Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Inge van Dijk en Palland over het bericht ‘verdrievoudiging van bedreigingen en geweld tegen gemeenteraadsleden

Antwoord van Minister Bruins Slot (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties), mede
namens de Minister van Justitie en Veiligheid (ontvangen 25 februari 2022). Zie ook
Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 1600.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Verdrievoudiging van bedreigingen en geweld
tegen gemeenteraadsleden»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de uitkomst van het onderzoek waarin 15 procent van de raadsleden
aangeeft dat ze de afgelopen raadsperiode te maken kregen met bedreiging of geweld,
drie keer zoveel als bij een vergelijkbare peiling in 2015?

Antwoord 2

Geweld en bedreigingen kunnen grote negatieve impact hebben op het persoonlijk leven
van raadsleden en hun gezin en kan het functioneren van raadsleden negatief beïnvloeden.
Deze cijfers laten zien dat bedreiging en geweld een risico vormen voor onze democratische
rechtsstaat. Het is van groot belang dat raadsleden die hiermee te maken krijgen de
juiste ondersteuning krijgen. Ook moet aan de voorkant helder zijn dat agressie en
intimidatie niet getolereerd wordt. Daarom zet ik me de komende tijd samen met het
Netwerk Weerbaar Bestuur extra in voor normstelling, steun na een incident en opvolging
richting de dader.

Vraag 3

Heeft u inzicht in de ontwikkeling van het aantal gevallen van intimidatie en bedreiging,
per mail of brief, via sociale media, telefonisch en op straat?

Antwoord 3

Ik vind het belangrijk om periodiek te monitoren hoe het aantal gevallen en de vorm
van intimidatie en bedreiging onder raadsleden en andere decentrale politieke ambtsdragers
zich ontwikkelt. Sinds 2010 laat ik daarom iedere twee jaar de Monitor Integriteit
en Veiligheid2 uitvoeren. In deze monitor wordt ook gemeten op welke wijze intimidatie of bedreiging
plaatsvindt en hoe zich dit ontwikkelt ten opzichte van voorgaande jaren. Op dit moment
vinden de voorbereidingen plaats voor een nieuwe monitor. De resultaten hiervan deel
ik voor de zomer met uw Kamer.

Vraag 4

Hoe beoordeelt u de uitkomst van het onderzoek, dat een kwart van de raadsleden die
te maken had met intimidatie of bedreiging aangeeft dat het hun functioneren heeft
beïnvloed (in 2015 was dat nog 15 procent)?

Antwoord 4

Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik naar mijn antwoord op vraag 2.

Vraag 5

Bent u bereid om in overleg met de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden te onderzoeken
of de nazorg en ondersteuning van bedreigde raadsleden aansluit bij de wensen en verwachtingen
van raadsleden?

Antwoord 5

Ik werk nauw samen met de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en andere beroeps-
en belangenverenigingen van politieke ambtsdragers aan de ondersteuning en nazorg
van bedreigde politieke ambtsdragers. In 2019 is hiervoor het Ondersteuningsteam Weerbaar
Bestuur opgericht. Het Ondersteuningsteam staat politieke ambtsdragers die geconfronteerd
worden met vraagstukken rondom de eigen veiligheid bij met raad en daad. Daarnaast
biedt het ondersteuningsteam een breed en snel in te schakelen netwerk van vakgenoten,
experts en ervaringsdeskundigen. Het is bedoeld als aanvulling op de ondersteuning
die in de eigen organisatie, door bijvoorbeeld griffier of burgemeester, geboden wordt.

Het ondersteuningsteam heeft in de zomer van 2021 onderzoek3 gedaan naar de ervaren ondersteuning bij veiligheidsincidenten onder politieke ambtsdragers.
Dit onderzoek werd gefinancierd door het Ministerie van BZK. Daaruit blijkt dat de
ondersteuning die men heeft gehad over het algemeen als positief wordt omschreven.
Een meerderheid van de raadsleden (64%) beoordeelt de inhoud van de ondersteuning
als voldoende of ruim voldoende nuttig.

Aan raadsleden is ook naar verbeterpunten omtrent de huidige ondersteuning gevraagd.
Zij geven aan dat het bespreekbaar maken van belang is en dat hier meer aandacht aan
besteed mag worden, bijvoorbeeld in de vorm van voorlichting, advies of training.
Om hier opvolging aan te geven voert het Ondersteuningsteam verschillende acties uit
in het kader van de «weerbare raad», zoals de inzet van regioambassadeurs en het organiseren
van voorlichting aan gemeenteraden en colleges van burgemeester en wethouders over
ondersteuning en nazorg na een incident.

