Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Valstar en Aukje de Vries over het bericht 'Weigermigranten buiten corona uit: 'Dit blijft een grote frustratie'' en 'GGD’s mogen binnenkort vaccinatiebewijzen afgeven aan mensen zonder BSN-nummer'

Mededeling van Staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid), mede namens
de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ontvangen 23 december 2021). Zie
ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 805.

Vraag 1

Bent u bekend met de berichten «Weigermigranten buiten corona uit: «Dit blijft een
grote frustratie»1 en «GGD’s mogen binnenkort vaccinatiebewijzen afgeven aan mensen zonder BSN-nummer»2?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Worden alle asielzoekers bij binnenkomst in Ter Apel getest? Zo nee, wat gebeurt er
met diegenen die niet getest worden en hoe vaak komt dit voor?

Antwoord 2

Ja, iedere asielzoeker die zich aanmeldt wordt bij binnenkomst in Ter Apel getest.
Personen die positief testen, worden in isolatie geplaatst. Het komt zelden voor dat
een asielzoeker aangeeft niet te willen worden getest. Het niet ondergaan van een
sneltest heeft geen gevolgen, omdat men daartoe niet gedwongen kan worden.

Overigens wil ik er in dit verband graag op wijzen dat het COA en andere ketenpartners
meerdere voorzorgsmaatregelen (blijven) nemen om de risico’s op verspreiding van het
coronavirus zoveel mogelijk te beperken. Naast bovengenoemde test worden alle asielzoekers
die zich in Nederland melden door Gezondheidszorg Asielzoekers (GZA) bevraagd op eventuele
klachten en wordt door het COA op de locaties voorlichting gegeven. Bij vermoedens
van besmetting worden bewoners gevraagd zich te laten testen en worden zij, samen
met hun huisgenoten, in quarantaine geplaatst tot de testuitslag bekend is. Vanaf
6 november jl. is het dragen van een mondkapje weer verplicht in de publieke ruimtes
binnen, zoals de receptie, wachtkamers en gangen. Dit geldt voor bewoners, medewerkers
en bezoekers. COA volgt hierin de landelijke richtlijnen.

Vraag 3

Hoeveel procent van de in asielzoekerscentra (AZC’s) verblijvende asielzoekers zijn
momenteel gevaccineerd?

Antwoord 3

Op dit moment heeft circa de helft van de bewoners op asielzoekerscentra een of meer
vaccinaties gehad. Dit is echter een momentopname, aangezien door de voortdurende
asielinstroom en uitstroom de vaccinatiegraad wisselt.

Daarbij wordt opgemerkt dat de vaccinatiegraad gebaseerd is op hetgeen in het medisch
dossier is geregistreerd. Bewoners waarvan de vaccinaties niet bekend zijn, bijvoorbeeld
omdat zij voor aankomst in Nederland gevaccineerd zijn, staan niet in het medisch
dossier. Deze bewoners tellen daardoor niet mee in de vaccinatiegraad.

Vraag 4

Op welke wijze wordt er nu geregistreerd of ongedocumenteerden gevaccineerd zijn?

Antwoord 4

Het is de eigen keuze van mensen om zich te laten registreren. Er is geen aparte registratie
voor de doelgroep ongedocumenteerden. Zij staan niet apart geregistreerd bij het RIVM
of de GGD.

Vraag 5

Hoe vaak zijn er in de afgelopen 1,5 jaar brandhaarden van coronabesmetting geweest
in AZC’s? Om hoeveel besmettingen ging het?

Antwoord 5

De besmettingen op de COA-locaties volgen de nationale trend en geven geen aanleiding
om aan te nemen dat er op de COA-locaties meer besmettingen plaatsvinden. Op locaties
komt het voor dat er meerdere bewoners besmet zijn met corona. De besmette bewoners
zijn (door onderzoek van de GGD) terug te herleiden naar één ander besmet persoon.
Zo’n groep besmette personen met dezelfde «oorsprong» wordt een cluster genoemd. Sinds
de pandemie zijn er op meerdere locaties besmettingen en grotere clusters van besmettingen
geweest. De GGD heeft tussen 1 januari 2021 en 1 december 2021 in totaal 2.476 besmettingen
geregistreerd.

Vraag 6

Klopt het dat GGD’s binnenkort aan ongedocumenteerden een coronatoegangbewijs mogen
verstrekken wanneer zij volledig gevaccineerd zijn of hersteld zijn van een besmetting?
Zo ja, waarom en wat zijn de mogelijke implicaties?

Antwoord 6

Ja, dat klopt. Iedereen die in Nederland is gevaccineerd, zou via de vaccinatiezetter
een Coronatoegangsbewijs (CTB) en Digitaal Covid Certificaat (DCC) moeten kunnen ontvangen.
Indien een ongedocumenteerde bij een GGD is gevaccineerd, is de GGD verantwoordelijk
voor het aanleveren van de vaccinatiedata om een bewijs uit te kunnen geven. Doorgaans
hebben ongedocumenteerden geen BSN, waardoor de vaccinatiezetter een papieren bewijs
uit zal moeten draaien, welke in te laden is in de CoronaCheck app. Hierdoor kunnen
ook ongedocumenteerden, mits ze aan de andere voorwaarden voor toegang voldoen, ook
toegang krijgen tot evenementen en voorzieningen waar de CoronaCheck wordt gevraagd.

Vraag 7

Zijn er voorzieningen in het asielzoekerscentrum waarbij een coronatoegangsbewijs
wordt gebruikt en gecontroleerd? Zo nee, welke mogelijkheden ziet u om dit wel in
te zetten om besmetting tegen te gaan?

Antwoord 7

Nee, er zijn geen voorzieningen op de AZC’s die alleen met een coronatoegangsbewijs
toegankelijk zijn. Deze voorzieningen zijn bedoeld als algemene leefruimten voor de
bewoners binnen de opvang en vrij toegankelijk.

Alleen voor de binnensportvoorziening op locatie zou een coronatoegangsbewijs gevraagd
moeten worden. Op dit moment is deze voorziening voor volwassenen op alle locaties
van COA echter gesloten.

Vraag 8

Hoeveel asielzoekers konden niet worden uitgezet omdat zij een coronatest weigerden?

Antwoord 8

Uit gegevens van de DT&V blijkt dat dit jaar (tot 1 december) 1.200 vluchten geannuleerd
moesten worden in verband met het weigeren van een COVID-test. Ook zijn als gevolg
van testweigering circa 440 Uiterste Overdracht Data (UOD’s) in Dublinzaken verlopen,
waardoor overdracht aan een andere Europese lidstaat niet meer mogelijk is. Daarnaast
moesten vanaf medio maart circa 310 bewaringen worden opgeheven omdat (mede) niet
werd meegewerkt aan de afname van een COVID-test.

Vraag 9

Naar welke landen zouden deze groep uitgeprocedeerde asielzoekers hoofdzakelijk worden
uitgezet? Onder welke voorwaarden met betrekking tot Corona accepteren deze landen
al dan niet terugkeer van hun onderdanen?

Antwoord 9

Vrijwel alle bestemmingslanden werken met inreisvereisten om de verspreiding van COVID-19
tegen te gaan. Het meest voorkomende vereiste is een recente negatieve coronatest,
maar sommige landen accepteren eveneens een vaccinatie- of herstelbewijs. Van de bij
de DT&V geregistreerde 1.200 vluchten die als gevolg van testweigering geannuleerd
moesten worden, is bekend naar welke bestemming vertrek voorzien was. Hoofdzakelijk
zag dit op Dublinoverdrachten binnen de Europese Unie.

Vraag 10

Is het mogelijk uitgeprocedeerde asielzoekers voor terugkeer in quarantaine te plaatsen
om een gezondheidsverklaring te kunnen afgeven en hen zo toch te laten terugkeren?
Zo ja, hoe vaak is dit toegepast? Zo nee, waarom niet? Zo nee, welke mogelijkheden
ziet u anders om ervoor te zorgen dat uitgeprocedeerde asielzoekers een coronatest
niet kunnen misbruiken?

