Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Nispen over het bericht over veroordeelde criminelen die vrij rondlopen in Turkije

Antwoord van Minister Dekker (Rechtsbescherming), mede namens de Minister van Justitie
en Veiligheid (ontvangen 22 november 2021). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar
2021–2022, nr. 590.

Vraag 1

Kent u de zaak van de veroordeelde A. die zijn nichtje in 2004 wurgde, bij verstek
onherroepelijk veroordeeld werd tot tien jaar gevangenisstraf, maar al die jaren uit
handen is gebleven van politie en justitie?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de mening dat het niet uit te leggen is aan de nabestaanden dat de dader nog
altijd niet is gepakt, al 17 jaar vrij rondloopt in Turkije, terwijl de politie zelfs
nauwkeurig weet waar de veroordeelde verblijft? Deelt u de mening dat dit een vorm
van straffeloosheid is die we niet kunnen accepteren?

Antwoord 2

Ik deel de mening dat het niet aan de nabestaanden en de maatschappij uit te leggen
is dat de dader nog altijd niet is opgepakt en dat dit een vorm van straffeloosheid
is die we niet kunnen accepteren. Over de kennis bij de politie omtrent de verblijfplaats
van de veroordeelde doe ik in het kader van de opsporing geen uitspraken.

Vraag 3

Wat is al ondernomen om deze man achter de tralies te krijgen? Hoe heeft Turkije daar
tot nu toe op gereageerd?

Antwoord 3

Over individuele strafzaken, het contact daarover met een buitenlandse autoriteit
en de wijze waarop door een buitenlandse autoriteit wordt gehandeld, doe ik geen mededelingen.
In het algemeen kan ik wel zeggen dat Turkije geen onderdanen uitlevert aan andere
landen voor de tenuitvoerlegging van een straf. De enige mogelijkheid tot tenuitvoerlegging
van een straf is het overdragen van die straf, zodat de straf in Turkije kan worden
uitgevoerd. Nederland verzoekt in die gevallen op grond van de Wet overdracht tenuitvoerlegging
strafvonnissen (Wots) aan de Turkse autoriteiten om straffen over te nemen. De Turkse
autoriteiten nemen normaal gesproken alleen Wots-verzoeken in behandeling als er een
adres of verblijfplaats bekend is. Deze is niet altijd voorhanden. Daarnaast worden
deze veroordeelden internationaal (wereldwijd) gesignaleerd.

Vraag 4

Hoeveel vaker komt het voor dat mensen, die in Nederland veroordeeld worden, zich
in Turkije ophouden en zo uit handen van justitie blijven? Hoe wordt druk uitgeoefend
op Turkije om daders niet zonder straf weg te laten komen met hun misdrijven?

Antwoord 4

In 2019 waren bij Fugitive Active Search Team NL (FAST) 56 zaken met een (resterende)
straf van minimaal 120 dagen bekend waarbij de veroordeelde zich mogelijk in Turkije
zou bevinden. Deze zaken worden regulier onder de aandacht gebracht op verschillende
niveaus bij de Turkse autoriteiten.

Op dit moment is in 16 zaken aan de Turkse autoriteiten gevraagd om een opgelegde
straf ten uitvoer te leggen. Indien een reactie te lang op zich laat wachten, verstuurt
de afdeling Internationale Overdracht Strafvonnissen van de Dienst Justitiële Inrichtingen
een rappel. Dit is in 6 zaken ten minste één keer gebeurd. Verder wordt waar nodig
langs diplomatieke weg aandacht gevraagd voor openstaande zaken.

Vraag 5

Bij welke andere landen speelt dit probleem nog meer?

Antwoord 5

Voor verschillende landen geldt dat veroordeelde onderdanen niet worden uitgeleverd
aan andere landen, maar opgelegde straffen wel kunnen worden overgedragen. Met al
de betreffende landen wordt op de best mogelijke manier samen gewerkt om tot uitvoering
van de opgelegde straffen te komen. Op nadere bijzonderheden wil ik in het antwoord
op deze vraag niet ingaan, omdat dit een onnodige negatieve impact zou kunnen hebben
op de samenwerking met deze landen.

Vraag 6

Deelt u de mening dat de vraag of het recht zijn beloop heeft eigenlijk niet hoort
af te hangen van de politiek en de internationale betrekkingen tussen landen?

Antwoord 6

Ja, ik deel uw mening.

Vraag 7

Wat kunt u doen om dit soort straffeloosheid in het algemeen te voorkomen?

Antwoord 7

Om te kunnen zorgen dat een rechterlijke uitspraak ook ten uitvoer wordt gelegd indien
de veroordeelde in het buitenland verblijft, zijn er verschillende instrumenten, zoals
diplomatie, uitlevering of overlevering van de veroordeelde aan Nederland of het overdragen
van het strafvonnis aan een ander land.

De mogelijkheden hier verschillen per land. Als er eisen gesteld worden waaraan Nederland
(juridisch) niet kan voldoen, dan is het overdragen van de straf niet mogelijk.

Daarnaast zet ik in op het voorkomen dat veroordeelden naar het buitenland vluchten.
Vorig jaar is daarvoor bijvoorbeeld samen met het OM, de Rechtspraak en het CJIB een
risicotaxatie-instrument ontwikkeld, om de kans op onttrekking te voorspellen. Bij
een hoge kans kan bijvoorbeeld worden besloten om via (super-)snelrecht de straf direct
aansluitend aan de uitspraak ten uitvoer te leggen. Dit instrument is met pilots getoetst,
en ik ben nu met het OM in gesprek of en hoe deze werkwijze kan worden opgenomen in
de reguliere werkprocessen.

Vraag 8

Wat kunt u specifiek nog doen in deze zaak, om er voor te zorgen dat deze dader zijn
straf niet ontloopt en er gerechtigheid komt, wat zeker ook voor de nabestaanden van
bijzonder groot belang is?

Antwoord 8

Deze zaak blijft onderwerp van gesprek met de Turkse autoriteiten.