Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Simons over het stilgehouden rapport Woittiez over structurele en ernstige juridische fouten in de jeugdzorg

Antwoord van Minister Dekker (Rechtsbescherming), mede namens de Staatssecretaris
van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ontvangen 20 september 2021). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 3648.

Vraag 1

Bent u bekend met het rapport over structurele en ernstige juridische fouten in de
jeugdzorg?1

Antwoord 1

Zoals ik uw Kamer antwoordde op de vragen van het lid Peters (CDA) over het bericht
«Kritisch rapport over fouten in de jeugdzorg stilgehouden», is door een ambtenaar
van mijn ministerie in 2018 een verkenning gedaan die heeft geresulteerd in een document
genaamd «Incident of
Patroon?». Er is geen sprake van een uitgebreid rapport.2

Vraag 2

Waarom heeft u dit rapport niet met de Kamer gedeeld?

Antwoord 2

Zoals ik uw Kamer mededeelde in de antwoorden op de vragen van de leden Van Nispen
en Kwint (SP) was de conclusie van de verkenning «Incident of Patroon?» dat de noodzaak
tot het doorvoeren van verbeteringen is onderkend en beleidsmatig is opgepakt. Gezien
de aard van de verkenning en gelet op het feit dat uit de verkenning bleek dat de
problematiek reeds bekend was en werd opgepakt, is destijds geen aanleiding gezien
om mij te informeren over de verkenning en daardoor ook niet om de verkenning met
uw Kamer te delen.3 Sinds februari van dit jaar is de verkenning in kwestie gedeeltelijk openbaar.4

Vraag 3

Kunt u ons vertellen welke adviesrapporten en onderzoeken volgens u de basis zouden
moeten zijn voor het nieuwe regeerakkoord?

Antwoord 3

Het rapport «Stelsel in groei» (Bijlage bij Kamerstuk 31 839, nr. 760) en het rapport van de stuurgroep «Maatregelen financiële beheersbaarheid Jeugdwet»
(Bijlage bij Kamerstuk 31 839, nr. 775) zijn input geweest voor het oordeel van de Commissie van Wijzen over het structureel
benodigde budget voor jeugdzorg en de te treffen maatregelen om het jeugdstelsel toekomstbestendig
te maken. Het oordeel van de Commissie van Wijzen is zwaarwegend en dient als inbreng
voor de kabinetsformatie. Daarnaast zijn de afgelopen tijd meerdere behartigenswaardige
rapporten gepubliceerd over de jeugdhulp en het jeugdstelsel.5 Het is aan de opstellers van het Regeerakkoord om te bezien welke rapporten en informatie
zij meenemen. Gegeven de urgentie van het onderwerp is het huidige kabinet met de
VNG in gesprek om gegeven het advies van de Commissie van Wijzen de vervolgstappen
te bepalen om te komen tot een «Hervormingsagenda jeugdzorg». Hierbij worden ook andere
relevante partners (organisaties van cliënten, professionals, aanbieders) betrokken.
De definitieve vaststelling van de Hervormingsagenda is aan een nieuw kabinet in overleg
met gemeenten en andere betrokken partijen.

Vraag 4

Hoe gaat de overdracht naar de nieuwe verantwoordelijke bewindspersonen er concreet
uitzien en met welke organisaties en cliëntvertegenwoordigers zal hiervoor worden
samengewerkt?

Antwoord 4

Wanneer een nieuw regeerakkoord tot stand is gekomen, het nieuwe kabinet is aangetreden
en de nieuwe bewindspersonen voor JenV en VWS zijn benoemd zullen, zoals dat gebruikelijk
is, de nieuwe bewindspersonen ambtelijk voorbereid worden. Met wie precies wordt samengewerkt
en hoe dit zal gaan zal met de nieuwe bewindspersonen worden besproken. Uiteraard
zal veel samenwerking plaatsvinden met de organisaties, aanbieders, professionals
en cliëntvertegenwoordigers die nu met VWS en JenV samenwerken en dit in de toekomst
hopelijk ook blijven doen.

Vraag 5

Kunt u (Minister voor Rechtsbescherming) concrete acties noemen hoe u met uw ministeriële
mandaat keuzes maakt over wat niet meer moet gebeuren en wat wel, zonder het naar
een toekomstige hervormingsagenda af te schuiven?

