Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kuiken over de sluiting van de verloskamers in het Gelre Ziekenhuis te Zutphen
Vragen van het lid Kuiken (PvdA) aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over de sluiting van de verloskamers in het Gelre Ziekenhuis te Zutphen (ingezonden 30 september 2021).
Antwoord van Minister De Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 25 oktober
2021).
Vraag 1
Kent u de berichten «Poliklinieken in ziekenhuis Zutphen blijven bestaan, afdelingen
als ic en Eerste Hulp nog onzeker», «Zorgeconoom pleit voor volwaardig ziekenhuis
in Zutphen: «Zonder Eerste Hulp geen ziekenhuis»» en «Verloskundigen bezorgd nu zwangere
vrouwen niet meer naar ziekenhuis Zutphen kunnen: «Beslissing kwam uit het niets»»?1 2 3
Antwoord 1
Ja.
Vraag 2
Kunt u zich voorstellen dat verloskundigen uit Zutphen en omgeving zich zorgen maken
nu vrouwen niet langer in het ziekenhuis in Zutphen kunnen bevallen? Zo ja, waarom?
Zo nee, waarom niet?
Antwoord 2
Ja, ik kan mij voorstellen dat verloskundigen zich zorgen maken. Zij kunnen nu niet
met hun zwangeren terecht in het voor hen dichtstbijzijnde ziekenhuis. Met de huidige
drukte in de geboortezorg kan ik mij voorstellen dat dit voor onrust zorgt bij zowel
verloskundigen als zwangeren. Het is van wezenlijk belang dat zwangeren verzekerd
zijn van zorg van voldoende kwaliteit en dat de veiligheid geborgd is. Gelre ziekenhuizen
heeft mij laten weten dat dit op dit moment niet gegarandeerd kan worden op locatie
Zutphen vanwege personeelstekorten. Daarom zijn er goede afspraken gemaakt in het
Verloskundig Samenwerkingsverband (VSV), met de omringende ziekenhuizen en in de regio
via het Regionaal Overleg Acute Zorg (ROAZ). Dit om ervoor te zorgen dat zwangeren
uit de regio Zutphen ondanks de langere reisafstand terecht kunnen in andere ziekenhuizen.
Belangrijk is ook dat zwangeren tijdig goed voorgelicht worden door hun verloskundigen
over de verschillende mogelijkheden ten aanzien van de bevallocatie, zodat zwangeren
en hun partner op basis van deze informatie een weloverwogen keuze kunnen maken hierover.
Gelre ziekenhuizen biedt vrouwen uit de regio Zutphen die in het ziekenhuis moeten
bevallen, de mogelijkheid aan om op de locatie in Apeldoorn te bevallen. Daarnaast
hebben zij afspraken gemaakt met de omliggende ziekenhuizen in Deventer, Doetinchem,
Winterswijk en Arnhem.
Vraag 3
Deelt u hun zorgen ten aanzien van de aanrijtijden bij levensbedreigende situaties?
Zo ja, waarom en welke gevolgen verbindt u hieraan? Zo nee, waarom niet?
Antwoord 3
Ik begrijp dat veranderingen in het zorglandschap emoties oproepen omdat men zich
afvraagt: kan ik er nog op rekenen dat ik zorg krijg, op het moment waarop ik die
zorg nodig heb? De beschikbaarheid van de zorg moet altijd voldoende verzekerd zijn.
Dat vind ik van groot belang en daar ben ik als Minister ook verantwoordelijk voor,
en op aanspreekbaar. Daarom kennen wij in Nederland op dit moment een krachtens wet
vastgelegde norm voor de spreiding en beschikbaarheid van acute zorg in ziekenhuizen.
