Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Lodders, Geurts, Bisschop, Madlener en Van Haga over het schrappen van artikel 8b uit het Besluit gebruik meststoffen ter uitvoering van het zesde actieprogramma Nitraatrichtlijn

Antwoord van Minister Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit) (ontvangen 3 februari
2021).

Vraag 1

Is het u bekend dat vanwege de geldende coronamaatregelen de fysieke bijeenkomsten
van de Tweede Kamer beperkt zijn en de gelegenheid om moties in te dienen momenteel
tot een minimum beperkt is?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u bereid om een verzoek van de VVD, CDA, SGP, PVV en FvD om artikel 8b uit het
Besluit gebruik meststoffen te schrappen, vooruitlopend op het indienen van een motie
waarbij u opgeroepen wordt dit artikel te schrappen (dit artikel is op 29 december
2020 toegevoegd en op 6 januari 2021 gepubliceerd), in te willigen? Bent u het ermee
eens dat dit artikel een geïntegreerde teelt in de weg staat, omdat bijvoorbeeld de
mechanische onkruidbestrijding onmogelijk wordt gemaakt (terwijl dit juist een van
de doelstellingen is in de geïntegreerde teelt) en de selectie van pootgoed, ook met
mechanische ondersteuning bij de teelt van pootaardappelen onmogelijk wordt? Hoe verhoudt
dit zich tot uw beantwoording van de schriftelijke vragen van VVD en CDA op 30 september
2020, waarin u heeft verwezen naar de milieueffectrapportage van maatregelen in het
kader van het 6e actieprogramma Nitraatrichtlijn van Wageningen Environmental Research,
waarin aangegeven staat dat er een aantal kennishiaten zijn, zoals dat bijvoorbeeld
enkel experimenteel onderzoek heeft plaatsgevonden in een niet representatief gebied
voor Nederland, namelijk alleen in hellende, erosiegevoelige gebieden, en dat er daarnaast
geen gegevens bekend zijn voor de Nederlandse situatie met vlakke percelen? Kunt u
dit verder toelichten, aangezien in dit rapport tevens staat dat verondersteld wordt
dat de maatregel niet effectief is voor kleigronden, waarmee deze maatregel in de
praktijk niet bijdraagt aan de doelen van de Nitraatrichtlijn, maar wel zorgt voor
het verhogen van de regeldruk, het stimuleren van chemische onkruidbestrijding en
het ontstaan van onwerkbare situaties?1

Antwoord 2

In mijn beantwoording van de schriftelijke vragen, gesteld door de leden Lodders (VVD)
en Geurts (CDA) (Aanhangsel Handelingen II 2020/21, nr. 242), heb ik toegelicht dat de optie van het aanleggen van drempeltjes is gewijzigd naar
aanleiding van de reacties die op de consultatieversie van het ontwerpbesluit zijn
uitgebracht.

Het voorstel van LTO is overgenomen om tijdens of na het aanleggen van de ruggen mechanisch
kleine drempeltjes te maken tot een afstand van maximaal 2 meter. Bij pootaardappelen
is deze maatregel inderdaad lastiger toepasbaar, daarom is in het ontwerpbesluit voorzien
in meerdere opties voor de landbouwer.

De optie van het frezen van een opvanggreppel is daarom verbreed waarbij een landbouwer
afwaterende greppels of infiltratiesleuven aanlegt die bij normale weersomstandigheden
het afstromende water opvangen en niet afwateren op de watergang. Hierdoor kan de
landbouwer de voor zijn perceel meest passende greppel of infiltratiesleuf aanleggen.
Ook is een derde optie toegevoegd, namelijk het verbreden van de teeltvrije zone langs
watergangen. Dat houdt in dat langs de het betreffende perceel grenzende watergang
aan onbeteelde en onbemeste zone wordt aangelegd van minimaal 3 meter breed. Boeren
hebben dus de keuze de mogelijkheid te kiezen die op het eigen perceel en in de eigen
bedrijfsvoering het beste uitvoerbaar is.

