat, zoals de invoering van het productontwikkelingsproces
en de algemene zorgplichtbepaling. Daarnaast is er veel aandacht geweest voor de governance
en cultuur van financiële dienstverleners. Dit betekent dat de sector niet alleen
naar de letter van de wet handelt, maar ook naar de geest van de wet en zich daarbij
rekenschap geeft van haar maatschappelijke functie. Een gezonde cultuur en goede corporate
governance moet uit de sector zelf komen. Daarnaast is ook de uitbreiding en versterking
van het toezicht van belang. De overheid stelt hierbij de wettelijke kaders met toezicht
door de toezichthouder, zoals geschiktheids- en betrouwbaarheidseisen.

Ik wil nog eens benadrukken dat financiële dienstverleners een verantwoordelijkheid
dragen voor het vertrouwen in de financiële sector als geheel. Ik verwacht dat zij
zich rekenschap geven van hun maatschappelijke functie in de manier waarop zij met
hun klanten omgaan. Zij moeten het klantbelang centraal stellen in hun handelen en
hebben een zorgplicht naar de consument.