Verslag van een werkbezoek : Verslag van deelname aan een interparlementaire bijeenkomst van de tijdelijke commissie over Kankerbestrijding (BECA) van het Europees Parlement over het Europese kankerbestrijdingsplan

Nr. 1 VERSLAG VAN EEN INTERPARLEMENTAIRE COMMISSIEVERGADERING

Vastgesteld 16 november 2021

Op 27 september 2021 vond een interparlementaire commissievergadering plaats in het
Europees Parlement te Brussel over het Europese kankerbestrijdingsplan. De interparlementaire
commissievergadering werd georganiseerd in het kader van het recent gepresenteerde
concept rapport van de tijdelijke onderzoekscommissie voor Kankerbestrijding (BECA).

De conferentie had de vorm van een gemeenschappelijke vergadering van leden van nationale
parlementen en leden van de onderzoekscommissie voor kankerbestrijding (BECA) van
het Europees Parlement. Namens de commissie Volksgezondheid, Welzijn en Sport van
de Tweede Kamer nam het lid Paulusma (D66) deel.

De Nederlandse delegatie brengt als volgt verslag uit over haar deelname aan de digitale
conferentie in Brussel.

Inleidingen

De eerste inleiding werd gegeven door Europarlementariër Trillet-Lenoir (RENEW – FR),
Rapporteur van de BECA commissie. De rapporteur benadrukte het belang van het kankerbestrijdingsplan
en onderstreepte dat meer coördinatie en harmonisatie nodig zijn om kanker te bestrijden.
Volgens de rapporteur moet de focus met name liggen op preventie. Daarnaast gaf zij
aan dat het belangrijk is dat er veel aandacht is voor gelijke toegang tot geneesmiddelen
en benodigde behandelingen. Daarbij is het essentieel dat schaarste wordt tegengegaan
en dat er gelijke toegang is tot behandelingen en geneesmiddelen. Verder benadrukte
de rapporteur het belang van investeren in onderzoek en innovatie, met name als het
gaat om zeldzame kankersoorten. Daarbij moeten volgens de rapporteur kennisnetwerken
worden versterkt in de EU. In dat kader pleitte de rapporteur ook voor een Europese
cloud voor kanker, waarbij een belangrijk element de oprichting is van een virtueel Europees
kankerinstituut. Dit instituut zou een belangrijke rol kunnen spelen bij het coördineren
van grootschalige preventiecampagnes en doeltreffende communicatiecampagnes.

De tweede inleider was Eurocommissaris Kyriakides. In haar inleiding gaf de Eurocommissaris
aan dat er binnenkort een implementatieplan uit zal komen waarin de belangrijkste
mijlpalen bekend worden ter uitvoering van het kankerbestrijdingsplan. Om te zorgen
voor een goede implementatie is het volgens de Eurocommissaris essentieel dat alle
betrokkenen samenwerken. De Eurocommissaris gaf aan dat er verschillende fondsen worden
ingezet op Europees niveau om onderzoek voor kankerbestrijding te stimuleren. Zo wordt
er via het onderzoeksprogramma Horizon Europe 2 miljard euro beschikbaar gesteld voor
projecten. Een van de speerpunten van het kankerbestrijdingsplan is volgens de Eurocommissaris
betere en gelijke toegang tot preventie, behandeling en bestrijding voor alle Europese
burgers.

Aansluitend gaf mevrouw Dimic, lid van het Sloveens parlement, een inleiding in het
kader van het huidige Sloveens voorzitterschap van de EU. Zij gaf aan dat Slovenië
reeds 70 jaar een kankerregister heeft. Brede toegankelijkheid tot dit soort registers
kan helpen in de kennis over kanker. Ook gaf zij aan dat Slovenië momenteel drie screeningprogramma’s
kent voor baarmoederhalskanker, borstkanker en darmkanker. Er moet volgens haar worden
nagedacht over verdere uitbreiding hiervan. Verder benadrukte ze het belang van goede
palliatieve zorg.

De inleidingen werden afgerond door mevrouw Sacrédeus, rapporteur in het Comité van
de Regio’s, en mevrouw Bogusz, rapporteur in het Europees Economisch en Sociaal Comité.
Beide legden de nadruk op het belang van een goede implementatie van het kankerbestrijdingsplan
om zo ook echt impact te maken en het betrekken van stakeholders daarbij. Ook benadrukten
ze beide het belang van multilevel samenwerking en kennisdeling tussen lokaal, regionaal,
nationaal, Europees en wereldwijd niveau.