Conform die norm mogen ziekenhuizen een afdeling spoedeisende hulp (SEH) of acute
verloskunde niet beëindigen als daardoor het aantal inwoners in Nederland dat in spoedgevallen
niet binnen 45 minuten een SEH of een afdeling acute verloskunde kan bereiken per
ambulance, toeneemt ten opzichte van de bestaande situatie. De Regionale Ambulance
Voorzieningen (RAV’s) zijn ook aangesloten bij het ROAZ en op de hoogte van de geldende
afspraken. Dit om de benodigde zorg te coördineren en om de capaciteit die er is zo
goed mogelijk in te zetten. Wanneer er sprake is van een bevalling waarbij de zwangere
met spoed naar het ziekenhuis moet, kan de ambulance hiervoor worden ingezet.
Vraag 4
Wat is de stand van zaken van de door u aangekondigde algemene maatregel van bestuur
(AMvB) waarin wordt geregeld dat «alle belanghebbenden», ten aanzien van de sluiting
van een (deel van een) ziekenhuis «goed worden geïnformeerd en dat ze hun mening kunnen
laten horen, voordat de definitieve besluitvorming over een eventuele sluiting van
het aanbod aan acute zorg plaatsvindt»?4
Antwoord 4
De amvb over de beschikbaarheid en bereikbaarheid van acute zorg en de bijbehorende
ministeriële regeling zijn gepubliceerd in het Staatsblad en de Staatscourant en treden
per 1 januari 2022 formeel in werking. Mijn ambtsvoorgangers hebben veldpartijen,
waaronder de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) en afzonderlijke ziekenhuizen,
al vaak gevraagd om vooruitlopend op de formele inwerkingtreding van deze regels al
in de geest van de amvb te handelen.
Vraag 5
Deelt u de mening dat ook de sluiting van verloskamers zoals in het Gelre Ziekenhuis
in Zutphen niet aan de orde kan zijn zonder dat alle belanghebbenden daarover zijn
gehoord? Zo ja, is dit in dit geval ook gebeurd en waar blijkt dat uit? Zo nee, waarom
deelt u die mening niet?
Antwoord 5
De huidige sluiting van de verloskamers van Gelre Zutphen is tijdelijk vanwege personeelstekort.
Wanneer sprake is van een permanente sluiting moet daarover tijdig, voorafgaand aan
de besluitvorming hierover, worden overlegd met belanghebbenden. Binnen het traject
over de locatieprofielen heeft Gelre ziekenhuizen mij laten weten, en hierover tevens
op haar website bericht, het gesprek gestart te hebben met alle belanghebbenden: huisartsen
en andere zorgaanbieders, gemeenten, zorgverzekeraars, eigen medewerkers en een vertegenwoordiging
van bezorgde inwoners. Hiermee handelt Gelre ziekenhuizen in lijn met de amvb over
de beschikbaarheid en bereikbaarheid van acute zorg.
Vraag 6
Deelt u de mening dat aangezien de directe sluiting van de genoemde verloskamers vergaande
consequenties kan hebben voor bevallingen in de regio Zutphen en dat daarom verloskundigen
in de regio, de ziekenhuizen in Deventer en Doetinchem, het Regionaal Overleg Acute
Zorgketen (ROAZ) en de Veiligheidsregio waartoe Zutphen behoort op zijn minst gehoord
hadden moeten worden over die sluiting? Zo ja, waarom is dat dan toch niet gebeurd?
Zo nee, waarom deelt u die mening niet?
Antwoord 6
ROAZ-regio Zwolle (Netwerk Acute Zorg; NAZZ) heeft mij laten weten op de hoogte te
zijn van de tijdelijke sluiting van de verloskamers op de locatie Zutphen van Gelre.
De Raad van Bestuur van Gelre ziekenhuizen heeft medio september 2021 voorafgaand
aan de tijdelijke sluiting de voorzitter van het ROAZ geïnformeerd. In gezamenlijkheid
en in lijn met amvb over de beschikbaarheid en bereikbaarheid van acute zorg is dit
onderwerp besproken in het Strategisch ROAZ-regio Zwolle overleg op 24 september 2021.
