Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Dassen over Afghanistan

Antwoord van Minister Kaag (Buitenlandse Zaken), mede namens Staatssecretaris van
Justitie en Veiligheid (ontvangen 14 september 2021).

Vraag 1

In het kader van de motie-Dassen c.s. ingediend op 18 augustus jl. over een Europees
noodplan: welk mandaat gaat u voorstellen of heeft u reeds voorgesteld voor de informele
Raad Buitenlandse Zaken (Gymnich-vergadering) van 2 en 3 september a.s. met betrekking
tot het opstellen van een Europees noodplan voor de evacuatie van personen uit oorlogsgebieden
en de opvang van vluchtelingen uit oorlogsgebieden in Europa?1

Antwoord 1

Zoals aangegeven in het verslag van de informele Raad Buitenlandse Zaken van 2–3 september
(Gymnich) richtte de discussie tijdens Gymnich zich logischerwijs op de actualiteit
rondom Afghanistan. Desalniettemin onderstreepten de HV en Lidstaten ook dat het van
groot belang is om wanneer daar ruimte voor is, ook het gesprek te voeren over de
te trekken lessen uit de crisis in Afghanistan. Wat het kabinet betreft is het van
groot belang dat daar, in lijn met de motie Dassen, ook gesproken wordt over een gecoördineerde
EU-aanpak bij eventuele toekomstige evacuaties van personen uit oorlogsgebieden. De
opvang van vluchtelingen in Europa is geen onderdeel van het takenpakket van de Europese
Dienst Extern Optreden (EDEO). Hierover wordt wel gesproken in de Raad Justitie en
Binnenlandse Zaken in het kader van de onderhandelingen over het migratiepact. De
opvang van vluchtelingen in de regio én in de EU maakt daar nadrukkelijk onderdeel
van uit, net als de bredere samenwerking met derde landen op het gebied van migratie.
Het kabinet acht de voorstellen een solide basis voor onderhandelingen. Naar aanleiding
van de ontwikkelingen in Afghanistan acht het kabinet het ook van belang dat de lessen
die daar uit kunnen worden getrokken worden meegenomen in de verdere vormgeving van
de migratiesamenwerking tussen de EU en derde landen in lijn met de motie-Dassen.

Vraag 2

Welke informatie kunt u verstrekken met betrekking tot de inhoud, reikwijdte en vervolgstappen
van het voorgestelde mandaat? Welke routes ziet u nog voor mogelijke vervolgstappen,
zowel in het geval het mandaat wordt goedgekeurd als in het geval dat het mandaat
wordt afgekeurd in de informele Raad Buitenlandse Zaken?

Antwoord 2

Het trekken van lessen uit de situatie in Afghanistan voor toekomstige situaties zal
onderwerp van gesprek zijn tussen de 27 lidstaten en de instellingen, waarbij uiteraard
een belangrijke rol is weggelegd voor de EDEO. Tijdens Gymnich, maar ook in andere
EU-gremia, hebben veel lidstaten en de instellingen al duidelijk aangegeven dit gesprek
te willen voeren. Zie ook het antwoord op vraag 1.

Vraag 3

Zult u zelf een voorzet geven voor de inhoud van een dergelijk noodplan, bijvoorbeeld
in de vorm van een Nederlandse non-paper? Zo ja, welke elementen voorziet u naar aanleiding
van een dergelijk noodplan, specifiek met betrekking tot een structurele aanpak van
noodsituaties zoals in het geval van Afghanistan, alsook de omgang met de opvang van
vluchtelingen en de optimalisering van de middelen, expertise en coördinatie van en
tussen EU-lidstaten? Wanneer zult u een dergelijke non-paper voorleggen aan de Kamerleden?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

Het kabinet brengt het belang van het trekken van lessen uit de situatie in Afghanistan
in op verschillende niveaus in het Brusselse proces. Welke precieze vorm van sturing
dan wel beïnvloeding van dit proces het kabinet kiest of nodig acht valt in dit stadium
nog niet te zeggen. Uiteraard zal het kabinet zich daarbij houden aan de staande informatieafspraken
met uw Kamer over Europees beleid.

Vraag 4

Gezien we een groeiende stroom vluchtelingen kunnen verwachten vanuit Afghanistan,
hoe zult u samenwerken met de Minister en Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid
om de veilige opvang van vluchtelingen te garanderen, gezien het gebrek aan opvangcapaciteit?

Antwoord 4

De inzet van het kabinet komt in nauwe samenwerking tot stand en wordt door de verantwoordelijke
Ministers in de daarvoor geschikte gremia ingebracht. Het kabinet benadrukt in Europese
gremia het belang van een gezamenlijke Europese voorbereiding op de mogelijke gevolgen
van de situatie in Afghanistan op het terrein van migratie en asiel. Op dit moment
neemt vooral het aantal intern ontheemden toe. De situatie kan echter snel veranderen,
daarom is het van groot belang op alle scenario’s voorbereid te zijn. Tijdens de JBZ-Raad
van 31 augustus jl. heeft het kabinet samen met andere lidstaten onderstreept dat
opvang in eerste instantie in de regio dient plaats te vinden. Om dit te realiseren,
zal de EU de regio gezamenlijk met de internationale gemeenschap steunen. Nederland
riep, net als een aantal andere lidstaten, de Commissie op met een actieplan Afghanistan
te komen en hiervoor de nodige financiering vrij te maken. De Commissie zegde dit
toe. Nederland stelde voorts dat de EU als geheel zich – op de midden- en lange termijn
– ook dient voor te bereiden op een scenario waarbij irreguliere migratie naar de
EU wel zal toenemen. In dit verband werd het belang van crisisvoorbereiding, maar
ook het op orde hebben van de buitengrenzen, veiligheidsscreenings en registratie
van asielzoekers in EURODAC benadrukt.

Tijdens Gymnich van 2–3 september is tevens gesproken over de noodzaak om hulp te
blijven verlenen aan de Afghaanse bevolking en om de landen in de regio te ondersteunen
bij de omgang met de te verwachten instroom van Afghanen. De Hoge Vertegenwoordiger
en de lidstaten spraken de intentie uit om, samen met de buurlanden van Afghanistan,
een regionaal platform op te zetten met focus op migratie, terrorismebestrijding en
het bestrijden van drugshandel.