Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Pouw-Verweij over de aankoop van 11,6 miljoen mondkapjes bij DSM als compensatie voor het niet afgeven van een garantie aan DSM

Antwoord van Staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport), mede namens
de Minister van Economische Zaken en Klimaat (ontvangen 7 januari 2022). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 1211.

Vraag 1 en 2

Kunt u toelichten wat de juridische onderbouwing is om een extra order van 11,6 miljoen
mondkapjes voor een joint venture van DSM en VDL (Dutch PPE Solutions) in april 2021
toe te kennen?

Kunt u toelichten waarom bij het toekennen van deze order de regels voor aanbesteding
aan de kant zijn geschoven, in de wetenschap dat het argument van «dwingende spoed»
waarop de overheid zich kennelijk beroept niet opgaat?1

Antwoord 1 en 2

In het voorjaar van 2021 heeft VWS extra in Nederland geproduceerde FFP2-maskers voor
de zorg ingekocht bij verschillende producenten waaronder Dutch PPE Solutions. Het
betrof een eerste order van mondmaskers bij Dutch PPE Solutions. Deze extra FFP2-maskers
zijn besteld omdat, vanwege de nieuwe, meer besmettelijke mutaties van het virus,
eind januari 2021 vanuit de zorg de vraag kwam of alle zorgmedewerkers die dat wilden
over konden stappen op FFP2-maskers (in plaats van chirurgische mondmaskers). Ook
had de Tweede Kamer een motie aangenomen die de regering opriep FFP2-mond-neusmaskers
beschikbaar te stellen aan alle zorginstellingen waar zorgmedewerkers met FFP2-mond-neusmaskers
wensten te werken (motie van Kooten-Arissen c.s. van 21/1/21). Daarop zijn door het
Landelijk Consortium Hulpmiddelen (LCH) in samenwerking met Accenture verschillende
scenario’s doorgerekend ten aanzien van vraag en aanbod aan FFP2-maskers. Daaruit
bleek dat in het slechtst denkbare scenario er meer FFP2-maskers ingekocht moesten
worden.

De urgentie van de situatie – een verwachte toename in de vraag naar FFP2-maskers
op korte termijn – liet te weinig tijd voor een Europees aanbestedingstraject. Zelfs
een verkorte Europese aanbestedingsprocedure kent een minimale doorlooptijd van uitvraag
tot aan definitieve gunning van ongeveer 45 kalenderdagen. Daarnaast diende rekening
te worden gehouden met een termijn van minimaal 8–12 weken tussen gunning en levering,
in het geval dat de FFP2-maskers nog geproduceerd en/of grondstoffen ingekocht moesten
worden en mogelijk zelfs langer indien de productiecapaciteit opgeschaald moest worden.
Het risico dat de FFP2-maskers daardoor te laat zouden worden geleverd, was niet wenselijk.
Daarom is gekozen voor een beroep op dwingende spoed voor het enkelvoudig onderhands
gunnen van de opdrachten.

Vraag 3

Vindt u «comfort bieden», wanneer er een verschil van inzicht is met een bedrijf over
een zakelijk vraagstuk, voldoende om van aanbestedingsregels van dwingend recht af
te wijken?

Antwoord 3

Nee dat vind ik niet. De reden om af te wijken van de aanbestedingsregels en een beroep
te doen op dwingende spoed was urgentie van de situatie: een verwachte toename in
de vraag naar FFP2-maskers voor de zorg op korte termijn. Overigens is de constatering
van «een verschil van inzicht over een zakelijk vraagstuk» voor rekening van de Volkskrant.

Vraag 4

Wat is de onderbouwing van de behoefte in april 2021 aan meer FFP2-maskers, ook gelet
op het feit dat op dat moment al ruim 40 miljoen van deze beperkt houdbare maskers
op voorraad lagen?

Antwoord 4

Zie het antwoord op vraag 1 en 2.

Vraag 5

Wilt u, zonder dat hiervoor een beroep op openbaarmaking voor nodig is, bekendmaken
hoeveel geld is gemoeid met de order van de mondkapjes?

Antwoord 5

Er is een prijs betaald aan Dutch PPE Solutions die destijds marktconform was. De
hoogte daarvan is bedrijfsvertrouwelijke informatie.

Vraag 6

Waarom heeft het Ministerie van VWS een order geplaatst bij de joint venture, terwijl
de mondkapes bij de aankoop al overbodig waren?

Antwoord 6

Zie het antwoord op vraag 1 en 2.

Vraag 7

Hoe reflecteert u op interne documenten van uw ministerie en het eveneens betrokken
Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK), die stellen dat de beoogde compensatie
niet nodig was omdat de voorgenomen garantstelling van de overheid voor de DSM-aankoop
van een machine voor de productie van de filterstof voor medische mondkapjes geen
doorgang vond?

Antwoord 7

Door de pandemie was er vorig jaar wereldwijd grote schaarste aan meltblown propyleen,
een essentiële grondstof voor de productie van zowel FFP2- als chirurgische (type
IIR) mondmaskers voor de zorg. Met het oog daarop is destijds een garantie afgesloten
met DSM voor de investeringsrisico’s voor het in productie brengen van een meltblown
polypropyleen machine in Nederland. In de aanloop daarnaartoe hebben verschillende
scenario’s de revue gepasseerd en dat is wat is terug te lezen in de betreffende interne
documenten.

Vraag 8

Wilt u inzichtelijk maken wat de bestuurlijke bemoeienis, afspraken en formele betrokkenheid
zijn van de Nederlandse overheid met het in stand houden van productiecapaciteit van
mondkapjes in Nederland?

Antwoord 8

Er is op dit moment geen sprake van bestuurlijke bemoeienis, afspraken of formele
betrokkenheid van de Nederlandse overheid met het in stand houden van productiecapaciteit
van mondkapjes in Nederland.

Productie van medische producten dichtbij huis kan bijdragen aan het versterken van
de leveringszekerheid, een belangrijke en blijvende prioriteit voor VWS, zoals ik
u in mijn brief van 4 november heb geschreven2. Ik heb onderzoek uitgezet om de ervaringen met de verschillende instrumenten om
productie dichtbij huis te stimuleren te evalueren. Samen met partijen uit het veld,
kennisinstellingen en andere ministeries, wil ik vervolgens bepalen wat de beste aanpak
is.

Vraag 9

Is het juist dat de joint venture tot april 2022 extra mondkapjes blijft leveren aan
de magazijnen van de overheid, die inmiddels uitpuilen met een voorraad van 47 miljoen
FFP2-maskers, terwijl er amper nog vraag is vanuit de zorg, omdat deze weer door de
reguliere leveranciers wordt bevoorraad?

Antwoord 9

Er is met Dutch PPE een jaarcontract gesloten dat loopt tot 1 april 2022. Een langere
looptijd van het contract zorgt door een latere productiedatum voor een langere houdbaarheid
van de maskers en laat tevens ruimte voor de benodigde productietijd.