Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Voordewind over ontmijningsprojecten in Nagorno-Karabach

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken), mede namens de Minister voor Buitenlandse
Handel en Ontwikkelingssamenwerking (ontvangen 3 mei 2021).

Vraag 1

Bent u bekend met de omvang van het gevaar voor de burgerbevolking van achtergebleven
explosieve oorlogsresten zoals granaten, raketten en clustermunitie, na het recente
conflict in Nagorno-Karabach?1

Antwoord 1

Ik ben bekend met het feit dat een groot aantal explosieve oorlogsresten is achtergebleven
als gevolg van de oorlog in en rond Nagorno-Karabach, en met het gevaar dat deze oorlogsresten
vormen voor de bevolking ter plaatse. De exacte omvang hiervan is echter moeilijk
vast te stellen; er is op dit moment vrijwel geen toegang tot delen van het gebied
voor internationale organisaties, m.u.v. het Internationale Comité van het Rode Kruis.

Vraag 2, 3, 4

Bent u bereid om middelen uit het Contingency Fund van het Mine Action and Cluster
Munitions Programme 2020–2024 in te zetten om deze explosieve oorlogsresten in Nagorno-Karabach
zo spoedig mogelijk op te helpen ruimen? Zo nee, waarom niet?

Wat is precies de reden dat u een aanvraag voor een subsidie voor ontmijningsactiviteiten
in dit gebied door de HALO Trust hebt afgewezen, terwijl u deze organisatie wel ondersteunt
bij hun werk in andere gevaarlijke gebieden zoals Somalië, Oekraïne en Afghanistan?
Om welke redenen sluit het werk van de HALO Trust in dit gebied niet aan bij uw buitenlands
beleid?

Welke gevolgen zou het volgens u hebben als Nederland besluit de HALO Trust wel subsidie
te verstrekken voor ontmijningsactiviteiten in Nagorno-Karabach?

Antwoord 2, 3, 4

Alhoewel ik onderschrijf dat de explosieve oorlogsresten zo snel mogelijk moeten worden
geruimd, zijn de omstandigheden ter plaatse er op dit moment niet naar om dit project
van de HALO Trust financieel te steunen. De situatie in Nagorno-Karabach is zeer sterk
gepolitiseerd. Zelfs VN-organisaties als UNDP, UNHCR, UNESCO en UNICEF krijgen op
dit moment nog geen toegang tot het betreffende gebied omdat er geen overeenstemming
is tussen de betrokken partijen over bijvoorbeeld de wijze van inreizen. Bijdragen
aan dit project zou kunnen leiden tot verdere polarisering en politisering.

Nederland hoopt in de toekomst te kunnen bijdragen aan humanitaire ontmijning van
dit gebied, maar daarvoor moet aan bepaalde randvoorwaarden worden voldaan. Dit betreft
o.a. toegang tot het gebied, hetgeen op dit moment niet wordt geboden. Nederland steunt
de covoorzitters van de Minsk Groep, en anderen, die proberen te bemiddelen teneinde
voortgang te maken op deze en andere belangrijke punten. Met bovenstaande benadering
sluit Nederland aan bij het beleid van de EU.

Zowel Armenië als Azerbeidzjan wensen assistentie bij ontmijning. Nederland onderzoekt
samen met internationale partners de mogelijkheden voor een bijdrage aan een eventueel
regionaal fonds voor ontmijning bijvoorbeeld onder auspiciën van de United Nations
Mine Action Service (UNMAS) en het United Nations Development Programme (UNDP). Een
dergelijk fonds zou, zodra de omstandigheden het toelaten, een goed (financieel) instrument
kunnen zijn voor de ontmijning in het hele gebied dat werd getroffen door het conflict.

Vraag 5

Wat is de reden geweest om in 2009 te stoppen met de steun aan de ontmijningsactiviteiten
van de HALO Trust in Nagorno-Karabach? Wat is er toen veranderd in de situatie op
grond waarvan deze beslissing toen genomen is?

Antwoord 5

Nederland heeft in 2007 nieuwe prioriteiten voor de inzet van het Stabiliteitsfonds
gesteld, waarbij Nagorno-Karabach niet als prioriteitsgebied werd aangemerkt. Als
gevolg van die keuze is besloten de financiering af te bouwen. Ook werd destijds opgemerkt
dat de situatie sterk was gepolitiseerd wegens het voortdurende conflict tussen Azerbeidzjan
en Armenië over dit gebied. Belangrijke reden dat Nagorno-Karabach niet langer als
prioriteitsgebied werd aangemerkt, was gelegen in het feit dat Azerbeidzjan en Armenië
geen partij zijn bij het Verdrag van Ottawa dat het bezit, gebruik en de productie
van anti-personeelslandmijnen verbiedt. Dit betekent dat niet kan worden uitgesloten
dat in al ontmijnde gebieden opnieuw mijnen worden gelegd.

Als voorzitter van het Verdrag van Ottawa roept Nederland deze landen op om alsnog
partij te worden bij het Verdrag van Ottawa. Dit biedt aanvullende mogelijkheden voor
ondersteuning bij het ontmijnen alsook steun bij het vernietigen van voorraden anti-personeelslandmijnen.

Vraag 6

Bent u op de hoogte van het feit dat Noorwegen wel subsidie verleent aan de HALO Trust
voor de ontmijningsactiviteiten in Nagorno-Karabach? Bent u op de hoogte van de redenen
voor deze verschillende afweging die Nederland en Noorwegen kennelijk gemaakt hebben?
Zo nee, bent u bereid om bij uw Noorse collega navraag te doen naar hun redenen om
die steun wel te blijven verlenen?

Antwoord 6

Ja, het is mij bekend dat Noorwegen HALO financieel steunt in Nagorno-Karabach. Ik
ben niet op de hoogte van de afwegingen die Noorwegen heeft gemaakt; derde landen
worden daar doorgaans niet van op de hoogte gebracht. Landen maken eigenstandige afwegingen,
zo ook Nederland.

Vraag 7

Wat is de reden dat er door de Verenigde Naties wel steun gegeven kan worden aan de
ontmijningsactiviteiten in Azerbeidzjan?2

Antwoord 7

UNDP heeft al vele jaren, samen met UNMAS, een relatie met ANAMA, de Azerbeidzjaanse
ontmijningsautoriteit. Er is een lopend project van 2017 tot 2023. Als onderdeel van
de VN-brede respons op recente conflict is nieuw geld beschikbaar gesteld om de bestaande
activiteiten op te schalen. Voor de bredere inzet verwijs ik u naar het antwoord op
vraag 2 t/m 4.