Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Verhoeven over het bericht 'Hoe het CBS en T-Mobile de privacy schonden'

Antwoord van Minister Blok (Economische Zaken en Klimaat), mede namens Staatssecretaris
van Economische Zaken en Klimaat, (ontvangen 1 juni 2021). Zie ook Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2020–2021, nr. 2242.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Hoe het CBS en T-Mobile de privacy schonden»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u bekend met de nog niet beantwoorde Kamervragen over het niet naleven van de
wet en het grootschalig en onrechtmatig verzamelen van persoonsgegevens door overheidsinstanties
zoals de Belastingdienst, het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), de politie,
Defensie, inlichtingendiensten en het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen
(UWV?2

Antwoord 2

Deze vragen zijn bekend en inmiddels beantwoord door de Minister voor Rechtsbescherming,
mede namens de Minister van Justitie en Veiligheid, de Minister van Defensie en de
Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Vraag 3

Wist u van het grote datacontract tussen het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
en T-Mobile uit 2017? Zo ja, sinds wanneer wist u dit en waarom is de Kamer niet geïnformeerd?
Zo nee, hoe is het mogelijk dat u hier niets van afwist?

Antwoord 3

Voor de volledigheid, het ging om een pilot waarvan de resultaten door het CBS bekend
zijn gemaakt op hun website3. Als Minister van Economische Zaken en Klimaat ben ik politiek verantwoordelijk voor
de wetgeving omtrent het CBS en het budget. Het CBS is een zelfstandig bestuursorgaan
en derhalve niet hiërarchisch ondergeschikt aan de Minister. Dit brengt met zich mee
dat ik geen aanwijzingen aan het CBS kan geven op dossierniveau en dat ik ook niet
van alle individuele contracten die het CBS sluit op de hoogte word gesteld. Hierdoor
ligt het dus niet voor de hand dat ik van tevoren op de hoogte word gesteld van een
dergelijke samenwerking tussen T-Mobile en het CBS. Het publicatiebeleid en de methoden
waarmee de statistieken gemaakt worden, vallen onder de eigen verantwoordelijkheid
van de DG CBS. Directe politieke invloed op de onderzoeksmethoden en de wijze van
publicatie van de resultaten van statistieken zou de geloofwaardigheid en de betrouwbaarheid
van de onderzoeken ter discussie kunnen stellen.

Vraag 4

Wist u dat het CBS op grote schaal werkte met direct en indirect herleidbare locatiegegevens
van miljoenen burgers? Wat heeft u gedaan met signalen en zorgen dat het verzamelen
van data via T-Mobile strijdig was met privacywetgeving? Wanneer zijn de eerste stappen
ondernomen?

Antwoord 4

Het CBS heeft naar eigen zeggen geen toegang gehad tot individuele klantgegevens van
personen. De onderzoeksgegevens zouden, aldus het CBS, niet direct of indirect herleidbaar
zijn naar personen en het betroffen evenmin direct of indirect herleidbare locatiegegevens
van personen. In het artikel van NRC wordt gesteld dat de CBS-medewerkers mogelijk
toegang hebben gehad tot verkeersgegevens van klanten van T-Mobile. Het Agentschap
Telecom heeft besloten naar aanleiding hiervan een onderzoek in te stellen, bijgestaan
door de Autoriteit Persoonsgegevens. Over het onderzoek kunnen op dit moment geen
uitlatingen worden gedaan. Het is aan het oordeel van de toezichthouders het Agentschap
Telecom en de Autoriteit Persoonsgegevens of deze pilot voldeed aan de wettelijke
privacy-eisen.

Vraag 5

Wat vindt u van de opportunistische handelwijze van T-Mobile, inclusief het verzwijgen
van activiteiten en het openlijk bepleiten van terughoudendheid met commercieel datagebruik?

Antwoord 5

Met deze vraag doelt de heer Verhoeven vermoedelijk op de door hem vermeende tegenstelling
in de houding van T-Mobile over de CBS-pilot en de kritische houding van T-Mobile
over de Tijdelijke wet informatieverstrekking RIVM. Ik vind het echter niet aan mij
om hier namens de regering een uitspraak over te doen.

Vraag 6

Wat is de stand van zaken van de Tijdelijke wet informatieverstrekking RIVM in verband
met COVID-19 (Kamerstuk 35 479)? Klopt het dat het kabinet deze wet heeft stilgelegd dan wel ingetrokken na brede
kritiek binnen en buiten de Kamer over de negatieve gevolgen voor de privacy van miljoenen
mensen?

Antwoord 6

De behandeling van het wetsvoorstel ligt momenteel stil omdat de Tweede Kamer het
wetsvoorstel controversieel heeft verklaard (zie Besluitenlijst extra-procedurevergadering
commissie EZK groslijst controversieel verklaren) op 26 januari 2021.

Vraag 7

Deelt u de zorgen van de voorzitter van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) dat met
zulke zeer grote datasets het risico bestaat dat met het combineren van de locatiegegevens
achterhaald kan worden wie bij welke locatiegegevens hoort en het risico bestaat dat
we een surveillancemaatschappij optuigen?

Antwoord 7

Ik deel de constatering van de voorzitter van de Autoriteit Persoonsgegevens dat het
gebruik van grote datasets risico’s met zich meebrengt en dat het van evident belang
is nut, noodzaak en risico’s van gebruik te wegen en risico’s met adequate maatregelen
te adresseren.

Vraag 8

Welke andere CBS-proefprojecten met grootschalige dataverzameling lopen er?