Antwoord 5

Het kabinet heeft voor 2021 € 613 miljoen euro beschikbaar gesteld aan gemeenten voor
het oplossen van de acute problematiek in de jeugdzorg. Met dit geld komt er o.a.
ruimte om de crisiscapaciteit in de jeugd-ggz uit te breiden en wachttijden aan te
pakken. Voor 2022 stelt het kabinet € 1,314 miljard euro beschikbaar ter compensatie
van de tekorten in de jeugdzorg. Dit komt bovenop de eerder toegezegde € 300 miljoen
euro voor 2021 en 2022.

De Staatssecretaris van VWS en ik hebben daarnaast verschillende acties ingezet om
het jeugdbeschermingsstelsel op korte en lange termijn te verbeteren, zoals het toekomstscenario
kind- en gezinsbescherming en de hervormingsagenda jeugd. Zo zetten we in op:

• Acute problematiek gecertificeerde instellingen: we acteren direct bij acute problematiek
bij GI’s. Zo heb ik naar aanleiding van de instroomstop in Brabant met de gemeenten
en betrokken partijen afspraken gemaakt om te zorgen dat kinderen de jeugdbescherming
krijgen die zij nodig hebben.

• Doorbraakaanpak: om tijdig passende hulp in te zetten voor elk kind met een jeugdbeschermings-
en/of jeugdreclasseringsmaatregel.

• Wachttijden: terugbrengen van wachttijden binnen de jeugdhulp op basis van goed inzicht
en overzicht.

• Verbetering feitenonderzoek: de Raad voor de Kinderbescherming, Veilig Thuis en GI’s
werken via het actieplan verbetering feitenonderzoek aan betere besluitvorming die
ten grondslag ligt aan een uithuisplaatsing.

• Arbeidsmarktproblematiek: specifiek voor de jeugdbescherming verken ik samen met betrokken
partijen waar, naast de al bestaande initiatieven, nog extra mogelijkheden zijn om
de arbeidsmarktproblematiek binnen de jeugdbeschermingsketen aan te pakken.

• Convenant «Bevorderen continuïteit jeugdhulp»: Dit convenant heeft als doel de continuïteit
van jeugdhulp en de uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen en/of jeugdreclassering
te bevorderen, door risico’s op deze continuïteit zoveel mogelijk te voorkomen en
te beheersen.6

Het is aan een nieuw kabinet om te besluiten over verdere maatregelen als het gaat
om de structurele financiën en noodzakelijke aanpassingen aan het jeugdhulpstelsel
om de jeugdzorg in de toekomst effectief en beheersbaar te houden.

Vraag 6

Aangezien u in de commissie van vorige week als antwoord op vragen zo vaak naar deze
hervormingsagenda verwees: wie bepaalt wat op de agenda komt, en hoe gaat de agenda
gemonitord worden?7

Antwoord 6

De hervormingsagenda wordt door het Rijk en de VNG samen met betrokken partijen zoals
aanbieders, professionals en jongeren- en cliëntenorganisaties de komende maanden
vormgegeven. Deze hervormingsagenda omvat zowel het afspraken maken over maatregelen
die passen binnen het huidige stelsel als het starten met de voorbereiding van aanpassing
in nationale wet- en regelgeving waar een nieuw kabinet definitief over moet besluiten.

De wijze van monitoring van de maatregelen zal deel uitmaken van deze hervormingsagenda.
Conform de motie Ceder/Simons betrekken we ook de opstellers van verschillende rapporten
en ervaringsdeskundigen.8 Het is aan een nieuw kabinet deze hervormingsagenda vast te stellen.

Vraag 7

Waarom kiest u bij de samenstelling van een Commissie van Wijzen die advies moet uitbrengen
over de jeugdzorg voor vijf witte mensen van bovengemiddelde leeftijd, vol bestuurlijke
banen bij de overheid?

Antwoord 7

In de zoektocht naar leden van deze Commissie was een aantal uitgangspunten van belang.
Het betrof onder andere: ervaring met bestuurlijke vraagstukken tussen medeoverheden,
financiële verhoudingen en kennis van de jeugdzorgsector. Op basis hiervan hebben
Rijk en de VNG de samenstelling van de Commissie van Wijzen bepaald.