Het rapport «Milieueffectrapportage van maatregelen zesde Actieprogramma Nitraatrichtlijn»
maakt deel uit van de verplichte plan-milieueffectrapportage die in het kader van
de totstandkoming van het zesde actieprogramma Nitraatrichtlijn in 2017 is doorlopen.
In 2020 is door Wageningen Universiteit & Research als vervolg hierop veldonderzoek2 uitgevoerd naar het effect van drempels in percelen met aardappels geteeld in ruggen
op vlakke percelen in Noord- en Zuid-Limburg. In dit onderzoek zijn een ruggenteelt
met een drempel, een ruggenteelt zonder drempel en een teelt met een ruwe rug (aangelegd
door een gitter-roller) met elkaar vergeleken.

De eerste onderzoeksresultaten laten zien dat in de ruggenteelt met drempels een duidelijk
effect op het volume oppervlakkig afstromend water werd gemeten. Met de vermindering
van de oppervlakkige afstroming spoelde ook minder sediment af. Ook bij de ruw aangelegde
ruggen werd minder oppervlakkige afstroming gemeten, zij het minder geprononceerd.
Het blokkerende effect nam lopende het seizoen af. Op de percelen waar in de loop
van 2020 hevige neerslag optrad, zijn drempels weggespoeld. Analyse van de concentraties
in het opgevangen afgestroomde water en sediment wordt nog uitgevoerd. Komend jaar
zal verder onderzoek plaatsvinden waarnaar publicatie zal plaatsvinden in de tweede
helft van 2022.

Hierbij is het goed op te merken nutriënten die niet afspoelen kunnen worden benut
door de teelt en dat is in het voordeel van de landbouwer. Door de drempeltjes filtreert
het water in het gehele perceel in en stroomt het niet af naar een lager gedeelte
binnen het perceel, waardoor schade wordt voorkomen. Bij een langere periode van droogte
wordt regen beter benut.

Het niet invoeren van deze maatregel betekent dat het zesde actieprogramma Nitraatrichtlijn
niet volledig wordt uitgevoerd en dus niet volledig wordt voldaan aan de voorschriften
van de Nitraatrichtlijn. Een meerderheid van uw Kamer verzoekt mij nu echter deze
maatregel te schrappen. Aan dit verzoek zal ik als volgt gehoor geven. Omdat het besluit
reeds gepubliceerd is, is het op dit moment niet mogelijk het besluit aan te passen
en dus ook niet mogelijk een artikel te schrappen. De enig mogelijke stap is om, na
afloop van de nahang, per koninklijk besluit tot gedifferentieerde inwerkingtreding
over te gaan. Dat betekent dat ik in het koninklijk besluit tot inwerkingtreding van
het wijzigingsbesluit zoals dat – na afloop van de nahang die op 6 januari jl. is
gestart (Kamerstuk 33 037, nr. 382) – zal worden vastgesteld, artikel 8b van het Besluit gebruik meststoffen niet in
werking zal laten treden. Dit betekent dat landbouwers op klei en löss niet verplicht
zijn drempels tussen ruggen, of één van de andere opties daarvoor, toe te passen om
afspoeling van meststoffen te voorkomen.

Deze maatregel was voorzien in het kader van het zesde actieprogramma Nitraatrichtlijn.
Het nemen van maatregelen om afspoeling van nutriënten te beperken blijft onverkort
van belang. Ik zal dit dan ook opnieuw bezien bij het opstellen van het zevende actieprogramma
Nitraatrichtlijn ten behoeve van de verantwoordelijkheden in het kader van de waterkwaliteit.
Het zou met het oog op de invulling van het zevende Nitraatactieprogramma behulpzaam
zijn als de sector hiervoor het komende groeiseizoen zelf vrijwillig maatregelen treft.
Hierbij kunnen landbouwers gebruik maken van reeds opgedane kennis en ervaring via
bijvoorbeeld het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer.