Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van der Werf en Smeets over functionaliteit vermist-kind-alertering

Antwoord van Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 3 mei 2021).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 2523.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Politie stopt met AMBER Alert, tot grote verrassing
van AMBER Alert»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Kunt u toelichten welke veranderingen in Burgernet hebben geleid tot het besluit om
de functionaliteit Alertering Vermist Kind te integreren in Burgernet 2.0, zoals door
u vermeld in de brief «Stand van zaken functionaliteit Alertering Vermist Kind»?2

Antwoord 2

AMBER Alert als functionaliteit voor vermist-kind-alertering bestaat in Nederland
sinds 2008. Het is in samenwerking met politie en justitie opgezet als particulier
initiatief van het bedrijf Netpresenter B.V., in eerste instantie zonder vergoeding
op basis van een samenwerkingsovereenkomst (namelijk tussen de Staat der Nederlanden
en Netpresenter) en vanaf 2011 tegen betaling op basis van een commercieel contract
(tussen de politie en Netpresenter).

Na enkele jaren diende dit contract op grond van de aanbestedingswetgeving door de
politie te worden aanbesteed. In oktober 2017 heeft de politie aan Netpresenter het
voornemen gemeld tot het starten van een openbare Europese aanbesteding van het commerciële
contract voor de technische ondersteuning van vermist-kind-alerteringen. Ook uw Kamer
is destijds over dit voornemen geïnformeerd3. Uiteraard zou Netpresenter in de gelegenheid zijn om, net als elke andere commerciële
partij, deel te nemen in deze aanbesteding. Na diverse gesprekken met de politie heeft
Netpresenter er uiteindelijk voor gekozen zich tegen de voorgenomen aanbesteding te
verzetten met o.a. een bodemprocedure en daaropvolgend hoger beroep. In afwachting
van deze juridische procedures is de voorgenomen aanbesteding aangehouden en is, ten
behoeve van de continuïteit van de vermist-kind-alertering, het contract met Netpresenter
jaarlijks verlengd conform de in dat contract vastgelegde bepalingen4. Deze vertraging in de voorgenomen aanbesteding is eveneens aan uw Kamer gemeld,
meest recent in juni 20195. Na de uitspraak in hoger beroep in februari 20206 resteren voor de politie geen juridische belemmeringen meer voor een andere invulling
van de functionaliteit vermist-kind-alertering.

Al in 2017 heeft de politie, mede naar aanleiding van de wens van uw Kamer7, onderzocht of de functionaliteit vermist-kind-alertering zou kunnen worden ondergebracht
bij Burgernet. Op dat moment bleek dat geen haalbare optie omdat Burgernet toen nog
niet geschikt was voor integratie met de functionaliteit vermist-kind-alertering.
Met het vernieuwde Burgernet 2.0 dat vanaf 2020 operationeel is, is de optie van integratie
wel realistisch. Burgernet 2.0 beschikt over de mogelijkheid om berichten landelijk
te versturen en de mogelijkheid om beeldmateriaal mee te zenden. Tevens is het bereik
door het gebruik van de app en de sociale media aanzienlijk vergroot. Hiermee is de
optie om de vermist-kind-alertering te integreren in Burgernet, anders dan in 2017,
een kansrijke geworden.

De politie heeft deze optie technisch, organisatorisch en juridisch nader onderzocht.
Op basis van de totale analyse is besloten de functionaliteit vermist-kind-alertering
in Burgernet 2.0 te integreren per 22 juli 2021 (de huidige einddatum van het contract
met Netpresenter). Dit is op 1 april jl. in een gesprek en schriftelijk aan Netpresenter
medegedeeld en aan uw Kamer gemeld8.

Vraag 3

Welke technische en organisatorische vereisten waar Burgernet in 2017 nog niet aan
voldeed worden nu wel behaald? Kunt u daarbij in het bijzonder ingaan op het bereik
en de samenwerkingspartners van Burgernet in vergelijking met AMBER Alert?

Antwoord 3

Technische aspecten

Burgernet is een alerteringssysteem dat opsporingsberichten via verschillende communicatiekanalen
aan burgers kan verzenden. Een deel daarvan betreft berichten over vermiste personen,
waaronder ook kinderen. Burgernet 2.0 is in staat om ook landelijke berichten te verzenden
en biedt de mogelijkheid om beeldmateriaal mee te sturen. Beide functies zijn noodzakelijk
voor effectieve vermist-kind-alerteringen.