Vraag 8

Bent u het ermee eens dat gebrek aan het serieus nemen van wijsheid uit de praktijk
en de ervaringskennis van de mensen om wie het gaat stuitend is?

Antwoord 8

Ik vind het van evident belang dat kennis van en ervaring met de praktijk en de maatschappij
een rol speelt bij de totstandkoming van beleid en regelgeving. Daarom geven de Staatssecretaris
van VWS en ik dit ook een belangrijke plek in onze beleidsvorming en worden onder
andere cliëntenorganisaties en ervaringsdeskundigen nauw betrokken bij de totstandkoming
en uitvoering van de hervormingsagenda.

Vraag 9

Bent u het ermee eens dat de oplossing van het probleem ligt in het samenbrengen van
verschillende perspectieven en de verbinding tussen verschillende vormen van kennis?

Antwoord 9

Het samenbrengen van verschillende perspectieven en het verbinden van verschillende
vormen van kennis te verbinden zijn zeker van belang in beleidsvorming. Om die reden
bundelen het Ministerie van JenV en VWS wetenschappelijke kennis, praktijkkennis en
ervaringskennis bij het aanpakken van de problemen binnen de jeugdzorg. Om verschillende
perspectieven samen te brengen werken we ook met veel verschillende partijen samen.
Zo wordt bijvoorbeeld bij de totstandkoming van het toekomstscenario Jeugdbescherming
samengewerkt met gecertificeerde instellingen, brancheorganisaties, lokale wijkteams,
Veilig Thuis, de Raad voor de Kinderbescherming, de Jeugdautoriteit, de rechtspraak,
vakbonden, cliëntenorganisaties, lotgenotenorganisaties, professionals en de wetenschap
om die verschillende perspectieven mee te nemen.

Vraag 10

Wat doet u om werknemers van de Directie Jeugd te faciliteren en stimuleren zodat
zij ervaringskennis kunnen inzetten en benutten?

Antwoord 10

De Ministeries van VWS en JenV vinden de betrokkenheid van jongeren en ervaringsdeskundigen
bij de beleidsvorming erg belangrijk. De Directie Jeugd, Familie en Aanpak Criminaliteitsfenomenen
van het Ministerie van Justitie en Veiligheid en de Directie Jeugd van het Ministerie
van VWS zijn directies waar er bij verschillende beleidstrajecten, jongeren en ervaringsdeskundigen
rechtstreeks en via verschillende organisaties betrokken worden om mee te denken over
het te vormen beleid. Ook hebben zij op zeer regelmatige basis gesprekken met onder
meer bestuurders en medewerkers van gecertificeerde instellingen, brancheorganisaties,
cliëntenorganisaties, lotgenotenorganisaties, de Raad voor de Kinderbescherming, de
Jeugdautoriteit, gemeenten en vakbonden. Ook vinden zeer regelmatig werkbezoeken plaats
waarbij de aansluiting met de praktijk wordt opgezocht. Om de inzet van ervaringskennis
te faciliteren en stimuleren gaan de Staatssecretaris van VWS en ik ook zelf graag
in gesprek met jongeren en ervaringsdeskundigen. Daarnaast gaan wij regelmatig op
werkbezoek om direct met bestuurders, professionals en ervaringsdeskundigen in gesprek
te gaan.

Vraag 11

Hoe zien de processen eruit die hiervoor concreet zijn ingericht?

Antwoord 11

Deze processen kunnen erg verschillen afhankelijk van het beleidsonderwerp. Voorbeelden
hoe jongeren betrokken worden zijn:

– Rondetafelgesprekken over verschillende thema’s. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om
onderwerpen als Jeugd-ggz, kindermishandeling, eenzaamheid en jeugdhulp al dan niet
met verblijf zoals pleegzorg. Ook bij het recent opgestelde Steunpakket Welzijn Jeugd
zijn er in verschillende fases jongeren en ervaringsdeskundigen betrokken.

– Werkbezoeken waar jongeren bij betrokken zijn.

– Overleggen waar jongerenorganisaties en ervaringsdeskundigen vaste deelnemers zijn
zoals over jeugdhulp en het jeugdbeleid.

– Tot slot zijn we met de Nationale Jeugdraad in gesprek om samen met jongeren een Jongerenpanel
Mentale Gezondheid op te zetten.