Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Wuite en Boucke over het artikel 'Bonaire krijgt een E-Flight Academy voor elektrisch vliegen'

Antwoord van Minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat), mede namens de Staatssecretaris
van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) (ontvangen 18 februari 2022).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Bonaire krijgt E-Flight Academy voor elektrisch
vliegen»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Kunt u ons informeren over de uitkomsten van de «challenge» die het Ministerie van
Infrastructuur en Waterstaat twee jaar geleden heeft uitgeschreven voor studenten
om een plan te maken voor elektrisch vliegen?

Antwoord 2

Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft op 22 oktober 2020 een «Koninkrijksdialoog»
gehouden over de toekomst van innovatie en duurzame luchtvaart in de Cariben. Tijdens
deze webinar «Together we can fly for ABC» zijn studenten uit de Cariben en Nederland
samen in gesprek gegaan met innovatieve luchtvaartorganisaties. De webinar eindigde
met de luchtvaartchallenge welke in januari 2021 door het ministerie is georganiseerd.
Studenten van The Aviation Maintenance Technician School op Bonaire en de TU Eindhoven
hebben nagedacht over de kansen van duurzame luchtvaart en de uitgeschreven luchtvaartchallenge
gewonnen.Aan hen was de vraag gesteld hoe het beste energie opgewekt kan worden die
nodig is om de vluchten van reguliere vliegtuigen te vervangen door elektrische of
hybride elektrische toestellen. De oplossingen die de studenten hebben ingediend zijn
innovatief, creatief, divers en goed doordacht. Hun ideeën zijn een bron aan inspiratie.
Deze challenge bewijst hoe belangrijk jonge denkkracht is bij het versnellen van een
innovatie. Studenten van The Aviation Maintenance Technician School op Bonaire en
de TU Eindhoven behaalden hiermee een gedeelde eerste plaats.

Vraag 3

Kunt u de Kamer informeren over wat de stand van zaken is met betrekking tot het twee
jaar geleden aangekondigde masterplan «Innovatieproject Elektrische vliegen in de
Cariben»? Hoe zit dat met de in de Luchtvaartnota benoemde speerpunten voor de luchtvaart
in het Caribisch deel van het Koninkrijk?

Antwoord 3

Het Masterplan Elektrisch vliegen is met een brief (IenW/BSK-2022/24792) aan uw Kamer
aangeboden en geeft een antwoord op de bovenstaande vraag.

Vraag 4

Bent u het eens dat het Caribisch deel van het Koninkrijk de ideale omstandigheden
biedt voor het ontwikkelen en experimenteren van elektrische luchtvaart? Kunt u aangeven
welk lessen inmiddels zijn getrokken uit het bovengenoemde masterplan? Hoe wordt deze
kennis verder gedeeld en toegepast in andere delen van het Koninkrijk en daarbuiten?

Antwoord 4

Vanwege de omvang van de passagiersstromen (ca. 150000 per jaar), de afstanden (80
– 200 km), alsook de mogelijkheden tot opwekking van duurzame energie, zijn de ABC-eilanden
gunstige gebieden voor de verdere ontwikkeling van elektrisch vliegen. Kortheidshalve
verwijs ik u naar het masterplan, de roadmap en de kamerbrief voor de lessen die eruit
zijn getrokken. Om elektrisch vliegen mogelijk te maken zullen stakeholders vanuit
hun rol en verantwoordelijkheid met betrekking tot de energietransitie, infrastructuur
op de luchthavens en luchtvaartveiligheid met elkaar moeten samenwerken. Het Masterplan
zal actief onder de aandacht worden gebracht.

Vraag 5

Deelt u het standpunt dat elektrisch vliegen in het Caribisch deel van het Koninkrijk
niet alleen uit oogpunt van duurzaamheid wenselijk is, maar ook kan bijdragen aan
lagere tarieven, betere bereikbaarheid en economische ontwikkeling in de regio?

Antwoord 5

Het Masterplan bevat een eerste voorlopige inschatting van kosten voor luchtvaartmaatschappijen
en luchthavens. Voor de aanschaf van elektrische vliegtuigen is uitgegaan van 9 tot
19-zitters zoals nu aangekondigd dat ze beschikbaar zullen komen op de markt. Er wordt
aangenomen dat elektrische vliegtuigen lagere operationele (50–75%) en onderhoudskosten
(90%) zullen hebben. Hiermee kan elektrisch vliegen op termijn een positieve bijdrage
leveren aan lagere vliegtarieven en goede bereikbaarheid. Voor luchthavens is gekeken
naar het aanleggen van laadinfrastructuur, aanpassingen die nodig zijn aan de vliegtuig
opstelplaatsen, energieopslag en bekabeling. Uiteraard is daarnaast voldoende (lokale)
opwekking van duurzame energie noodzakelijk. Kennisontwikkeling op duurzame technologieën
kan naast de verduurzaming van de luchtvaart ook de economische ontwikkeling in de
regio bevorderen.

