Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Wassenberg en Van Raan over zandsuppletie bij gaswinning onder het UNESCO Werelderfgoed

Antwoord van Minister Van der Wal-Zeggelink (Natuur en Stikstof), mede namens de Staatssecretaris
van Economische Zaken en Klimaat (ontvangen 9 maart 2022).

Vraag 1

Kent u het bericht «Waddenvereniging vertrouwt kabinet niet en schakelt hulp in van
Unesco»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Is UNESCO ervan op de hoogte dat bodemdaling door bestaande en nieuwe gas- en zoutwinning
in en onder het Werelderfgoed met zandsuppletie vanuit de Noordzee mag worden gecompenseerd?

Antwoord 2

De bodem van de Waddenzee past zich op natuurlijke wijze aan op de diepe bodemdaling
door gas- en zoutwinning door extra zand en slib aan te voeren uit de Noordzeekustzone.
Het zandverlies dat hierdoor ontstaat in de Noordzeekustzone wordt met zandsuppleties
gecompenseerd. Het toevoegen van zand in de Noordzeekustzone is nodig om de zandbalans
van het kustsysteem op orde te houden en structurele erosie van de Noordzeekustzone
te voorkomen.

UNESCO is geïnformeerd dat zandsuppleties ten behoeve van kustlijnzorg plaatsvinden.
In 2008 hebben Duitsland en Nederland het nominatiedossier voor de Nederlands-Duitse
Waddenzee als Werelderfgoed bij het Werelderfgoedcentrum van UNESCO in Parijs ingediend2. In het nominatiedossier staat uitgelegd wat dit erfgoed zo uniek in de wereld maakt,
maar ook welke activiteiten er in het gebied plaatsvinden. Op basis van die informatie
heeft de Waddenzee in 2009 van UNESCO de status van Werelderfgoed gekregen.

Vraag 3

In welke brief en in welke passage of zin heeft het kabinet UNESCO ervan op de hoogte
gebracht dat bodemdaling door gas- en zoutwinning in en onder het Werelderfgoed met
zandsuppletie mag en wordt gecompenseerd?

Antwoord 3

Het nominatiedossier is in 2008 bij UNESCO ingediend. Eén van de onderdelen van dit
dossier is het Wadden Sea Quality Status Report. Hoofdstuk 5.16.3 van dit document
(pagina 188 van het nominatiedossier) beschrijft het toepassen van extra volume aan
zandsuppleties.

Vraag 4

Wat is het oordeel van UNESCO over de inzet van zandsuppletie om bodemdaling door
gas-en zoutwinning te compenseren? Kunt u aangeven in welke brief en passage of zin
dit staat? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4

Op basis van het nominatiedossier heeft de Waddenzee de status van UNESCO Werelderfgoed
gekregen, inclusief zandsuppleties voor de kustlijnzorg. Naast de criteria van de
Uitzonderlijke Universele Waarde zijn de bescherming, het management en de authenticiteit
van het erfgoed en de integriteit van de beheerders belangrijke overwegingen om de
status te krijgen. IUCN heeft, als adviesorgaan van UNESCO voor natuurlijk Werelderfgoed,
in 2020 nog in het algemeen geoordeeld3 dat het beheer van de Waddenzee goed op orde is.

Vraag 5

Bent u bereid om, indien UNESCO nog geen oordeel heeft gegeven over de inzet van zandsuppletie
bij bodemdaling door gas- en zoutwinning in en onder het Werelderfgoed, naar haar
oordeel hieromtrent te informeren? Zo ja, op welke termijn? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Ik vind dat niet nodig. Conform de werkafspraken zoals vastgelegd in de richtlijn
voor de implementatie van het Werelderfgoed verdrag4 is het van belang om UNESCO te informeren over nieuwe activiteiten. Het suppleren
van zand in de Noordzeekustzone ter compensatie van de bodemdaling door gas- en zoutwinning
onder de Waddenzee als zodanig is geen nieuwe activiteit. De IUCN zal de mogelijke
impact van de voorgenomen gaswinning in Ternaard op de Uitzonderlijke Universele Waarde
van het UNESCO Werelderfgoed Waddenzee wel beoordelen. De zandsuppleties die nodig
zijn ter compensatie van de verwachte bodemdaling door deze gaswinning zijn hier een
onderdeel van.