Antwoord 10

Op dit moment is quarantaine geen effectief alternatief om de terugkeer te realiseren.
Het gaat er immers om of de bestemmingslanden de inreis na een periode van quarantaine
accepteren als niet (ook) een coronatest wordt overlegd. Voor verreweg de meeste landen
geldt dat dit momenteel niet als structureel alternatief wordt geaccepteerd. Voor
deze kwestie is tijdens de begrotingsbehandeling door uw Kamer nadrukkelijk aandacht
gevraagd. Uw Kamer heeft hiertoe de motie van het lid Valstar aangenomen. In die motie
wordt de regering verzocht snel te verkennen of en zo ja op welke wijze uitgeprocedeerde
vreemdelingen alsnog effectief uitgezet kunnen worden en hierbij ook wettelijke mogelijkheden/
grondslag onvrijwillige coronatest af te nemen te onderzoeken. Ik verwacht dat uw
Kamer in januari/februari 2022 over de uitkomsten van de verkenning zal worden geïnformeerd.

Gebruik makend van de ruimte die de «Tijdelijke regeling maatregelen COVID-19» biedt
is het wel (al) gelukt om met België bilaterale maatwerkafspraken te maken over de
wederzijdse overdrachten van Dublinzaken, die op 20 december 2021 zijn ingegaan. Deze
afspraken komen erop neer dat indien de vreemdeling weigert zich te laten testen of
weigert zijn herstel- of vaccinatiebewijs te tonen, Nederland de door België over
te brengen vreemdeling overneemt indien deze direct daaraan voorafgaand in België
gedurende minimaal 10 dagen in quarantaine heeft gezeten, tenzij België is aangewezen
als gebied met een zorgwekkende virusvariant. Wederkerig neemt België de door Nederland
over te brengen vreemdeling over indien deze direct daaraan voorafgaand in Nederland
gedurende 8 dagen in de zogenoemde inkomstenprocedure in vreemdelingenbewaring heeft
gezeten, tenzij Nederland is aangewezen als gebied met een zorgwekkende virusvariant.
Verkend wordt of ook andere landen bereid zijn dergelijke afspraken als alternatief
te accepteren. In het geval dat het bestemmingsland genoegen zou nemen met deze vorm
en de terugkeer vanuit vreemdelingenbewaring gerealiseerd kan worden, zou terugkeer
eventueel geëffectueerd kunnen worden. Zoals gezegd is dit voor de meeste landen tot
op heden echter geen alternatief gebleken. Daar komt bij dat Nederland zelf geen formele
quarantaineperiode voorafgaande aan de overdracht kan aanbieden. In Nederland kan
aan de vreemdeling een quarantaine niet verplicht worden opgelegd direct voorafgaand
aan de Dublinoverdracht.

Vraag 11

In hoeverre is het mogelijk om een uitgeprocedeerde asielzoeker te verplichten om
een coronatest af te nemen en de uitzetting niet meer te kunnen frustreren door een
weigering, want we vragen van Nederlanders in een aantal gevallen ook gewoon een vaccinatie
of test in relatie tot het coronatoegangsbewijs?

Antwoord 11

Op basis van de huidige wetgeving is het op dit moment niet mogelijk om verplicht
een coronatest af te nemen. Zoals ook geantwoord op vraag 10 wordt ter uitvoering
van motie-Valstar ook de mogelijkheid van een wettelijke grondslag om een onvrijwillige
PCR-test af te nemen onderzocht.

Aan het niet meewerken aan een voor uitreis noodzakelijke coronatest kunnen overigens
wel consequenties worden verbonden. Een vreemdeling kan namelijk in vreemdelingenbewaring
worden gesteld, of langer in detentie worden gehouden, als hij niet de medewerking
aan zijn terugkeer verleent die redelijkerwijs van hem mag worden verwacht waaronder
ook een coronatest. De wettelijke maximumtermijn van de bewaring is 18 maanden, al
zal uiteraard wel steeds een belangenafweging worden aangelegd over de voortduring
van de maatregel. Dit is echter geen definitieve oplossing, omdat de vreemdeling kan
blijven weigeren. Voor bewaringen met het oog op een Dublinoverdracht is deze mogelijkheid
hoe dan ook niet effectief omdat de bewaringtermijn voor zover hier relevant, is beperkt
tot maximaal zes weken. Weigeren van een coronatest leidt dan dus veel sneller tot
opheffing van de maatregel van bewaring, en dwingt na langere tijd ook tot het in
behandeling nemen door Nederland van de asielaanvraag.