Gedachtewisseling tussen nationale parlementen en leden van het Europees Parlement

Na de inleidingen vond een gedachtewisseling plaats tussen de leden van nationale
parlementen en leden van het Europees Parlement. Verschillende vertegenwoordigers
van nationale parlementen benadrukten het belang van preventie en screening. Daarbij
moet er voldoende aandacht zijn voor het bevorderen van een gezonde leefstijl en een
gezond leefmilieu, o.a. door informatiecampagnes. Een tweede belangrijk punt in de
discussie was de inzet om ongelijkheden te verminderen als het gaat om de toegang
tot behandeling. Verschillende parlementsleden noemden in dat kader de samenhang met
de farmaceutische strategie en het gezamenlijk onderhandelen over prijzen van behandelingen.
Ook werd in dat kader benoemd dat er meer aandacht moet komen voor grensoverschrijdende
zorgmogelijkheden. Verder werd het belang van onderzoek en innovatie onderstreept
door bijna alle leden van de parlementen. Daarbij gaven leden aan dat verbeterde uitwisseling
van gegevens belangrijk is. Dit zou vormgegeven kunnen worden door een Europees register,
een Europees kenniscentra en een infrastructuur van uitwisseling tussen nationale
kenniscentra. Op het gebied van een betere levenskwaliteit van kankerpatiënten en
overlevenden werd onder andere het recht om vergeten te worden genoemd. Om dit te
realiseren werd een aanpassing van de verzekeringswetgeving aanbevolen. Tot slot onderstreepten
verschillende parlementen het belang van het mobiliseren van voldoende financiële
instrumenten om lidstaten te ondersteunen bij de implementatie van de ambities in
het kankerbestrijdingsplan.

In het debat werd er een aantal keer op gewezen dat lidstaten de voorname competenties
hebben om te acteren op het gebied van kankerbestrijding. De EU kan de acties van
de lidstaten onder de huidige verdragsteksten ondersteunen, stimuleren en coördineren.
De voorzitter van de BECA commissie, de heer Arlukowicz, benadrukte verschillende
keren dat het wellicht goed zou zijn om binnen afzienbare tijd een debat te voeren
over de EU bevoegdheden op het gebied van gezondheid.

Mevrouw Paulusma (D66) gaf aan het kankerbestrijdingsplan te verwelkomen. Kanker kent
geen grenzen, daarom zouden onderzoek en behandeling ook geen grenzen moeten kennen.
Zij gaf aan dat het belangrijk is dat de ambities die in het kankerbestrijdingsplan
worden geschetst, worden vertaald in nationale strategieën en in de uitwerking van
de farmaceutische strategie. In haar bijdrage benadrukte zij het belang van onderzoek
en preventie. Ook gaf zij aan dat kankerpatiënten toegang moeten hebben tot de beste
behandelingen voor eerlijke prijzen. De farmaceutische industrie zou daarom transparanter
moeten zijn over de kosten voor onderzoek en ontwikkeling. Publieke investeringen
zouden er op gericht moeten zijn om toegankelijkheid en betaalbaarheid te verbeteren.
Daarbij zou kritisch moeten worden gekeken naar de stimulansen die worden ingezet
voor de ontwikkeling van behandelingen voor onvervulde medische behoeften. Afsluitend
gaf zij aan dat gezamenlijke prijsonderhandelingen, zoals onder het Benelux initiatief,
moeten worden gestimuleerd.

Een vertegenwoordiger van de Europese Commissie, de heer Ryan, sloot af met enkele
reacties op de inbreng van de nationale parlementen. Hij gaf aan dat in het kader
van de uitvoering van het kankerbestrijdingsplan verschillende beleidsterreinen zullen
worden gemobiliseerd, waaronder tabaksbelasting, farmaceutisch beleid en Digitaal
Europa. Op korte termijn zal de Europese Commissie een nader uitgewerkt implementatieplan
presenteren. Bij het monitoren van de implementatie zullen drie groepen stakeholders
worden betrokken met daarin afgevaardigden van de verschillende departementen van
de Europese Commissie, vertegenwoordigers van de lidstaten en stakeholders. In het
kader van financiering van acties voor de uitvoering van het kankerbestrijdingsplan
gaf de heer Ryan aan dat het programma EU4Health inmiddels operationeel is. In het
kader van dat programma zijn reeds verschillende openstellingen gepubliceerd voor
onderzoeksprojecten op het gebied van kanker. Op korte termijn zal ook de kankermissie
van het onderzoeksprogramma Horizon Europe worden gelanceerd.

De delegatie, Paulusma

De griffier van de delegatie, Neefjes