Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Nispen over het bericht dat door de huidige vorm van geboorteaangifte bij de burgerlijke stand de risico’s op fraude of illegale adoptie groot zijn
Vragen van het lid Van Nispen (SP) aan de Minister voor Rechtsbescherming en de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over het bericht dat door de huidige vorm van geboorteaangifte bij de burgerlijke stand de risico’s op fraude of illegale adoptie groot zijn (ingezonden 29 oktober 2021).
Antwoord van Minister Dekker (Rechtsbescherming) (ontvangen 23 november 2021). Zie
ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2021–2022, nr.788.
Vraag 1
Heeft u kennisgenomen van het nieuws dat verschillende instanties bezorgd zijn over
de mogelijkheden om te frauderen bij de geboorteaangifte, wat kan resulteren in illegale
adopties?1
Antwoord 1
Ja.
Vraag 2
Herkent u het risico, zoals door FIOM, Defence for Childrenen en de voormalig speciale
VN-rapporteur kinderhandel gesignaleerd, op illegale adopties of in ieder geval valse
geboorteaangiftes dat bestaat bij de huidige manier van het doen van geboorteaangifte?
Zo nee, waarom niet?
Antwoord 2
In de betreffende berichtgeving worden twee verschillende situaties belicht: de (frauduleuze)
aangifte van de geboorte van een kind in Nederland en de inschrijving van een in het
buitenland valselijk opgemaakte geboorteakte.
Door de waarborgen waarmee de procedure voor geboorteaangifte in Nederland thans is
omgeven en de ruime mogelijkheden voor de ambtenaar van de burgerlijke stand om nadere
informatie te vragen, meen ik dat het risico op mogelijke fraude bij geboorteaangifte
in Nederland afdoende is ondervangen. Ik licht die procedure hier nader toe.
De aangifte kan in persoon worden gedaan en sinds 1 januari 2020 ook digitaal. Bij
de aangifte in persoon dient een aantal gegevens te worden verstrekt over het kind,
de moeder en andere ouder. Ook controleert de ambtenaar van de burgerlijke stand de
identiteit van de aangever. Het is gebruikelijk dat het ziekenhuis of -bij een thuisbevalling-
de verloskundige een korte verklaring meegeeft waarop de gegevens omtrent de geboorte
staan vermeld, waaronder het tijdstip van geboorte. Bestaat er bij de ambtenaar van
de burgerlijke stand twijfel over de aangifte dan kan deze vragen om een door de arts
of de verloskundige die bij het ter wereld komen van het kind tegenwoordig was, opgemaakte
verklaring dat het kind uit de als moeder opgegeven persoon is geboren. Is het kind
buiten de tegenwoordigheid van een arts of verloskundige ter wereld gekomen, dan kan
de ambtenaar vragen om een door een zodanige hulpverlener nadien opgemaakte verklaring
(artikel 1:19e, lid 11, BW).
Deze verklaring wordt door de arts/verloskundige in een gesloten envelop meegegeven
aan de betrokkene om te overleggen aan de ambtenaar van de burgerlijke stand. Naar
aanleiding daarvan kan de ambtenaar van de burgerlijke stand nog contact opnemen met
de arts/verloskundige in kwestie. Naast deze verklaring kan hij ook om andere stukken
vragen als hij dat nodig vindt. Hij kan de verstrekte gegevens ook checken met de
gegevens die in de Basisregistratie Personen (BRP) zijn opgenomen (artikel 1:18, leden
2 en 3, BW). Ontbreekt de verklaring, dan doet de ambtenaar van de burgerlijke stand
hiervan mededeling aan het Openbaar Ministerie (artikel 1:19e, lid 12, BW).
Voor digitale geboorteaangifte gelden ter voorkoming van fraude aanvullende voorwaarden,
omdat de aangifte «op afstand» gebeurt en er geen direct contact is met de ambtenaar
van de burgerlijke stand. De aangifte kan alleen door de moeder of de vader van het
kind worden gedaan met gebruik van DigiD. Daarbij moet ook het eigen BSN worden verstrekt.
Als de vader aangifte doet, moet hij ook het BSN van de moeder verstrekken. Als extra
waarborg is de verklaring van een arts/verloskundige in deze gevallen verplicht gesteld.