Antwoord 8

Zoals aangegeven bij het antwoord op vraag 3 ben ik niet op de hoogte van alle individuele
contracten die het CBS sluit, waaronder alle proefprojecten met grootschalige dataverzameling.
Op de website van het CBS zijn het meerjarenprogramma en jaarplan van het CBS te vinden.
Zoals aangegeven bij het antwoord op vraag 3 ben ik niet op de hoogte van alle individuele
contracten die het CBS sluit, waaronder alle proefprojecten met grootschalige dataverzameling.
Op de website van het CBS zijn het meerjarenprogramma en jaarplan van het CBS te vinden4, en een overzicht van de omschrijvingen van de onderzoeken die het CBS verricht5, en een overzicht van de omschrijvingen van de onderzoeken die het CBS verricht.

Vraag 9

Zijn alle CBS-proefprojecten met grote dataverzamelingen inmiddels geheel stopgezet?

Antwoord 9

Zoals aangegeven bij het antwoord op vraag 8 ben ik niet op de hoogte van alle individuele
contracten die het CBS sluit, waaronder alle proefprojecten met grootschalige dataverzameling.

Vraag 10

Welke persoonsgegevens verzamelt, koppelt of verwerkt het CBS momenteel allemaal?

Antwoord 10

Het CBS koppelt en verwerkt persoonsgegevens uit alle beschikbare overheidsregistraties.
Het gaat onder meer om informatie van de Belastingdienst, het UWV en de BRP (bevolkingsadministratie).
Dit gebeurt allemaal conform de CBS-wet en met inachtneming van de AVG en andere wettelijke
voorschriften. Voor zover noodzakelijk vraagt het CBS daarnaast gegevens direct uit
bij bedrijven en burgers via enquêtes. Een overzicht van bronnen en gegevens is te
vinden in de algemene bronnencatalogus6.

Vraag 11

Welke overige informatie verzamelt het CBS momenteel allemaal?

Antwoord 11

Op de website van het CBS zijn de bronnen waarmee het CBS informatie verzamelt, weergegegeven.
De website van het CBS biedt beschrijvingen van de onderzoeken die het CBS verricht
en de statistische methoden die het CBS daarbij gebruikt7.

Vraag 12

Is het CBS wel de «veilige haven» voor data die het zegt te zijn? Voldoet het CBS
aan alle eisen van de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG)?

Antwoord 12

Daar ga ik in beginsel vanuit. De CBS-wet bevat waarborgen voor de gegevensbescherming
en het CBS voldoet naar eigen zeggen ook aan de AVG. Bovendien worden jaarlijks audits
door externe auditors uitgevoerd naar de taakuitoefening door het CBS, waaronder op
het gebied van privacy. HetCBS heeft onlangs opnieuw het privacy certificaat «Privacy
Audit Proof», dat gebaseerd is op het Privacy Control Framework, ontvangen8.Dit neemt niet weg dat er vragen zijn gerezen over het verstrekken van telecommunicatiegegevens
van T-Mobile aan het CBS. Daarom is er een onderzoek ingesteld door het Agentschap
Telecom daarin bijgestaan door de Autoriteit Persoonsgegevens.

Vraag 13

Hoe beoordeelt u het verzwijgen van het datacontract door CBS en T-Mobile tegenover
het Agentschap Telecom?

Antwoord 13

Het CBS heeft aangegeven dat het proactief met het Agentschap Telecom in contact is
getreden. Op 21 mei 2019 is volgens het CBS met het Agentschap Telecom gesproken over
de pilot. Daarnaast heeft het CBS aangegeven de Autoriteit Persoonsgegevens medio
2020 te hebben geïnformeerd over de pilot.

Vraag 14

Hoe beoordeelt u het gegeven dat met overheidsgeld een lucratief algoritme zou worden
ontwikkeld dat ook een private contractpartner kon gaan gebruiken?

Antwoord 14

Het CBS ontwikkelt, in sommige gevallen samen met private partners, algoritmen die
het nodig heeft voor de uitoefening van zijn wettelijke taak en stelt deze vervolgens
publiekelijk beschikbaar, zoals het CBS dat altijd doet met alle producten die het
ontwikkelt. Het staat alle partijen, dus ook private partijen, vrij gebruik te maken
van deze producten.

Vraag 15

Welke stappen onderneemt u tegen de oneerlijke concurrentie met het publiek gefinancierde
CBS dat ten koste gaat van bedrijven als Mezuro?

Antwoord 15

Overheidspartijen kunnen voor statistische informatie die ze nodig hebben bij de uitvoering
van hun publieke taak bij het CBS terecht. Aangezien het CBS en marktpartijen elkaar
steeds vaker tegenkomen op de markt voor statistische diensten, zijn sinds 1 juli
2020 de Beleidsregel taakuitoefening CBS en de Regeling werkzaamheden derden CBS in
werking getreden. Deze regels beogen meer duidelijkheid te scheppen over de rolverdeling
tussen private statistische dienstverleners en het CBS, alsmede een relatieverbetering
tussen het CBS en een aantal marktpartijen en brancheverenigingen te faciliteren,
zodat meer kansen voor productieve samenwerking benut worden. Het CBS richt zich daarvoor
zichtbaarder op zijn kerntaken en heeft bij het leveren van aanvullende diensten of
het uitvoeren van innovatieve projecten permanent aandacht voor de belangen van marktpartijen.
Deze regelingen zullen twee jaar na inwerkingtreding (in 2022) worden geëvalueerd.

Vraag 16

Kunt u de vragen beantwoorden voor dinsdag 16 maart 2021?

Antwoord 16

Het is niet gelukt om de beantwoording voor 16 maart naar de Tweede Kamer te versturen.