Gelre ziekenhuizen heeft een continuïteitsplan opgesteld in afstemming met de betrokken
acute-ketenpartners met hierin de afspraken over hoe de toegang tot de acute verloskunde
te borgen. Onderdeel van dit plan is ook de uitkomst van een RIVM-bereikbaarheidsanalyse.
Het RIVM bepaalt dan op basis van deze analyse of een ziekenhuis als «gevoelig» wordt
aangemerkt. Met «gevoelig» wordt bedoeld dat sluiting van een SEH of afdeling acute
verloskunde een toename tot gevolg heeft van het aantal mensen dat volgens de modelberekeningen
niet meer binnen 45 minuten naar een SEH vervoerd kan worden. In dat geval mogen deze
afdelingen dan niet sluiten. Het ROAZ heeft op 24 september 2021 geoordeeld dat het
proces conform de amvb zorgvuldig is doorlopen en dat met de gemaakte afspraken de
bereikbaarheid en beschikbaarheid van de acute verloskunde geborgd is. Geconstateerd
is dat de bereikbaarheidsanalyse van het RIVM aantoont dat de 45-minutennorm niet
in het gedrang komt en dat het aantal «gevoelige» ziekenhuizen ten opzichte van de
reguliere situatie niet is veranderd; Gelre ziekenhuis locatie Zutphen is geen gevoelig
ziekenhuis. Het ROAZ heeft Gelre ziekenhuizen echter wel verzocht, gezien de huidige
capaciteitsproblematiek in de acute verloskunde, zo spoedig mogelijk de acute verloskunde
weer te openen. De tijdelijke sluiting is een vast agendapunt in het overleg van het
ROAZ, tot de tijdelijke sluiting is opgeheven. Het ROAZ heeft deze uitkomst vastgelegd
in een formeel schrijven aan Gelre ziekenhuizen op 28 september 2021. Daarnaast is
in opdracht van het ROAZ en onder coördinatie van het bureau NAZZ-regio Zwolle een
ketentraject gestart om afspraken te maken hoe de zorgcontinuïteit binnen de geboortezorg
toekomstbestendig geborgd kan blijven. Onderdeel hiervan is versneld inzicht in de
dagelijkse actuele verloskundige ziekenhuiscapaciteit. Daarbij zijn medisch professionals
en management van alle onderdelen van de keten organisaties betrokken.
Vraag 7
Heeft de sluiting per vrijdag 17 september 2021 van de verloskunde afdeling van Gelre
Ziekenhuizen in Zutphen geleid tot ongewenste situaties met betrekking tot noodzakelijke
geboortezorg die mogelijk voorkomen hadden kunnen worden? Zo ja, welke situaties betreft
het?
Antwoord 7
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) heeft tot nu toe geen signalen ontvangen
dat de kwaliteit en de veiligheid van de geboortezorg niet aan de normen voldoen.
De komende tijd blijft de IGJ actief de ontwikkelingen in de regio volgen. Daarnaast
heeft Gelre ziekenhuizen mij ook laten weten dat de kwaliteit en veiligheid van zorg
niet in gevaar zijn geweest. In een nieuwsbericht van 12 oktober 2021 meldt Gelre
ziekenhuizen dat op de afdeling verloskunde al langere tijd personele schaarste heerste,
waarbij een acute component ontstond als gevolg van het ontslag van drie medewerkers
na een interne melding van onprofessioneel gedrag. Het ziekenhuis heeft mij laten
weten dat als gevolg van de tijdelijke sluiting van de verloskamers er twee bevallingen
met medische indicatie thuis plaats hebben gevonden in plaats van in het ziekenhuis.
Tevens heeft een bevalling in Gelre Zutphen plaatsgevonden vanwege een spoedeisende
situatie. Alle drie de bevallingen zijn zonder complicaties verlopen.
Vraag 8
Is de sluiting van de verloskamers in Zutphen een voorbode voor de verdere sluiting
van afdelingen van dat ziekenhuis? Zo ja, waar blijkt dat uit? Zo nee, kunt u uitsluiten
dat er verband is tussen het sluiten van de verloskamer en de berichten dat het ziekenhuis
in Zutphen enkel nog poliklinieken zou gaan hebben?