Vraag 6 en 7

Kunt u de Kamer informeren naar de stand van zaken van het aangekondigde onderzoek,
die de mogelijkheden onderzoekt om een openbare dienstverplichting op te leggen op
de routes tussen de eilanden (Aanhangsel Handelingen II, vergaderjaar 2021–2022, nr.
405)? Worden de mogelijkheden voor elektrisch vliegen meegenomen in het onderzoek?

Wat kunt u doen om de afronding van het genoemde onderzoek te bespoedigen en wanneer
kan de Kamer de resultaten verwachten?

Antwoord 6 en 7

Op 10 december bent u geïnformeerd over de evaluatie van de deelneming in Winair die
de Nederlandse Staat bezit om de bereikbaarheid van Saba en Sint-Eustatius te borgen
(Kamerstuk 31 936, nr. 896). Naar aanleiding van deze evaluatie wordt de mogelijkheid verkend om het instrument
van de openbaredienstverplichting in te zetten teneinde de bereikbaarheid van dit
deel van Nederland beter te borgen. Zo’n instrument dat de overheid in staat kan stellen
vliegverbindingen op niet-rendabele routes onder voorwaarden te laten plaatsvinden
vergt juridische en financiële uitwerking. Zoals eerder toegezegd wordt uw Kamer in
het najaar geïnformeerd over de deze verkenning. Op dit moment kan niet vooruitgelopen
worden op voorwaarden die in het kader van een openbaredienstverplichting aan geïnteresseerde
partijen kunnen worden gesteld.

Vraag 8

Kunt u bevestigen dat onder andere het Bestuurscollege van Bonaire u geruime tijd
geleden verzocht heeft om assistentie bij het stimuleren van verduurzamingsplannen
zoals elektrisch autorijden? Zo ja, heeft u inmiddels op dit verzoek geregeerd en
kunt u de Kamer hierover informeren?

Antwoord 8

Ja, ik kan bevestigen dat het OLB-ondersteuning heeft gevraagd om een proef met elektrisch
autorijden. Het ministerie is hierover met het OLB in gesprek, waarbij het OLB nog
op zoek is naar een verantwoordelijke programmamanager binnen het OLB waaraan het
ministerie personele assistentie kan verlenen.

Vraag 9

Kunt u bevestigen dat nieuwe subsidieregelingen voor onder andere energieproductie
of de aanschaf van elektrische auto’s alleen voor Europees Nederland en niet voor
Caribisch Nederland zijn opengesteld? Zo ja, welke stappen kunnen ondernomen worden
om dit soort regelingen toegankelijk te maken voor Caribisch Nederland?

Antwoord 9

Voor elektrische auto’s zijn de regelingen alleen opengesteld voor Europees Nederland.
Voorwaarden voor elektrificatie van het voertuigenpark in Caribisch Nederland zijn
onder andere dat autoproducenten de voertuigen voor deze gebieden beschikbaar stellen
inclusief aftersales services als ook dat laadinfrastructuur beschikbaar komt. In
hoeverre een subsidie op zero emissie voertuigen efficiënt en effectief is, hangt
daarnaast mede af van de business case van elektrische voertuigen tegenover conventionele
voertuigen (die anders is dan de business case in Europa), de vraag naar zero emissievoertuigen
als ook van de CO2-reductie winst door de elektrificatie van het voertuigenpark. Daarnaast zouden de
regelingen specifiek moeten worden toegesneden op de praktische situatie op de eilanden
die op een aantal elementen verschilt met Europees Nederland. Denk bijvoorbeeld aan
mogelijkheden voor gebruik van IT-systemen. In Europees Nederland wordt bijvoorbeeld
gebruik gemaakt van digi-D/e-herkenning en de koppeling met de kentekenregistratie
bij de RDW die op Caribisch Nederland niet toegepast kan worden, valuta (koers)verschillen
(Euro/USD) en uitvoerende instanties die de regeling dan zouden moeten uitvoeren.

Vraag 10

Kunt u de Kamer informeren welke stappen het Ministerie van Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelatie als coördinerend ministerie voor Caribisch Nederland en het Ministerie
van Infrastructuur en Waterstaat gaan zetten, om actiever met elkaar en de Openbare
Lichamen te gaan samenwerken om een versnelde overstap op volledig duurzame energie
en toepassing van duurzame brandstoffen in mobiliteit en bereikbaarheid mogelijk te
maken?

Antwoord 10

Het eventueel openstellen van subsidieregelingen voor energieproductie en de overstap
op duurzame energie in Caribisch Nederland zijn aangelegen binnen het domein van de
Minister voor Klimaat en Energie. De Minister voor Klimaat en Energie zal uw Kamer
in het eerste kwartaal van dit jaar informeren over stand van zaken hierover. In bovenstaande
antwoorden op vraag 2, 3, 4, 8 en 9 is aangegeven op welke wijze vanuit het Ministerie
van Infrastructuur en Waterstaat invulling is gegeven aan de onderwerpen elektrisch
rijden en elektrisch vliegen. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
coördineert Rijksbreed de inzet op Caribisch Nederland, en draagt hiermee bij aan
een integrale beleidsvorming en aan de verdere samenwerking met de openbare lichamen.