Uiteraard blijf ik ook graag kijken met de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden
en andere beroeps- en belangenverenigingen hoe nazorg en ondersteuning nog beter kan
aansluiten bij de wensen en verwachtingen van raadsleden en andere politieke ambtsdragers.

Vraag 6

Welke maatregelen neemt u om intimidatie en bedreiging van raadsleden tegen te gaan,
zeker waar dat hun functioneren beïnvloedt en wordt hierbij ook gedacht aan maatregelen
of initiatieven naar analogie van PersVeilig of HandenAfVanHulpverleners of een overkoepelende
maatschappelijke aanpak voor toenemende dreiging richting deze verschillende doelgroepen?

Antwoord 6

De maatregelen die ik samen met de partners van het Netwerk Weerbaar Bestuur neem,
zijn gericht op normeren, preventie en steun en nazorg na een incident.

In het najaar van 2021 is een collectieve norm tegen intimidatie en agressie tegen
decentrale politieke ambtsdragers ontwikkeld. De collectieve norm die ontwikkeld is
door PersVeilig was hiervoor een van de inspiratiebronnen. Deze norm is samen met
raadsleden, de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en andere politieke ambtsdragers
ontwikkeld. De norm is: intimidatie en agressie zijn onacceptabel, de afspraak is
dat grensoverschrijdend gedrag altijd wordt gemeld en er zo nodig aangifte wordt gedaan.
Het raadslid wordt hierbij ondersteund door de griffier en burgemeester en krijgt
passende nazorg. Met het uitdragen van deze norm geven we een belangrijk signaal naar
de dader en de buitenwereld: bedreiging en geweld zijn onacceptabel.

Verder kunnen raadsleden gebruik maken van de kosteloze woningscan. Tijdens de woningscan
brengt een veiligheidsadviseur in kaart wat de veiligheidsrisico’s zijn en gaat daarover
in gesprek met het raadslid. Na een incident of bij een gevoel van onveiligheid kunnen
raadsleden ook contact opnemen met het eerdergenoemde Ondersteuningsteam Weerbaar
Bestuur.

Onder leiding van het Ministerie van Justitie en Veiligheid wordt het netwerk Weerbaarheid
tegen Ondermijning opgezet. In dit netwerk in opbouw komen professionals van met name
JenV en BZK bijeen en worden over de hele linie methoden en werkwijzen gedeeld om
de weerbaarheid van personen, organisaties of structuren tegen ondermijning te versterken.
Onderdeel daarvan is ook het versterken van de weerbaarheid van professionals/werknemers
in het publieke domein en de strafrechtketen, tegen bijvoorbeeld bedreigingen van
criminelen bij de uitoefening van hun werk.

Ik trek samen op met andere ministers om het signaal af te geven dat bedreiging en
geweld tegen mensen met een publieke taak onacceptabel zijn. Dit wordt onder meer
gedaan door agressie en geweld tegen personen met een publieke taak harder te bestraffen,
zoals is vastgelegd in de Eenduidige Landelijke Afspraken (ELA) tussen de politie
en het Openbaar Ministerie.

Vraag 7

Kan het wetsvoorstel «doxing» ook behulpzaam zijn voor raadsleden (en wethouders en
burgemeesters) en wanneer kan de Kamer het wetsvoorstel «doxing» tegemoet zien? Is
het advies van de Autoriteit Persoonsgegevens inmiddels ontvangen?

Antwoord 7

Het wetsvoorstel strafbaarstelling gebruik persoonsgegevens voor intimiderende doeleinden
van de Minister van Justitie en Veiligheid stelt strafbaar het zich verschaffen, verspreiden
of anderszins ter beschikking stellen van andermans persoonsgegevens met het doel
een ander te intimideren (hierna ook: strafbare doxing). Eenieder kan hiervan slachtoffer
worden. Ook als raadsleden, wethouders of burgemeesters slachtoffer worden van strafbare
doxing is de strafbepaling dus van toepassing.

Het advies van de AP over het wetsvoorstel is inmiddels ontvangen4 en het wetsvoorstel is aangeboden aan de Raad van State. Zo snel als mogelijk na
ontvangst van het advies van de Raad van State zal de Minister van Justitie en Veiligheid
het wetsvoorstel doe toekomen aan uw Kamer.