Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Gijs van Dijk en Thijssen over energieleverancier Enstroga dat omvalt door de hoge gasprijs

Antwoord van Staatssecretaris Yeşilgöz-Zegerius (Economische Zaken en Klimaat) (ontvangen
14 december 2021). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr. 901.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Ook energieleverancier Enstroga valt om door hoge gasprijs»?1

Antwoord

Ja.

Vraag 2, 3 en 4

Vindt u het ook zorgwekkend dat er opnieuw een energieleverancier omvalt, waardoor
tientallen huishoudens met stijgende energieprijzen te maken krijgen?

Bent u het eens dat deze mensen geholpen dienen te worden? Welke steun kunt u bieden
aan de getroffen consumenten en bedrijven voor wie er geen energieleverancier meer
is?

Bent bereid om in samenspraak met andere energiebedrijven deze consumenten en bedrijven
te helpen met het vinden van een gelijkwaardig alternatief of in ieder geval er voor
te zorgen dat consumenten gecompenseerd worden vanwege de hogere flexibelere tarieven
die zij nu moeten gaan betalen?

Antwoord 2, 3 en 4

Laat ik vooropstellen dat ik het uitermate vervelend vind wanneer huishoudens te maken
krijgen met faillissement van hun energieleverancier, zowel wat betreft de onzekerheid
die hen dit geeft ten aanzien van de energielevering als ten aanzien van de onzekerheid
over eventuele financiële gevolgen. De uitzonderlijke situatie op de gasmarkt met
de hoge prijzen levert onzekerheid op omdat huishoudens en ondernemers zich zorgen
maken of de prijzen blijven stijgen en of ze hun energierekening nog kunnen betalen.
Het kabinet erkent deze zorgen en heeft daarom besloten om dit jaar, eenmalig, de
energiebelastingen aan te passen om een lastenverlichting te realiseren. Dit helpt
afnemers wiens leverancier is weggevallen en nu hogere prijzen moeten gaan betalen
op korte termijn, net als de vele andere huishoudens in Nederland die te maken hebben
of krijgen met een verhoging van de energierekening.

Ik heb in de brief naar aanleiding van motie Omtzigt c.s. bij de derde termijn van
de Algemene Financiële Beschouwingen inzake energieleveranciers (Kamerstuk 34 552, nr. 38) uiteengezet waarom een gerichte aanpak van compensatie vanwege de grote verschillen
in de gevolgen voor specifieke huishoudens op korte termijn niet mogelijk was. Dat
geldt niet alleen in het geval van Welkom Energie, maar ook in het geval van Enstroga.

Ook in het geval van Enstroga zou individuele compensatie zeer ingewikkeld zijn en
veel tijd kosten, met als gevolg dat ook de klanten van Enstroga maanden of jaren
zouden moeten wachten op enige compensatie. Dat is niet in het belang van de consument
en juist daarom heeft het kabinet gekozen voor de generieke en snelle ingreep op de
energierekening door het verlagen van de belastingen voor iedereen.

De door het kabinet voorgestelde aanpassing van de energiebelastingen gaat per 1 januari
2022 in. De energieleveranciers hebben aangeboden deze verlaging al te verwerken in
de voorschotten van de resterende maanden van dit jaar. Daarmee wordt uiteraard niet
de gehele stijging voor deze huishoudens gecompenseerd, ook niet voor de klanten die
gedwongen moeten overstappen wegens faillissement van Enstroga, maar het is wel een
substantiële compensatie.

Verder heeft het kabinet 150 miljoen euro gereserveerd om kwetsbare huishoudens met
een hoge energierekening en/of een slechte energetische staat van hun woning te ondersteunen
via gemeenten (Kamerstuk 29 023, nr. 272). Daarnaast is het kabinet in gesprek gegaan met VNG en gemeenten over of en hoe
huishoudens met een laag inkomen een extra tegemoetkoming kunnen ontvangen voor de
stijgende energieprijzen (Kamerstuk 35 927, nr. 29). De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft u recent over de
uitkomsten geïnformeerd. In overleg met de betrokken partijen is besloten tot een
generieke oplossing om huishoudens met de laagste inkomens een eenmalige tegemoetkoming
als compensatie voor de gestegen energierekening te geven. Het kabinet en gemeenten
willen de gekozen oplossing zo praktisch mogelijk vormgeven opdat gemeenten alvast
hiermee aan de slag kunnen.