De openstelling van de mogelijkheid tot digitale geboorteaangifte is voorafgegaan
door een uitgebreide test in pilotvorm en de digitale geboorteaangifte zal worden
geëvalueerd uiterlijk 3 jaar na inwerkingtreding (1 januari 2023).
Voor wat betreft de inschrijving van een in het buitenland opgemaakte geboorteakte
geldt dat deze kan worden ingeschreven in het geboorteregister van Den Haag, mits
de akte overeenkomstig de plaatselijke voorschriften door een bevoegde instantie is
opgemaakt. Ook kan een dergelijke akte worden gebruikt voor de registratie van het
kind in de BRP. De invloed van de Nederlandse overheid reikt niet zo ver dat het risico
op fraude in het buitenland kan worden uitgesloten. Ambtenaren van de burgerlijke
stand en burgerzaken kunnen bij twijfel wel nadere informatie dan wel bewijsstukken
verlangen. Als er sprake is van fraude kan inschrijving van de geboorteakte c.q. registratie
worden geweigerd. Ik meen dat de risico’s op fraude op deze wijze, ook in geval van
een in het buitenland opgemaakte geboorteakte, voldoende kunnen worden ondervangen.
Vraag 3
Heeft u zicht op hoe groot het probleem van mogelijk frauduleuze geboorteaangiftes
en daaraan gekoppelde illegale adopties is in Nederland? Zo ja, wat is de omvang van
dit probleem? Zo nee, bent u bereid onderzoek te laten doen naar de aard en omvang
van dit probleem?
Antwoord 3
Bij frauduleuze geboorteaangiften kunnen twee situaties worden onderscheiden. Enerzijds
gevallen waarin (frauduleuze) aangifte van de geboorte van een kind in Nederland wordt
gedaan. Anderzijds de inschrijving van in het buitenland valselijk opgemaakte geboorteakten.
De berichtgeving over frauduleuze geboorteaangiften in Nederland die leiden tot illegale
opneming van een kind in een gezin betreft een zeer beperkt aantal gevallen in het
verleden. Ik heb geen indicaties dat dergelijke situaties zich nu voordoen of onlangs
nog hebben voorgedaan in Nederland. De aangehaalde berichtgeving noch navraag bij
de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken bieden hiervoor concrete aanknopingspunten.
Voor zover het valse geboorteaangiften in het buitenland betreft, heeft zoals u bekend
de Commissie Joustra onderzoek gedaan naar interlandelijke adoptie in het verleden.
Zij heeft in haar rapport gevallen beschreven waarbij sprake was van ernstige misstanden
bij interlandelijke adoptie, zoals in het buitenland valselijk opgemaakte geboorteakten
om de interlandelijke adoptieprocedure te omzeilen. De betrokkenen werden in die gevallen
als ouders in de buitenlandse geboorteakte van het kind opgenomen in plaats van de
biologische ouders c.q. moeder. Op basis van de buitenlandse geboorteakte vond daarna
in Nederland inschrijving van het kind plaats in het bevolkingsregister, thans BRP,
van de woongemeente van de adoptiefouders.
Vraag 4
Bent u bereid in gesprek te gaan met bijvoorbeeld FIOM, Defence for Children en de
Nederlandse vereniging voor Burgerzaken, om te bespreken wat er, wellicht al op korte
termijn, gedaan kan worden om de risico’s op frauduleuze geboorteaangiftes en illegale
adopties te verminderen?
Antwoord 4
De in de recente berichtgeving genoemde gevallen, betreffen gevallen die zich in het
verleden hebben voorgedaan. Ik heb geen indicaties dat dergelijke situaties zich nu
voordoen. Zie ook het antwoord op vraag 3. Dat neemt niet weg dat de overheid mogelijke
signalen over illegale opneming van kinderen in gezinnen in Nederland scherp in de
gaten houdt. Over mogelijke signalen van recente gevallen van illegale opneming ga
ik graag in overleg met de betrokken organisaties.
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
S. Dekker, minister voor Rechtsbescherming
Gerelateerde documenten
Hier vindt u documenten die gerelateerd zijn aan bovenstaand Kamerstuk.