Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van der Lee over de veroordeling tot vijf jaar van activist Alaa Abdel Fattah door Egypte

Antwoord van Minister Hoekstra (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 24 januari 2022).

Vraag 1

Bent u op de hoogte van het feit dat een Egyptische rechtbank de prominente mensenrechtactivist
Alaa Abdel Fattah veroordeeld heeft tot een celstraf van vijf jaar?1

Antwoord 1

Ja. Op 20 december jl. heeft een Egyptische rechter een vonnis uitgesproken in de
zaak van de activist Alaa Abdel Fattah, mensenrechtenadvocaat Mohamed El-Baqer en
blogger Mohamed «Oxygen» Ibrahim, waarbij Abdel Fattah is veroordeeld tot vijf jaar
gevangenisstraf en El-Baqer en Oxygen elk tot vier jaar. Zij werden veroordeeld voor
het verspreiden van desinformatie nadat zij kritiek hadden geuit op mensenrechtenschendingen
van het regime.

Vraag 2

Is het u bekend dat de familieleden van Fattah benadrukken dat zijn behandeling in
de gevangenis erg slecht is en hij in vrijwel totale isolatie wordt gehouden?

Antwoord 2

Alaa Abdel Fattah werd het meeste recent in september 2019 gearresteerd, waarna hij
in voorlopige hechtenis werd gehouden. Familieleden en verschillende mensenrechtenorganisaties
hebben aangegeven zich grote zorgen te maken om zijn geestelijke gezondheid en hebben
laten weten dat hij herhaaldelijk te maken heeft gehad met mishandeling en onmenselijke
omstandigheden. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken beschikt echter niet over verifieerbare
informatie over zijn detentieomstandigheden.

Vraag 3

Bent u met ons van mening dat deze prominente activist, die één van de gezichten was
van de opstand tegen Mubarak in 2011, ten onrechte veroordeeld is en dat zowel deze
(nieuwe) celstraf van vijf jaar voor «het verspreiden van desinformatie», als de wijze
waarop hij als gevangene behandeld wordt, ernstige schendingen van de mensenrechten
zijn door de Egyptische autoriteiten?

Antwoord 3

De veroordeling en de detentieomstandigheden van Alaa Abdel Fattah passen in een trend
waarbij de ruimte voor het maatschappelijk middenveld in Egypte afneemt en burgerlijke
vrijheden steeds meer onder druk komen te staan. Nederland is van mening dat journalisten,
mensenrechtenverdedigers en anderen die vreedzaam gebruikmaken van hun vrijheid van
meningsuiting, dat moeten kunnen doen zonder strafrechtelijke gevolgen, intimidatie
of andere represailles. De ontwikkelingen geven reden tot aanhoudende zorg.

Vraag 4

Bent u bereid om er bij de Egyptische regering direct op aan te dringen dat zij deze
schendingen van de mensenrechten van Alaa Abdel Fattah onmiddellijk staken en hem
vrij laten?

Antwoord 4

Als onderdeel van het mensenrechtenbeleid volgen Nederlandse ambassades, waaronder
de ambassade in Caïro, ontwikkelingen rondom de vrijheid van meningsuiting en de positie
van mensenrechtenactivisten op de voet. Nederland trekt daarbij zoveel mogelijk samen
op met de EU en gelijkgestemde landen. Voorafgaand aan het vonnis heeft Nederland
nadrukkelijk zijn zorgen over deze zaak overgebracht aan de Egyptische autoriteiten
en vervolgens teleurstelling geuit nadat het vonnis was uitgesproken. Dit betroffen
gecoördineerde boodschappen vooraf afgestemd met verschillende gelijkgestemde landen.
Ook is er op hoog-ambtelijk niveau via sociale media aandacht besteed aan deze zaak.

Vraag 5

Wat is uw oordeel over het feit dat de regering-Sisi er al langere tijd op uit is
om dissidente geluiden in Egypte actief uit te bannen?

Antwoord 5

Berichten over detentie, marteling en gedwongen verdwijningen van politieke tegenstanders
en andersdenkenden komen helaas veelvuldig voor in Egypte. Daarnaast zijn er ook voorbeelden
van journalisten en mensenrechtenverdedigers die recent zijn vrijgelaten. Desalniettemin
is de mensenrechtensituatie in Egypte zorgwekkend en blijft dit onze constante aandacht
houden. In november jl. heeft Egypte de eerste nationale mensenrechtenstrategie gelanceerd
waarin ook thema’s als pre-trial detention en detentieomstandigheden zijn opgenomen. De EU heeft de strategie verwelkomd en
ook Nederland ziet dit als een belangrijk aanknopingspunt om de mensenrechtendialoog
met Egypte te voeren. EU-lidstaten, waaronder Nederland, achten het van belang dat
Egypte prioriteit geeft aan een daadwerkelijke uitvoering van deze strategie.

Vraag 6

Heeft u informatie over of een inschatting van het aantal Egyptenaren dat louter vanwege
kritiek op de overheid vervolgd, berecht en/of vastgezet is door de autoriteiten?

Antwoord 6

De regering van Egypte heeft geen officiële statistieken gepubliceerd over het aantal
gevangenen dat vastzit vanwege kritiek op de overheid. Mensenrechtenorganisaties en
internationale waarnemers schatten dat er, sinds het aantreden van President Al-Sisi,
tussen de 20.000 en 60.000 personen zijn opgepakt vanwege hun politieke opvattingen.
De president zelf spreekt dit tegen en liet in 2019 weten dat er geen politieke gevangenen
zijn in Egypte.

Vraag 7

Op welke wijze heeft Nederland en/of de Europese Unie in het afgelopen jaar Egypte
aangesproken op schendingen van mensenrechten en het onderdrukken van de vrijheid
van meningsuiting?

Antwoord 7

Zowel in Caïro als in Den Haag gaat Nederland op verschillende niveaus regelmatig
in gesprek met de Egyptische autoriteiten om de zorgen over mensenrechtenschendingen
over te brengen. Dit gebeurt zowel publiek als achter de schermen en in bilateraal
en multilateraal verband. Tijdens de Raad Buitenlandse Zaken van 25 januari 2021 uitte
Nederland zorgen over de mensenrechtensituatie in Egypte en benadrukte het dat de
EU wapenexportcriteria nauwgezet nageleefd dienen te worden. Tijdens de Mensenrechtenraad
van februari-maart 2021 is er een gezamenlijke verklaring over de zorgwekkende mensenrechtensituatie
in Egypte uitgesproken. Nederland ondertekende deze verklaring samen met 30 andere
landen. Daarnaast vonden recentelijk politieke consultaties op hoog-ambtelijk niveau
plaats waarbij de zorgen omtrent de mensenrechtensituatie eveneens uitgebreid aan
bod zijn gekomen. Tot slot vormen mensenrechtenkwesties een integraal onderdeel van
de betrekkingen tussen de EU en Egypte en worden deze op alle niveaus aan de orde
gesteld, onder meer in oktober 2021 tijdens de Egypt-EU Association Committeeen in juli van datzelfde jaar tijdens de ontmoeting tussen de hoge vertegenwoordiger
van het Europees buitenlands beleid, Josep Borrell, en de Egyptische Minister van
Buitenlandse Zaken, Sameh Shoukry.

Vraag 8

Bent u bereid bij het uitblijven van concrete toezeggingen en acties door Egypte –
zoals de onmiddellijke invrijheidstelling van Fattah – te overwegen om hier samen
met andere lidstaten van de Europese Unie consequenties aan te verbinden en desnoods
een specifiek sanctiepakket af te kondigen?

Antwoord 8

Nederland vindt het van belang in bilateraal en multilateraal verband in open dialoog
te blijven met Egypte om op deze manier in te kunnen blijven zetten op de verbetering
van de mensenrechtensituatie in het land. Het instellen van een sanctiepakket wordt
in deze situatie niet opportuun geacht.