Vraag 6

Hoe beoordeelt u de toezegging van Nederland, Duitsland en Denemarken dat bij toekenning
van de titel «werelderfgoed» negatieve invloeden op de kernwaarden van het erfgoed
worden zullen worden geminimaliseerd?

Antwoord 6

De Waddenzee is in 2009 door UNESCO op basis van het huidige beschermingsregime opgenomen
op de Werelderfgoedlijst. Met dit beschermingsregime wordt de Uitzonderlijke Universele
Waarde adequaat beschermd.

Vraag 7

Deelt u de mening van het UNESCO Werelderfgoedcentrum in Parijs dat het hierbij gaat
om het vermijden en niet het verzachten van negatieve invloeden?

Antwoord 7

Ik deel de mening dat het gaat om het vermijden van negatieve invloeden op de Uitzonderlijk
Universele Waarde van de Waddenzee.

Vraag 8

Deelt u de mening dat zandsuppletie een verzachtende maatregel is om schade aan de
natuur van de Waddenzee te mitigeren? Zo nee, waarom niet en op welke bronnen baseert
u zich?

Antwoord 8

Die mening deel ik niet. De zandsuppleties vinden plaats in het kader van de kustlijnzorg
op de Noordzeekustzone, niet om eventuele schade aan de natuur in de Waddenzee te
voorkomen of te verzachten. Als gevolg van de diepe bodemdaling door de gaswinning
zal er bij de uitwisseling van sediment tussen Noordzeekustzone en Waddenzee netto
meer zand achterblijven in de Waddenzee waardoor een extra vraag naar zand ontstaat.
Zonder additionele zandsuppletie gaat dit ten koste van de kustlijnzorg. In het Natura
2000-Beheerplan Waddenzee5, en specifiek pagina 210, is de praktijk omtrent het uitvoeren van de zandsuppleties
beschreven.

Vraag 9

Is er een plan voor het geval dat UNESCO daadwerkelijk de Wadden van de lijst haalt
en kunt u bij benadering aangeven wat de schade van deze actie zal zijn (in materiële
en/of immateriële zin)?

Antwoord 9

Elk Werelderfgoed vertelt het verhaal over haar uitzonderlijke, universele waarde.
Deze gebieden zijn niet alleen uniek en onvervangbaar in Nederland, maar zelfs in
de wereld. Als ondanks de inspanningen de unieke waarden van het Werelderfgoed niet
voldoende worden beschermd en er geen verbetering optreedt, wordt het van de Werelderfgoedlijst
afgehaald. Dit is sinds het begin van de Werelderfgoedlijst in 1978 drie keer voorgekomen.
In immateriële zin zou het verlies van de status een verlies voor de gehele internationale
gemeenschap zijn vanwege de unieke en onvervangbare positie die de Waddenzee voor
de gehele wereld inneemt. Na verlies van de status kan een gebied niet meer opnieuw
in aanmerking komen voor de status van Werelderfgoed.

Het is op dit moment gelukkig niet aan de orde dat de Waddenzee haar status als UNESCO
Werelderfgoed zou verliezen. In de antwoordbrief van het kabinet van 20 januari 2022
aan UNESCO6 is aangegeven waarom er geen reden tot zorg is. Specifiek voor Ternaard komt de IUCN
met een beoordeling. Ik zie dus geen reden om vooruit te lopen op een eventueel verlies
van de status van Werelderfgoed omdat dit op dit moment niet aan de orde is.

Vraag 10

Kunt u deze vragen beantwoorden vóór het tweeminutendebat Wadden?

Antwoord 10

Ja.