Voor informatie over het aangaan en opzeggen van contracten kunnen consumenten terecht
bij ACM Consuwijzer. Met de recente verhoging van de energieprijzen ziet de Autoriteit
Consument en Markt (ACM) de informatiebehoefte van consumenten veranderen. Daarom
geeft de ACM onder andere via het loket van ACM ConsuWijzer meer voorlichting over
leveringszekerheid en de rechten die consumenten hebben bij het aangaan en opzeggen
van hun contract, ook in geval hun leverancier is weggevallen vanwege een faillissement.
Verder geldt wettelijk geregeld is dat, ingeval de ACM de leveringsvergunning van
een energieleverancier intrekt, bijvoorbeeld wegens faillissement, de consument niet
zonder stroom of gas komt te zitten.

Vraag 5 en 6

Vindt u ook dat de gehele sector zou moeten bijdragen, net zoals bijvoorbeeld het
waarborgfonds in de reisbranche, om consumenten te beschermen?

Bent u bereid om zo’n waarborgfonds met de sector te bespreken en hen aan te sporen
zo’n waarborgfonds te realiseren?

Antwoord 5 en 6

Een waarborgfonds heeft voordelen en nadelen. Het belangrijkste voordeel van een waarborgfonds
is dat consumenten zekerheid hebben dat zij voorschotten terugkrijgen die zij aan
hun energieleveranciers hebben betaald die failliet gaan. Naast dit voordeel zie ik
ook de volgende risico’s en bezwaren.

Allereerst de hoge kosten. Het fonds moet van grote omvang zijn als het alle financiële
gevolgen van huishoudens bij het omvallen van ook grote leveranciers zou moeten dekken.
De vraag is dan ook door wie dit fonds financieel gevuld zou moeten worden. Indien
het fonds wordt gefinancierd door de sector, is het onvermijdelijk dat die kosten
uiteindelijk worden neergelegd bij de huishoudens en de energierekening nog verder
zal stijgen. Een garantie is niet gratis.

Ten tweede kan er risicoverplaatsing optreden. Als het fonds alleen door de sector
wordt gefinancierd, draagt de gehele sector het financiële risico van commerciële
partijen die risicovol gedrag vertonen op de markt. Hierdoor worden betrouwbare energieleveranciers
als het ware «beboet» voor faillissementen van energieleveranciers die risicovol gedrag
vertonen dan wel hebben vertoond. Dit kan er toe leiden dat energieleveranciers die
risicovol gedrag vertonen, risicovol gedrag blijven vertonen, omdat zij zelf de negatieve
gevolgen niet zullen ondervinden.

Aan een waarborgfonds kleven dus niet alleen voordelen, maar ook de nodige risico’s
en negatieve gevolgen voor consumenten en de sector. Niettemin vind ik het van belang
dat het kabinet blijft zoeken naar mogelijkheden om de positie van consumenten bij
faillissementen van energieleveranciers te verbeteren. Bij deze zoektocht neem ik
de vraag mee of er een uitvoerbare en doelmatige uitwerking van een fonds mogelijk
is. Zie ook het antwoord op vraag 8.

Vraag 7

Zijn er bij u meer energieleveranciers bekend die op dit moment op omvallen staan
vanwege de hoge gasprijs?

Antwoord 7

De ACM kan vanwege de bedrijfsvertrouwelijkheid van gegevens geen informatie verstrekken
of er meer energieleveranciers in de acute financiële problemen verkeren. Wanneer
zij daadwerkelijk over moet gaan tot intrekking van de vergunning van een leverancier,
neemt zij hiertoe een besluit dat zij openbaar maakt. Het meest recente intrekkingsbesluit
dateert van 2 december jl., en betreft het intrekken van de vergunning van energieleverancier
Kleinverbruik Energie der Nederlanden (KEN; bekend onder de handelsnaam Anode Energie.2 Op 8 december jl. is de vergunning ingetrokken van SEPA met circa 20.000 klanten.

Vraag 8

Bent u bereid de gehele sector door te lichten om zo te voorkomen dat nog meer energieleveranciers
gaan omvallen?

Antwoord 8

De ACM is toezichthouder voor gedragingen van marktpartijen en maakt zich onder meer
sterk voor een goed werkende energiemarkt voor consumenten en bedrijven. De ACM let
erop of alle marktdeelnemers zich houden aan de regels voor concurrentie en marktwerking.
Bij haar toezichtsrol controleert de ACM of energiebedrijven kunnen voldoen aan de
eisen voor leveringszekerheid en monitort in dat kader de financiële positie van energieleveranciers.
Zij doet dit jaarlijks in oktober en vanwege de huidige marktomstandigheden dit jaar
al in september, en kijkt daarbij een jaar vooruit. Deze rol oefent zij uit als zelfstandig
bestuursorgaan waarmee de onafhankelijkheid wettelijk geborgd is. Ik kan dan ook geen
opdracht geven aan de ACM om de op de energiemarkt betrokken partijen «door te lichten».
Het is aan de ACM om als onafhankelijke toezichthouder onderzoek te doen naar het
functioneren van de energiemarkt en de gedragingen van energieleveranciers in dat
verband. Wel werk ik, zoals ik heb aangegeven in de brief naar aanleiding van motie
Omtzigt c.s. bij de derde termijn van de Algemene Financiële Beschouwingen inzake
energieleveranciers (Kamerstuk 34 552, nr. 38) aan een aangescherpt wettelijk kader voor het toezicht door de ACM en scherpere
eisen aan energieleveranciers. Dit is opgenomen in het voorstel voor een nieuwe Energiewet,
welk wetsvoorstel momenteel voorligt bij betrokken toezichthouders voor een uitvoerbaarheids-
en handhaafbaarheidstoets en zal na advisering door de Raad van State in 2022 naar
uw Kamer worden gestuurd.

In aanvulling hierop nog het volgende. Deze periode van hoge prijzen voor gas en elektriciteit
vormt een grote opgave voor alle leveranciers en voor het systeem van Nederland. We
zien dat meerdere energieleveranciers failliet zijn gegaan en dat dit grote nadelige
gevolgen voor consumenten heeft. Naar aanleiding van de ontwikkelingen op de markt
ben ik in gesprek met ACM en leveranciers om te kijken of het wettelijk kader voor
toezicht van ACM robuust genoeg is. Het is een gezamenlijke opdracht om te zorgen
dat de energieleveranciers voldoende kwaliteit, klantgerichtheid en risicomanagement
hebben om de verwachtingen van consumenten te kunnen waarmaken. Klanten moeten er
vanuit kunnen gaan dat hun leverancier voldoende financiële middelen heeft om de inkoop
voor energie ook bij hogere marktprijzen te kunnen garanderen.

Ik wil onderzoeken of het wenselijk en mogelijk is om hier nadere eisen aan te stellen
en zo ja, welke eisen het doel het beste bereiken en goed uitvoerbaar zijn voor zowel
energieleveranciers als de ACM. Daarbij moet ook onderzocht worden wat de gevolgen
zouden kunnen zijn op de prijsvorming en op de mogelijkheid voor nieuwe leveranciers
om tot de markt toe te treden. Bij dit onderzoek wil ik tevens de mogelijkheden onderzoeken
om de positie van consumenten bij faillissementen van energieleveranciers te verbeteren,
Ik zal dit door een externe partij laten onderzoeken, in goed overleg met de ACM en
de leveranciers. Indien dit leidt tot wijzigingen in de wetgeving, zal ik uw Kamer
informeren.

Vraag 9

Hoe gaat u ervoor zorg dragen dat consumenten beschermd worden en zij niet opnieuw
de dupe worden dat nog meer energiebedrijven gaan omvallen?

Antwoord 9

De energiebedrijven zijn in Nederland actief op een vrije markt, waarin zij onderling
met elkaar concurreren. Inherent aan deze concurrerende omgeving is de toetreding-
en uittreding van energiebedrijven, waarbij de uittreding onder meer kan worden veroorzaakt
door een faillissement. Bij het opstellen van de nieuwe Energiewet is gekeken op welke
wijze strengere eisen gesteld kunnen worden aan leveranciers en op welke wijze het
handhavingsinstrumentarium kan worden uitgebreid. Deze maatregelen zorgen ervoor dat
het (financiële) toezicht op en eisen aan energieleveranciers worden verscherpt. Bij
de uitwerking van de aangescherpte eisen en toezichtmogelijkheden zoals beschreven
in vraag 7, is het belang van consumentenbescherming primair. De aangescherpte eisen
zorgen ervoor dat consumenten worden beleverd door leveranciers die aan strengere
eisen zijn onderworpen en die ook gedurende de looptijd van de leveringsvergunning
aan meer verplichtingen moeten voldoen. Hiermee wordt de consument beter beschermd.

Naar aanleiding van de faillissementen dit jaar en de nadelige financiële gevolgen
voor consumenten, vind ik het belangrijk om nader te onderzoeken of het wenselijk
en mogelijk is nadere eisen te stellen aan de financiële positie van de energieleveranciers
om zo de kans te verkleinen dat faillissementen zich voordoen, zoals aangekondigd
bij het antwoord op vraag 8. Bij dit onderzoek wil ik tevens de mogelijkheden onderzoeken
om de positie van consumenten bij faillissementen van energieleveranciers te verbeteren.

Vraag 10

Kunt u aangeven wanneer u antwoord geeft op de door ons eerder gestelde vragen over
energiebedrijf loost klanten vanwege hoge gasprijs?3

Antwoord 10

De beantwoording is op 25 november 2021 aan de Kamer gezonden.4