Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Heinen en Brekelmans over het bericht ‘Wordt Evergrande China’s Lehman Brothers’

Antwoord van Minister Hoekstra (Financiën), mede namens de Minister van Buitenlandse
Zaken (ontvangen 13 oktober 2021).

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Wordt Evergrande China’s Lehman Brothers1?» en de recente miljardeninterventie door de Chinese Volksbank in het Chinese bancaire
systeem?2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de mogelijke risico’s voor de Chinese financiële markten als gevolg
van de problemen bij het op een na grootste Chinese vastgoedbedrijf Evergrande?

Antwoord 2

De risico’s voor de Chinese financiële markten zijn potentieel groot, met name in
het scenario waar herstructurering en/of een ordentelijk faillissement uitblijft.
Vooral partijen die direct of indirect blootstellingen hebben op Evergrande, en/of
de Chinese vastgoedsector ondervinden negatieve impact. Dit betreffen banken, leveranciers,
vastgoed- en bouwbedrijven. Evergrande zelf is beursgenoteerd, en heeft sinds januari
al 90% van zijn waarde op de beurs in Hongkong verloren. Onrust op de financiële markten
kan leiden tot verdere «negatieve spiralen» bij beleggers, gebrek aan algeheel vertrouwen
in meer risicovolle effecten en negatieve bijstelling van kredietratings.

Vraag 3

Hoe kijkt u naar de stabiliteit van de Chinese financiële markten in relatie tot de
op schulden gebaseerde Chinese vastgoedmarkt? Welke inzichten bestaan hierover?

Antwoord 3

De Chinese private schuld (260% van het BBP) en de op schuld en speculatie gebaseerde
vastgoedmarkten staan al geruime tijd op de radar van financiële stabiliteits- en
risicocomités wereldwijd. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de Financial Stability Board (Raad voor Financiële Stabiliteit, FSB).

De centrale bank van China (PBoC) heeft recent geprobeerd de excessieve schuldopbouw
(zogeheten leverage) bij vastgoedconcerns een halt toe te roepen via het zogenoemde Red Lines For Real Estate beleid. Inmiddels lijkt Evergrande als eerste bedrijf de gevolgen van dit nieuwe
beleid te ondervinden. Door middel van dit beleid is het vastgoedbedrijven inmiddels
onmogelijk gemaakt om i) beleggingen of deelnemingen van investeerders te gebruiken
om verplichtingen van andere investeerders af te betalen, en ii) een te hoge schuld
t.a.v. de algehele balans op te bouwen. Ondanks dit beleid wordt door sommige experts
aangenomen dat andere vastgoedpartijen er niet veel beter voorstaan. Indien er op
grotere schaal financiële problemen ontstaan binnen de Chinese vastgoedmarkt heeft
dit waarschijnlijk gevolgen voor de stabiliteit van de Chinese financiële markten
(zie ook antwoord op vraag 2.)

Vraag 4

Ziet u risico’s voor wereldwijde financiële markten en instellingen als gevolg van
onevenwichtigheden in de Chinese economie? Op welke manier werkt u samen met andere
landen om risico’s te beheersen en maatregelen te nemen?

Antwoord 4

De groei van (hypothecaire) kredietverstrekking in China en problemen in de vastgoedsector
vormen in toenemende mate een risico voor de Chinese financiële stabiliteit. Desalniettemin
lijken vooralsnog de risico’s voor wereldwijde financiële markten en de directe blootstelling
van Nederland en de EU beperkt. Slechts USD 20 miljard van Evergrande’s schulden is
in handen van partijen buiten China.

In het algemeen is de betrokkenheid van buitenlandse investeerders in de Chinese vastgoedmarkt
en het financiële systeem klein. Door deze beperkte financiële blootstelling zullen
directe verliezen van buitenlandse bedrijven op Chinese uitzettingen beperkt zijn.
De doorwerking van schokken in de Chinese economie loopt eerder via handelskanalen.
Gezien de prominente rol van de Chinese economie voor de internationale handel, kan
een financiële en mogelijk economische dip gevolgen hebben voor de mondiale economie
en als zodanig het eurogebied. Daarnaast kunnen indirecte effecten van een vastgoedcrisis
en een daaropvolgende economische dip impact hebben op grondstofprijzen. Om deze redenen
moeten de ontwikkelingen in China nauwlettend gevolgd worden. Onder meer binnen de
FSB werk ik samen met andere landen (waaronder China) om risico’s voor het internationale
financiële stelsel te beheersen.

