Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van lid Kathmann over het bericht dat verdachtenverhoor bij de politie tekortschiet

Antwoord van Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 6 oktober 2021).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 4091.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Verdachtenverhoor politie schiet tekort: «Taart voor
recherche bij bekentenis»»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat vindt u ervan dat volgens RTL de verhoorders onvoldoende bekwaam zijn en zichzelf
overschatten?

Antwoord 2

Vanuit mijn ministerie is er frequent contact met de politie over politieverhoren
en de ontwikkelingen daaromtrent. Uiteraard is er altijd ruimte voor verbetering,
maar het in het artikel geschetste algemene beeld herken ik niet. De politie investeert
in vakbekwaamheid omtrent verhoor, zowel door middel van onderwijs op de Politieacademie,
als door ontwikkelingen in de praktijk. De politie zet zich ervoor in relevante onderzoeksresultaten
te vertalen naar de politiepraktijk. Zo heeft de politie interventies gepleegd naar
aanleiding van onderzoeksbevindingen waaruit bleek dat politiemensen meenden kwetsbaren
in een verhoorsituatie meestal te herkennen, terwijl dat in de praktijk niet altijd
zo was.

Vraag 3

Klopt het dat het verbeteren van de verhoren geen prioriteit hebben gehad bij de politie?
Zo ja, waarom had het verbeteren van de verhoren geen prioriteit?

Antwoord 3

Nee, het politievak en -onderwijs, waaronder verhoor, zijn voortdurend in ontwikkeling.
Het verdachtenverhoor voldoet aan de normen van de Nederlandse wet- en regelgeving.
Deze normen worden voortdurend bijgesteld door nieuwe inzichten op basis van (internationaal)
(wetenschappelijk) onderzoek en door maatschappelijke maatstaven.

Vraag 4

Wat vindt u van de claim dat het lesboek uitgaat van verhoorstrategieën die niet wetenschappelijk
onderbouwd zijn?

Antwoord 4

Het lesboek (de Handleiding Verhoor) is bedoeld als praktisch handboek. De inhoud
is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, dat praktisch is vertaald naar de uitvoeringspraktijk
van de agent. De Handleiding wordt periodiek geactualiseerd aan de hand van recente
(inter)nationale ontwikkelingen op het gebied van wetgeving, wetenschappelijk onderzoek
en jurisprudentie. Zo bevat de meeste recente druk ook inzichten over de richtlijnen
verhoor van de Verenigde Naties.

Vraag 5

Waarom heeft het openbaar ministerie (OM) ervoor gekozen om de aanwijzing over het
opnemen van politieverhoren te schrappen?

Antwoord 5

De OM-aanwijzing is omgezet in een instructie. De aanwijzing was toe aan inhoudelijke
actualisering en was daarnaast niet in lijn met uitgangspunten voor de vorm en inhoud
van OM-beleidsregels. De omzetting past in een omvangrijker traject van het OM waarin
het bestand van OM-beleidsregels wordt opgeschoond, omdat de vaste lijn voor onderscheid
tussen de verschillende type beleidsregels (strafvorderingsrichtlijn, aanwijzing,
instructie) verwaterd bleek. In dit traject wordt strikter onderscheid gemaakt tussen
de typen beleidsregels en worden bestaande beleidsregels waar nodig omgevormd naar
het type dat het beste bij de inhoud van de regeling past. Uitgangspunt hierbij is
dat in OM-aanwijzingen de rechtsregels worden neergelegd waar derden een beroep op
kunnen doen, dat in OM-instructies de rechtsregels worden neergelegd die louter strafrechtketeninterne
werking hebben, en dat geen vermenging plaatsvindt.

In dit geval is bij de inhoudelijke actualisering van de aanwijzing geconstateerd
dat deze eerst en vooral strafrechtketeninterne instructienormen – gericht tot het
OM en de opsporingsinstanties die het aangaat – bevatte. Voor zover deze instructienormen
raken aan het gezag van het OM, zijn deze, in de vorm van tot de opsporingsinstanties
gerichte kaderstellende voorschriften, in de instructie ondergebracht. Voorbeelden
hiervan zijn de kaders voor de cameraopstelling bij audiovisuele registratie van een
verhoor en de voorschriften ten aanzien van de integriteit van de vastgelegde (digitale)
registraties. Een eventuele nadere invulling van deze kaders is aan de opsporingsinstanties.
De opsporingsinstanties zijn belast met de praktische uitvoering van wet- en regelgeving.
Dit brengt mee dat gedetailleerde beheervoorschriften, zoals die in de vervallen aanwijzing
en bijlagen waren opgenomen, niet op hun plaats zijn in een OM-beleidsregel. Deze
zijn dus ook niet teruggekeerd in de instructie. Met de inwerkingtreding van de instructie
is de aanwijzing komen te vervallen.

Vraag 6

Waarom is de instructie betreffende het opnemen van een verhoor niet openbaar?

Antwoord 6

OM-aanwijzingen hebben rechtskracht en binden het OM op grond van beginselen van een
behoorlijke procesorde voor zover het gaat om voorschriften die zich naar hun inhoud
en strekking ertoe lenen jegens betrokkenen als rechtsregels te worden toegepast.
Burgers kunnen aan dergelijke rechtsregels rechten ontlenen. Met het oog hierop worden
aanwijzingen gepubliceerd in de Staatscourant en bekend gemaakt op www.om.nl. Dat geldt niet voor OM-instructies. Instructies hebben als zodanig geen externe
werking; derden kunnen er geen rechten aan ontlenen. Om misverstanden hierover te
voorkomen worden instructies niet openbaar gemaakt. In onze beantwoording van vraag
5 staat toegelicht waarom het OM bij de actualisering van de aanwijzing voor de vorm
van een instructie heeft gekozen.

Vraag 7

Bent u het met de mening eens dat het, met oog op de eerlijke procesgang van verdachten,
wenselijk is als de instructie openbaar is? Zo nee, waarom niet? Zo ja, kunt u ervoor
zorgen dat de instructie openbaar wordt gemaakt?

Antwoord 7

Zoals gezegd is de rechtspositie van verdachten op geen enkele manier afgezwakt door
de vervanging van de OM Aanwijzing door een instructie. In antwoord 6 staat nader
omschreven waarom de instructie niet openbaar is. Ik sta achter dit door het OM gehanteerde
publicatiebeleid.