Antwoord 8
Van Gelre ziekenhuizen heb ik vernomen dat de tijdelijke sluiting van de verloskamers
het gevolg is van een tekort aan verpleegkundigen waardoor de kwaliteit van zorg onvoldoende
gegarandeerd kon worden. Daarnaast heeft Gelre ziekenhuizen het gesprek geopend met
belanghebbenden over de toekomst van de zorg en hierover op 27 september 2021 een
bericht geplaatst op haar website. Alle poliklinieken in Gelre Zutphen en Gelre Apeldoorn
zullen openblijven, maar de organisatie van overige vormen van zorg, zoals de spoedeisende
hulp en intensive care, zal mogelijk veranderen in de toekomst. Hierover zijn nog
geen definitieve besluiten genomen. Er is geen verband tussen de berichten over het
tijdelijke sluiten van de verloskunde afdeling in Gelre Zutphen en het anders inrichten
en toekomstbestendig maken van de zorg.
Vraag 9
Hoe verhoudt de sluiting van de verloskamers van het ziekenhuis in Zutphen zich tot
uw beleidsplannen rondom de «Juiste Zorg op de Juiste Plek» die er niet toe mogen
leiden dat er minder zorg wordt verleend maar dat dat dichterbij mensen thuis plaats
moet vinden?
Antwoord 9
Het gaat om een tijdelijke sluiting van de verloskamers vanwege een tekort aan personeel.
Het uitgangspunt blijft dat barende vrouwen moeten kunnen rekenen op tijdig de juiste
zorg. Uit de RIVM-bereikbaarheidsanalyse blijkt dat de toegankelijkheidsnormen gewaarborgd
blijven Er wordt dan ook niet minder zorg verleend. In een eerdere beantwoording op
Kamervragen5 heb ik gemeld dat Gelre Zutphen op basis van het hoofdlijnenakkoord en van de Juiste
Zorg op de Juiste plek een meerjarenstrategie heeft ontwikkeld, die in haar strategisch
document Gelre 2025 beschreven staat. Hoe de zorg het beste ingericht kan worden en
wat de functie van de (poli)klinische locaties daarbij kan zijn, is een van de onderdelen
uit deze strategische koers.
Vraag 10
Deelt u de mening dat de cijfers met betrekking tot het eigen vermogen, batig saldo
en omzet die het Gelre ziekenhuis volgens de laatste jaarrekening had, betekenen dat
er sprake is van een middelgroot en financieel sterk ziekenhuis? Zo ja, deelt u dan
ook de mening dat die cijfers onvoldoende aanleiding kunnen zijn om tot een urgente
sluiting van ziekenhuisafdelingen in Zutphen te komen? Zo nee, waarom deelt u deze
meningen niet?
Antwoord 10
De huidige financiële stabiliteit en het personeelstekort zijn niet één op één aan
elkaar gerelateerd. Gelre ziekenhuizen heeft mij laten weten dat zij momenteel financieel
gezond is, maar dat het rendement de komende jaren omhoog moet om de toekomstige noodzakelijke
investeringen te kunnen financieren. Zo is er een forse groei in de zorgvraag in het
adherentiegebied van Gelre. Bovendien ziet Gelre ziekenhuizen een noodzaak te investeren
in zorgtechnologie om kwalitatief hoogwaardige zorg, informatie-uitwisseling en zorg
op afstand te kunnen bieden. Een afgewogen geplande sluiting van spoedeisende afdelingen
in Gelre Zutphen kan in de toekomst mogelijk tot stand komen om te voldoen aan toenemende
kwaliteitseisen, het personeel op de beste manier in te zetten, en de zorg toegankelijk
en betaalbaar te houden. Voordat besluitvorming hierover plaatsvindt zal Gelre Zutphen,
zoals benoemd in de beantwoording op vraag 5, spreken met alle belanghebbenden.
