Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Bikker over het bericht ‘Leaseplan: alleen volledig gevaccineerden weer welkom op kantoor’

Antwoord van Minister De Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport), mede namens de
Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (ontvangen 18 oktober 2021).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «Leaseplan: alleen volledig gevaccineerden weer
welkom op kantoor?»1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Herinnert u zich het advies van de Gezondheidsraad van 4 februari jongstleden waarin
wordt gesteld dat sprake is van vaccinatiedrang wanneer «iemands beslissingsruimte
wordt ingeperkt of zodanig wordt beïnvloed dat diegene feitelijk minder keuzevrijheid
heeft»?

Antwoord 2

Ja.

Vraag 3

Deelt u de mening dat vaccinatie vrijwillig moet zijn en dat in het licht van artikel
11 Grondwet (de onaantastbaarheid van het lichaam) en art. 8 EVRM (recht op zelf beschikking
over de lichamelijke integriteit) de oproep van Leaseplan geen pas geeft?

Antwoord 3

Een vaccinatieplicht voor Covid-19 bestaat niet in Nederland. Vrijwillige vaccinatie
is het uitgangspunt en is ieders eigen keuze. Een werkgever mag een werknemer dus
niet verplichten om zich te laten vaccineren tegen corona. In mijn brief aan de Kamer
van 14 september 2021 heb ik de mogelijkheden toegelicht die werkgevers en werknemers
hebben om, binnen de huidige wettelijke kaders, een veilige werkomgeving te creëren.
In geval van onenigheid tussen werkgever en werknemer zal de rechter uitspraak doen
of de inbreuk bij wet is voorzien, of de werkgever een legitiem doel nastreefde en
of de door de werkgever getroffen maatregelen het te bereiken doel rechtvaardigden
en proportioneel en subsidiair waren. Over de inzet van Leaseplan kan ik op basis
van hetgeen daarover in de pers is geschreven geen uitspraken doen.

Vraag 4

Bent u bereid klip en klaar met werkgevers te communiceren over de geldende regelgeving
waarin vrijwillige vaccinatie zonder dwang of drang het uitgangspunt is?

Antwoord 4

De werkgever mag zijn werknemers vragen of ze gevaccineerd zijn en daarover het goede
gesprek voeren met elkaar. Een werkgever mag een werknemer niet verplichten om zich
te laten vaccineren tegen corona. Deze informatie is recent ook toegevoegd op de website
rijksoverheid.nl2. Daarnaast ben ik op dit moment met verschillende sectoren in gesprek om te inventariseren
welke dilemma’s zij ervaren bij het creëren van veilige (arbeids)omstandigheden, zoals
toegelicht in mijn brief aan uw Kamer op 14 september 2021.

Als de werknemer vaccinatiedwang- of drang vanuit de werkgever ervaart, kan hij/zij
dit het beste eerst met de werkgever bespreken. Zo nodig kan de werknemer binnen de
eigen organisatie terecht bij de ondernemingsraad of de vertrouwenspersoon voor advies.
Indien zij er samen niet uitkomen heeft de werkgever of de werknemer de mogelijkheid
om een procedure te starten bij de rechter.

Vraag 5

Erkent u dat, zoals ook de Gezondheidsraad aangeeft, thuiswerken niet voor ieder individu
een optie is? Bijvoorbeeld vanwege een complexe thuissituatie en/of mentale gesteldheid?
Wat betekent een besluit als dit voor deze werknemers?

Antwoord 5

Ik ben het met u eens dat thuiswerken niet altijd een optie is. Van de werkgever en
werknemer wordt verwacht dat zij hierover in gesprek gaan en onderling een passende
oplossing vinden voor hun specifieke context. Verder verwijs ik naar mijn antwoord
op vraag 3.

Vraag 6

Hoe beoordeelt u de berichten dat bij de deltavariant de besmettelijkheid van mensen
die gevaccineerd zijn, niet per definitie lager ligt dan bij mensen die wel gevaccineerd
zijn, terwijl ook heel duidelijk is dat het vaccin beschermt tegen ziekenhuisopname
en IC-opname? Wat betekent dit voor de transmissie van het virus door zowel gevaccineerden
als ongevaccineerden? Op welk moment zou dit gevolgen moeten hebben voor het testbeleid?
Bent u bereid over de gevolgen van deze ontwikkelingen advies te vragen aan het Outbreak
Management Team (OMT)?3

Antwoord 6

Uit de beschikbare onderzoeksresultaten blijkt dat de beschikbare vaccins wel degelijk
bescherming bieden tegen transmissie van het coronavirus4. Volgens het ECDC blijkt uit de beschikbare studies een reductie van transmissie
van ca. 58–88%. Het OMT heeft in haar meest recente advies aangegeven dat uit berekeningen
blijkt dat de kans dat een ongevaccineerd persoon besmettelijk virus bij zich draagt
en daarmee potentieel besmettelijk is voor anderen, ook na een negatieve antigeensneltest
nog altijd circa tweemaal zo groot is als de kans dat een volledig gevaccineerd persoon
het virus draagt5. De WHO geeft verder ook aan dat recente studies laten zien dat de effectiviteit
van vaccins tegen infectie ook bij de deltavariant hoog is, hoewel mogelijk iets verminderd
ten opzichte van de alfavariant6. De Gezondheidsraad geeft daarnaast aan dat bescherming door vaccins tegen ernstige
ziekte en ziekenhuisopname onverminderd zeer hoog blijft7.

