Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden van der Laan en Sneller over het artikel ‘Ik zag mijn lichaam en mijn maatschappelijke rol als een gevangenis’

Antwoord van Minister Dekker (Rechtsbescherming) (ontvangen 6 september 2021). Zie
ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 3712.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Ik zag mijn lichaam en mijn maatschappelijke rol als
een gevangenis»?1

Antwoord 1

Ja, dit artikel is mij bekend.

Vraag 2

Klopt het dat de mevrouw in het artikel ontslagen is uit de opleiding tot rechter
vanwege haar gendertransitie?

Antwoord 2

Nee dat klopt niet. De Raad voor de rechtspraak heeft mij laten weten dat Mr. Pronk
na een strenge selectie in de opleiding tot rechter is gekomen. De gendertransitie
was tijdens de selectie bekend en vormde geen enkel beletsel. Het besluit tot beëindiging
van de opleiding en de aanstelling van Mr. Pronk is om andere – inhoudelijke – redenen
genomen. Het is niet aan mij om op de verdere inhoud van deze casus in te gaan. Mr.
Pronk heeft dat besluit laten toetsen bij de rechter. Het besluit van de rechtbank
Gelderland is daarbij in stand gebleven (ECLI:NL:CRVB:2019:2974, Centrale Raad van
Beroep, 18-2733 AW (rechtspraak.nl)).2 Het College voor de Rechten van de Mens heeft geoordeeld dat in dit geval geen sprake
was van discriminatie op grond van gender. (https://mensenrechten.nl/nl/oordeel/2018-23).

Vraag 3

Komt het vaker voor dat personen uit de opleiding tot rechter ontslagen worden vanwege
een gendertransitie, ofwel omdat zij vanwege een andere reden tijdelijk minder beschikbaar
zijn?

Antwoord 3

Nee dat komt niet voor, zo begrijp ik van de Raad voor de rechtspraak. Van belang
is ook te vermelden dat het Besluit rechtspositie rechters en officieren van justitie
in opleiding de mogelijkheid biedt om een jaar lang buitengewoon verlof op te nemen,
waarmee de opleiding automatisch wordt verlengd. Daarnaast gelden de normale regels
ten aanzien van ziekte en zwangerschapsverlof, die eveneens een grond voor verlenging
kunnen opleveren.

Vraag 4

Komt dit ook voor bij andere juridische opleidingen?

Antwoord 4

Er zijn mij geen signalen bekend van problemen van transgenders in transitie bij andere
juridische opleidingen.

Vraag 5

In hoeverre bent u van mening dat het ondergaan van een gendertransitie een voldoende
reden is om een persoon uit de opleiding tot rechter, of een andere juridische opleiding,
te ontslaan?

Antwoord 5

Het ondergaan van een gendertransitie is naar mijn mening geen aanvaardbare reden
voor ontslag. Op basis van de aan mij verstrekte informatie van de Raad voor de rechtspraak,
alsmede naar het oordeel van het College voor de Rechten van de Mens, is de transitie
niet de reden voor het ontslag geweest. Zie het antwoord op vraag 2.

Vraag 6

In hoeverre bent u van mening dat de opleiding tot rechter, of een andere juridische
opleiding, open zou moeten staan voor iedereen, ook als zij tijdelijk minder beschikbaar
zijn door bijvoorbeeld ziekte, zwangerschap of een gendertransitie?

Antwoord 6

De opleiding tot rechter is toegankelijk voor iedereen die in staat is de opleiding
tot rechter met goed gevolg af te leggen en die voldoet aan de formele en materiële
eisen voor benoeming tot rechter. In zijn algemeenheid zou elke opleiding open moeten
staan voor eenieder die daar geschikt voor is. Tijdelijke niet-beschikbaarheid als
gevolg van ziekte, zwangerschap, of een gendertransitie zou naar mijn mening geen
reden moeten zijn om een juridische opleiding niet te kunnen volgen. Naast de bestaande
algemene regelingen (zie het antwoord op vraag 3), zal waar nodig via maatwerk een
oplossing gevonden moeten worden voor de vertraging die door zulke omstandigheden
kan optreden. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor studenten in het hoger onderwijs, waar
op basis van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek, en op basis
van het Profileringsfonds, ruimte moet en kan worden geboden voor bijzondere omstandigheden
zoals zwangerschap en ziekte. Ook een gendertransitie kan in het hoger onderwijs zo’n
bijzondere omstandigheid zijn.

Vraag 7

In hoeverre bent u van mening dat er een persoon die een gendertransitie ondergaat
een verlof zou moeten kunnen opnemen, vergelijkbaar met het zwangerschapsverlof?

Antwoord 7

Naar aanleiding van de motie Bergkamp c.s. (TK 2020–2021, 30 420, nr. 307)3 heeft SEOR, het onderzoeksbureau van de Erasmus School of Economics, onderzoek gedaan
naar de belemmeringen voor transgender personen op de arbeidsmarkt, eventuele knelpunten
in bestaande verlofregelingen en mogelijkheden om de arbeidsmarktpositie van deze
groep te verbeteren (TK 2020–2021, 30 420, nr. 357).4 In het onderzoek wordt onder andere gekeken naar de voor- en nadelen van een collectieve
regeling voor transitieverlof. Ook zijn regelingen op bedrijfs- of brancheniveau bestudeerd.
Zo hebben de gemeenten Utrecht en Amsterdam al een vorm van transitieverlof ingevoerd.
Vanwege de demissionaire status is een reactie op dit onderzoek aan het volgende kabinet.