Vraag 11
Deelt u de mening dat zorg dicht bij huis niet mag betekenen dat spoedeisende hulp
op afstand komt te staan? Zo ja, deelt u dan ook de mening dat afdelingen als de Eerste
Hulp en Intensive Care voor het ziekenhuis in Zutphen behouden moeten blijven? Zo
nee, waarom niet?
Antwoord 11
Het zorglandschap is continu in beweging, een ontwikkeling naar de juiste zorg op
de juiste plek. Ik vind het belangrijk dat zorg ook in de toekomst voor iedereen beschikbaar
is: dichtbij waar dat kan, en verder weg waar dat moet, bijvoorbeeld om te kunnen
garanderen dat iedereen die hoogcomplexe zorg nodig heeft erop kan rekenen dat hij
ook goede kwaliteit van zorg ontvangt. Bij alle ontwikkelingen in het zorglandschap
moet steeds weer een balans worden gezocht tussen die drie publieke waarden: kwaliteit,
betaalbaarheid en toegankelijkheid van zorg. Ik wil niet alleen kijken naar de beschikbaarheid
van zorg op dit moment maar ik wil ook borgen dat de zorg in de toekomst beschikbaar
blijft. We moeten vooruitkijken. Wat verwachten we in de toekomst en hoe kunnen we
ons daarop voorbereiden? Ontwikkelingen die daarbij een rol spelen zijn bijvoorbeeld
de stijging van de zorgvraag door onder andere vergrijzing en een toename van het
aantal chronische zieken, en tegelijkertijd een afname van het aantal mensen dat deze
zorg kan verlenen omdat de arbeidsmarkt krapper wordt en minder mensen mantelzorg
kunnen leveren. Het is aan een volgend kabinet om samen met alle partijen in het veld
op deze en andere uitdagingen waar we in de zorg voor staan, te anticiperen en te
reageren. Gelre ziekenhuizen is een traject over de locatieprofielen gestart dat hierbij
aansluit, vanuit kwaliteit, toegankelijk en betaalbaarheid kijken zij naar hoe de
zorg in die regio het beste kan worden ingericht. Ook kijken ze daarbij naar hoe ze
de zorg steeds meer thuis bij de patiënt kunnen aanbieden in samenwerking met regionale
thuiszorgorganisaties.
Vraag 12
Heeft de preferente zorgverzekeraar voor de regio Apeldoorn (Zilveren Kruis) voldoende
belang bij een openhouden van de acute zorg in Zutphen, binnen de context dat Zilveren
Kruis in de regio Zutphen minder verzekerden heeft en de sociaaleconomische status
van de bevolking van Zutphen lager dan het landelijk gemiddelde is? Kunt u bij de
desbetreffende zorgverzekeraar nagaan in hoeverre deze de zorgplicht invult zoals
vastgelegd in artikel 11 van de Zorgverzekeringswet?
Antwoord 12
Zorgverzekeraars Zilveren Kruis en VGZ maken onderdeel uit van de groep met stakeholders
waarmee Gelre ziekenhuizen in gesprek is over het toekomstbestendig maken van de ziekenhuiszorg
in de regio Apeldoorn-Zutphen. Ik begreep van de zorgverzekeraars dat zij het regiobeeld,
waar regiokenmerken als de sociaaleconomische status in terug komen, gebruiken als
input bij deze gesprekken om ervoor te zorgen dat de toekomstige inrichting aansluit
bij wat er nodig is in de regio. Het uitgangspunt hierbij vanuit zorgverzekeraars
is om de zorg voor patiënten in de regio ook in de toekomst kwalitatief hoogwaardig,
toegankelijk en betaalbaar houden; waardoor ook in de toekomst aan de zorgplicht kan
worden voldaan.
Ondertekenaars
-
Eerste ondertekenaar
H.M. de Jonge, minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
Gerelateerde documenten
Hier vindt u documenten die gerelateerd zijn aan bovenstaand Kamerstuk.