Organisatorische aspecten

De politie heeft zich, sinds de start van het contract met Netpresenter in 2011, ontwikkeld
tot een nationaal werkende organisatie die beter in staat is om bijvoorbeeld landelijke
systemen en applicaties te ontwikkelen. Bovendien maakt de politie nu meer gebruik
van moderne technieken en actuele sociale media en heeft daarmee een eigen bereik.
Integratie van de vermist-kind-functionaliteit binnen Burgernet past daarnaast binnen
het beleid om alerteringsfunctionaliteiten waar mogelijk te bundelen, alertering technisch
beter in te richten en vanuit een landelijk operationeel concept te laten functioneren
en alerteringsfuncties te laten beheren door de Landelijke Meldkamer Samenwerking
(LMS). De vermist-kind-functionaliteit komt met deze integratie in eigendom van de
politie. De politie maakt zich in dit belangrijke proces los van commerciële partijen
zodat zij meer controle heeft over alertering, alerteringssystematiek en de privacyaspecten
rondom alertering en opsporingsberichtgeving.

Bereik en samenwerkingspartners

Burgernet heeft eigen communicatiekanalen, die voor een deel dezelfde zijn als de
kanalen waar Netpresenter gebruik van maakt, en maakt gebruik van de faciliteiten
en communicatiekanalen van de politie. Burgernet 2.0 kan zowel landelijk als regionaal
berichten versturen en maakt gebruik van sociale mediakanalen. Burgernet is in staat
om berichten te versturen naar informatieschermen van het OV, wegbeheerders en commerciële
aanbieders en het kan geautomatiseerd berichten versturen via televisie en radio (via
e-mail of de reeds genoemde kanalen of via een koppeling). Tijdens het integratietraject
wordt nader bekeken van welke middelen bij de vermist-kind-alerteringen gebruik zal
worden gemaakt. Tevens zal het bereik van de bestaande communicatiekanalen van Burgernet
worden uitgebreid, met name richting landelijke radio en TV en de ANP-dienst. Deze
zorgen voor het grootste bereik onder de bevolking.

Netpresenter heeft gedurende de looptijd van het contract met de politie de zogeheten
«AMBER Alert community» opgebouwd. Tot dusver heeft men zich niet bereid verklaard
deze community ter beschikking te stellen van de politie. Bedrijven en instellingen
uit de community kunnen uiteraard zelf beslissen of ze in de toekomst de door de politie
verstuurde vermist-kind-alerteringen willen blijven doorgeven aan het publiek. De
politie zal nu en in de toekomst de samenwerking zoeken met relevante partijen voor
een zo breed mogelijke verspreiding van berichten.

Vraag 4

In hoeverre is Burgernet in staat landelijke en internationale zoekacties uit te rollen
met dezelfde effectiviteit als AMBER Alert?

Antwoord 4

Op het moment dat voor een vermist kind opsporing in het buitenland nodig is, betrekt
de politie in haar opsporingsonderzoek het buitenland. Het doorgeven van vermist-kind-alerteringen
aan buitenlandse opsporingsinstanties kan daarbij een middel zijn. In Europees verband
houden politiefunctionarissen van de aangesloten lidstaten contact met elkaar via
een internationaal netwerk. Ook Nederland is hierbij aangesloten en vervult een actieve
rol. Aangesloten landen gebruiken verschillende systemen om dergelijke alerteringen
door te geven. Het doorgeven van alerteringen aan het buitenland staat daarmee los
van het in Nederland gebruikte alerteringssysteem.

Vraag 5

In hoeverre is de overschakeling naar Burgernet met voldoende waarborgen omkleed?
Welke risico’s voorziet u in deze fase? Welke kosten zijn verbonden aan deze transitie?

Antwoord 5

Vermissingsberichten maken al vanaf de start deel uit van de activiteiten van Burgernet.
De technische en organisatorische processen rondom alertering bestaan al geruime tijd.
De politie is al verantwoordelijk voor het opsporingsproces en het opstellen van de
berichten, de technische uitbreiding ligt in het verlengde van het bestaande Burgernetsysteem.
Het ligt dan voor de hand dat de politie ook de landelijke vermist-kind-berichten
gaat versturen via Burgernet.

Uitgangspunt bij de integratie is dat de huidige kwaliteit, continuïteit en functionaliteit
van de vermist-kind-voorziening gehandhaafd blijven, zoals ik ook in het verleden
steeds aan uw Kamer heb toegezegd9. Voor de functionaliteit landelijke vermist-kind-berichten wordt een reeds bestaande
module van Burgernet benut. Berichten worden verstuurd aan alle Burgernetdeelnemers
en de landelijke media en worden tevens verspreid via alle sociale-mediakanalen, o.a.
van de politie. Uiteraard zal deze overgang duidelijk aan het publiek kenbaar worden
gemaakt.

Er zal sprake zijn van een beperkte overbruggingsperiode waarin de automatische koppelingen
worden gebouwd die de vermist-kind-berichten ook doorsturen naar diverse informatiesystemen
van derden (zoals bijvoorbeeld de matrixborden van Rijkswaterstaat, maar ook diverse
schermen van bedrijven of organisaties). De organisatie en werkprocessen worden zo
ingericht dat tijdens deze overbruggingsfase, wanneer een deel van de automatische
koppelingen nog in aanbouw is, waar nodig handmatig gekoppeld wordt naar de betreffende
organisaties. Samen met de politie ben ik ervan overtuigd dat de politie met de integratie
in Burgernet een kwalitatief goed en toekomstbestendig product zal neerzetten.

De politie heeft in het gesprek met Netpresenter de hoop uitgesproken om gezamenlijk
te komen tot een ordentelijke afwikkeling en overdracht. Waarborgen daartoe zijn er
echter niet. Netpresenter heeft tot op heden nog niet naar de politie gereageerd op
het hen meegedeelde besluit, maar wel in diverse media laten blijken het er niet mee
eens te zijn. Om te ageren tegen het besluit van de politie heeft Netpresenter gebruik
gemaakt van o.a. Twitter-accounts en andere kanalen die het bedrijf contractueel slechts
mag gebruiken voor de verspreiding van vermist-kind-alerteringen. De politie heeft
Netpresenter inmiddels schriftelijk gesommeerd deze berichtgeving te beëindigen. Ik
hoop dat Netpresenter alsnog correct en professioneel de overdracht zal afwikkelen
richting de einddatum van het contract.

Voor de uitbreiding van Burgernet met deze functionaliteit wordt door de politie een
eenmalige investering van ca. € 200.000 gedaan. Bijkomend voordeel is dat door de
samenvoeging efficiencywinst op het beheer kan worden behaald, waardoor de structurele
kosten aanzienlijk lager zullen zijn. Deze efficiencywinst valt op dit moment nog
niet exact te kwantificeren.

Vraag 6

Bestaat door de grote naamsbekendheid en ervaring van AMBER Alert niet het risico
van kapitaal- en kennisvernietiging door het niet langer ondersteunen daarvan? Hoe
denkt u dit te kunnen voorkomen?

Antwoord 6

AMBER Alert Nederland is een merknaam, geen organisatie op zich. Er is uiteraard sprake
van naamsbekendheid van dit merk, maar niet van «ervaring van AMBER Alert». De heer
Hoen, eigenaar van de firma Netpresenter, heeft in 2008 het initiatief genomen een
soortgelijk systeem als het AMBER Alert dat in Amerika reeds bestond op te zetten
in Nederland en is merkhouder voor Nederland voor de naam en het beeldmerk AMBER Alert.
Vanaf 2011 tot heden heeft Netpresenter de dienstverlening rondom vermist-kind-alertering
voor de politie uitgevoerd op basis van een commercieel contract. Uiteraard is de
firma Netpresenter, zowel door haar bedrijfsactiviteiten als door de oprichting en
uitvoering van AMBER Alert in Nederland, een ervaren partij. Netpresenter heeft echter
geen monopolie op dit soort dienstverlening.

De politie heeft zelf inmiddels ruime ervaring met het uitdoen van vermissings-alerteringen
via Burgernet en ook Burgernet heeft naamsbekendheid. Het vernieuwde Burgernet 2.0
biedt technisch de juiste functionaliteiten voor vermist-kind-alerteringen. Met de
integratie in Burgernet verschijnen berichten voortaan onder de herkenbare naam en
huisstijl van Burgernet. In de komende periode wordt gewerkt aan het verder vergroten
van het landelijk bereik van Burgernet. Van kennisvernietiging is in mijn ogen dan
ook geen sprake.

Voor wat betreft de vraag naar kapitaalvernietiging vermeld ik dat, zoals ook onder
vraag 5 al gemeld, door de samenvoeging efficiencywinst op het beheer kan worden behaald
en zullen – met een relatief beperkte eenmalige investering voor de integratie in
Burgernet – de structurele kosten voor het beheer na de integratie aanzienlijk lager
uitvallen. Deze efficiencywinst valt op dit moment nog niet exact te kwantificeren.

Toelichting:

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen terzake van het lid Kathmann (PvdA),
ingezonden 6 april 2021 (vraagnummer 2021Z05378).