Indien er aanleiding is om het beleid op het gebied van maatregelen en testen aan
te passen, ben ik uiteraard bereid het OMT om advies te vragen. Daarnaast is het OMT
vrij om ook ongevraagd te adviseren, bijvoorbeeld indien nieuw wetenschappelijk onderzoek
daar aanleiding toe geeft.

Vraag 7

Welke verplichtingen kunnen volgens u wel redelijkerwijs onderbouwd worden vanuit
artikel 3 van de Arbeidsomstandighedenwet ter bevordering van een werkomgeving waar
coronabesmettingen zoveel mogelijk voorkomen worden?

Antwoord 7

Het is aan de werkgever om gezamenlijk met de werknemer gezonde en veilige arbeidsomstandigheden
te organiseren. De werkgever is daarvoor primair verantwoordelijk vanuit de Arbeidsomstandighedenwet
en heeft hierin een zorgplicht richting zijn werknemer (artikel 3 Arbowet). Volgens
de arbeidshygiënische strategie (artikel 4.4. Arbobesluit) moet eerst worden bepaald
of de bron van de blootstelling kan worden weggenomen. Bij Covid-19 houdt dit in dat
de besmette persoon niet op het werk mag komen. Moeilijkheid is dat je bij corona
niet altijd weet of iemand besmet is. Als daar niets of slechts deels iets aan kan
worden gedaan, zijn collectieve beschermingsmaatregelen aangewezen, zoals afscherming,
anderhalve meter hanteren en ventilatie. Indien die ook geen of onvoldoende oplossing
bieden, dienen tijdelijke, individuele maatregelen te worden genomen, zoals persoonlijke
beschermingsmiddelen. De werkgever moet in goed overleg met de werknemer de minst
ingrijpende maatregel toepassen om het risico op besmetting te beperken.

Vraag 8

Is, aangezien Leaseplan aangeeft uitzonderingen te maken voor werknemers die zich
wegens gezondheidsredenen of religieuze overtuigingen niet laten vaccineren, u een
wettelijke grondslag bekend waarop een werkgever buiten de gezondheidszorg deze informatie
mag vragen, laat staan registreren?

Antwoord 8

Werkgevers mogen vragen of een werknemer gevaccineerd is. Werknemers zijn niet verplicht
om op die vraag een antwoord te geven. En vervolgens is de werkgever aan zet om te
doen wat nodig is om een veilige werkomgeving of een veilige zorgomgeving voor patiënten
te creëren. Het is op basis van de AVG op dit moment niet toegestaan voor een werkgever
om de vaccinatiestatus te registreren. Ik ben hier ook in mijn brief van 14 september
aan de Kamer op ingegaan. Over de specifieke casus bij Leaseplan kan ik op basis van
hetgeen daarover in de pers is geschreven geen uitspraken doen.

Vraag 9

Hoe verhoudt deze ontwikkeling zich volgens u tot de uitspraken zoals gedaan in het
debat van 8 oktober 2020, waarin de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
aangaf vaccinatie als voorwaarde voor toegang tot de werkvloer zich alleen voor te
kunnen stellen wanneer dit zeer goed gemotiveerd gebeurt op specifieke momenten in
de vaccinatiefase voor specifieke beroepen waar met kwetsbare mensen wordt gewerkt?

Antwoord 9

Ik sta volledig achter de uitspraken die ik op 8 oktober gedaan heb. Voor verdere
toelichting zie mijn antwoorden op vraag 3 en 4.

Vraag 10

Welke impact hebben uitspraken zoals van Leaseplan op het draagvlak voor vaccinatie
en de vaccinatiebereidheid?

Antwoord 10

De RIVM Gedragsunit doet onderzoek naar de vaccinatiebereidheid en mogelijke variabelen
die hierop een invloed hebben. In onderzoek van dit voorjaar is gemeten wat de belangrijkste
redenen van mensen zijn om zich wel of niet te laten vaccineren. Hierin is drang niet
benoemd door de deelnemers. Wel is onderzocht wat het eventuele effect is wanneer
gevaccineerden meer vrijheid geboden kan worden. Conclusie hiervan was dat dit mogelijk
een positief effect heeft op de vaccinatiebereidheid. Er is geen rechtstreeks verband
te leggen tussen de uitspraken van Leaseplan en het effect op het draagvlak voor vaccinatie
en de bereid daartoe.

Vraag 11

Kunt u deze vragen op korte termijn maar in ieder geval deze week beantwoorden?

Antwoord 11

Dat is helaas niet mogelijk gebleken.