Vraag 5

Hoe beoordeelt u de risico’s voor de financiële markten en instellingen in Nederland?
Zitten er Nederlandse financiële instellingen, waaronder pensioenfondsen, bij de 128
banken en 121 andere instituties waarbij Evergrande een schuld van 300 miljard euro
heeft uitstaan? Zo ja, hoe groot is het risico dat zij lopen?

Antwoord 5

Er is een serieuze dreiging voor het binnenlandse financiële systeem van China, maar
analisten achten de kans op besmetting buiten China minder waarschijnlijk. Directe
uitzettingen van Nederlandse banken (en EU-banken in het algemeen) op Evergrande zijn
beperkt. Impact op de financiële stabiliteit kan dus vooral volgen uit turbulentie
op de financiële markten, indien de onrust escaleert en andere bedrijven en markten
geraakt worden (wat op dit moment niet het geval lijkt). Mijn ministerie heeft geen
inzicht in individuele (buitenlandse) blootstellingen van Nederlandse instellingen.
Navraag bij DNB over de omvang van directe blootstellingen bij de Nederlandse banken
en pensioenfondsen geeft echter geen aanleiding voor directe zorgen met betrekking
tot de financiële stabiliteit.

Vraag 6

Heeft u verschillende scenario’s gedefinieerd voor de mogelijke gevolgen voor Nederland
van een eventuele nieuwe mondiale financiële crisis?

Antwoord 6

De daadwerkelijke impact op de Nederlandse economie is afhankelijk van de ontwikkelingen
rondom Evergrande en wat de daadwerkelijke impact is op de Chinese economie. Hierover
is op dit moment nog veel onzeker en dit is afhankelijk van de respons van de Chinese
autoriteiten.

Wel heeft DNB al in 2015 een scenario-analyse uitgevoerd waarin een situatie is gesimuleerd
die een indicatie geeft van de impact van een groeivertraging van de Chinese economie
op de Nederlandse economie. In dit scenario wordt berekend dat een gemiddeld 3,5%-punt
lagere jaarlijkse groei van de binnenlandse vraag in China leidt tot 1%-punt lagere
Chinese bbp-groei per jaar en mondiale vertrouwenseffecten op financiële markten en
in opkomende economieën. Voor Nederland vertaalt dit zich in een lagere groei van
de relevante wereldhandel, waardoor de Nederlandse bbp-groei in het eerste en tweede
jaar na de schok respectievelijk 0,7%-punt en 0,5%-punt lager uitvalt.

Daarnaast wordt in de Miljoenennota door middel van de schokproef overheidsfinanciën periodiek een overzicht gepresenteerd van verschillende scenario’s voor een mondiale
of Europese crisis en de gevolgen hiervan voor de Nederlandse economie en de overheidsfinanciën.
In de laatste schokproef van 2020 heeft het CPB de gevolgen van drie scenario’s doorgerekend:
een (mondiale) financiële crisis, een Europese schuldencrisis en een mondiale economische
crisis. De resultaten van deze schokproef zijn aan de Kamer verstuurd met de miljoenennota
2020. Het CPB heeft tevens een nadere toelichting van de scenario’s en de methodiek
gepubliceerd.3

Ten slotte bleek uit de meest recente stresstest (2021) van de ECB/EBA dat de Nederlandse
banken, zelfs in het zwaarste scenario (–3,7% BBP krimp), voldoende kapitaal konden
houden om aan de minimale kapitaalseisen – nu veel hoger dan in 2007 – te blijven
voldoen.

Vraag 7

Heeft u over deze crisissituatie contact gehad met China? Zo ja, wat is de Chinese
inschatting van deze situatie? Is China transparant over de risico’s en mogelijke
oplossingen?

Antwoord 7

De eerste analyses over het Evergrande dossier suggereren dat het een kwestie betreft
waarvan de gevolgen zich in eerste instantie voornamelijk beperken tot China zelf.
Ik heb vooralsnog geen aanleiding gezien hierover contact te leggen met mijn Chinese
ambtgenoot. Er zijn van Chinese zijde tot op heden slechts beperkt uitlatingen gedaan
over mogelijke interventies in dit dossier. Wel is China lid van het FSB; binnen deze
context wordt ook over deze kwestie gesproken.