Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Nispen over de zorgen om bedreigde advocaten

Antwoord van Minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) (ontvangen 14 januari 2021).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 1318.

Vraag 1

Wat is uw reactie op het item van EenVandaag: ««Kabinet moet bedreigde advocaten beter
beschermen», zegt Landelijke Orde van Advocaten»?1

Antwoord 1

Er wordt door de betrokken diensten hard gewerkt om de veiligheidssituatie van advocaten
te waarborgen. Er worden, passend bij dreiging en risico, beveiligingsmaatregelen
getroffen voor een ieder die dat nodig heeft. Om dit nu en in de toekomst tijdig te
kunnen blijven doen, investeer ik structureel 55 miljoen euro in de stelsels bewaken
en beveiligen en getuigenbescherming2, zoals ik uw Kamer eerder heb laten weten. De verschillende versterkingstrajecten
zijn reeds gestart. Eén van deze trajecten betreft het versterken van de weerbaarheid
van de togaberoepen en journalisten. Hiertoe stel ik in 2021 3,5 miljoen euro beschikbaar
en in de daaropvolgende jaren 1 miljoen euro. Hiermee worden beroepsgroepen door de
overheid ondersteund om hun eigen weerbaarheid te vergroten en de werkgever om zijn
rol op dit terrein goed te vervullen.

Vraag 2

Hoe ernstig taxeert u de toenemende dreiging richting advocaten, zoals de beschietingen
van kantoren en het aantal maal dat de noodtelefoon is gebeld, waaruit blijkt dat
iedere week wel een advocaat in ons land te maken heeft met bedreiging, intimidatie,
ernstige stalking en zelfs geweld?

Antwoord 2

Dat advocaten in toenemende mate te maken krijgen met intimidatie, bedreiging of geweld
is een zeer ernstige ontwikkeling. Het is onacceptabel dat functionarissen die zich
inzetten ten dienste van de rechtsorde gehinderd worden in de uitoefening van hun
beroep. Advocaten hebben een essentiële rol in onze rechtsstaat en het is van belang
dat zij deze veilig kunnen invullen en daartoe bescherming krijgen als dat nodig is.

Vraag 3

Wat is uw reactie op de oproep dat meer gedaan kan en moet worden om de veiligheidssituatie
van advocaten te verbeteren, op het gebied van investeringen, het afschermen van persoonsgegevens
en het vervoer van strafadvocaten in grote zaken naar rechtbanken?

Antwoord 3

De veiligheidssituatie van advocaten, rechters, officieren en journalisten staat hoog
op de agenda van het kabinet en de overheid levert een belangrijke bijdrage. Het is
hierbij ook van belang te noemen dat veiligheid een gezamenlijke verantwoordelijkheid
is, waarbij het uitgangspunt geldt dat de verantwoordelijkheid eerst bij personen
zelf ligt en bij de organisaties waar deze personen werkzaam zijn of door vertegenwoordigd
worden.

Zoals aangegeven in mijn antwoord op vraag 1 wordt er reeds geïnvesteerd in het stelsel
bewaken en beveiligen en daarbij het versterken van de weerbaarheid van onder andere
de advocatuur.

Op het gebied van het afschermen van persoonsgegevens is in het economisch en maatschappelijk
verkeer een goede balans tussen toegankelijkheid van persoonsgegevens in het belang
van de rechtszekerheid enerzijds en bescherming van de persoonsgegevens inclusief
veiligheidsaspecten anderzijds cruciaal. Het is van belang hier telkens een zorgvuldige
afweging in te maken. In het schriftelijk overleg over Ondernemen en Bedrijfsfinanciering
heeft de Staatssecretaris van EZK uw Kamer geïnformeerd dat de Kamer van Koophandel
op korte termijn kan overgaan tot het afschermen van woonadresgegevens. Individuen,
zoals een ondernemer of een advocaat, kunnen ervoor kiezen om een ander vestigingsadres
dan het woonadres op te geven. Zo maakt de Nederlandse Vereniging voor Journalisten
(NVJ) het mogelijk voor leden die online of fysiek bedreigd worden om gebruik te maken
van het vestigingsadres van de NVJ. Ook is geregeld dat persoonsgegevens bij het Kadaster
vanwege veiligheidsoverwegingen in het kader van het stelsel bewaken en beveiligen
afgeschermd kunnen worden.

Met betrekking tot het vervoer van strafrechtadvocaten kan ik in algemene zin aangeven
dat wanneer dreiging en risico hiertoe aanleiding geven, er door de overheid besloten
kan worden om aanvullende beveiligingsmaatregelen te treffen ten aanzien van het vervoer.
Beveiligingsmaatregelen worden vormgegeven als resultaat van een zorgvuldige afweging
tussen dreiging en risico, proportionaliteit van de maatregelen en de impact ervan
op de betreffende persoon, waarbij de veiligheid altijd voorop staat.

Vraag 4, 5 en 6

Vindt u bij nader inzien het idee van de wijkplaats, een soort «safehouse» waar bedreigde
personen zoals advocaten of journalisten na een periode van heftige dreigementen door
kunnen werken of even kunnen bijkomen met hun gezin, nu toch een interessante gedachte?

Waarom bent u tot nu toe niet bereid een bijdrage te leveren aan de wijkplaats?

Wat is nu uw reactie op de aangehouden motie Van Nispen over het opzetten van een
wijkplaats voor togadragers die de regering verzoekt om in overleg met de beroepsgroepen
eenmalig te investeren in het opzetten van een wijkplaats voor togadragers, en tevens
om bij andere personen die vanuit hun werk (agenten, leraren, journalisten) een bijdrage
leveren aan de rechtsstaat en bescherming van onze grondrechten (zoals de vrijheid
van meningsuiting), de behoefte naar een wijkplaats te inventariseren en waar nodig
dit te faciliteren?

Antwoord 4, 5 en 6

Het is essentieel om eerst goed in kaart te brengen en een gemeenschappelijk beeld
te hebben van waar de behoefte ligt, hoe (een) eventuele wijkplaats(en) eruit zou(den)
moeten zien, wat hier voor nodig is en in welke mate dit concept bijdraagt aan de
weerbaarheid. Hier wordt over gesproken in het traject ter versterking van de weerbaarheid
van de togaberoepen en journalisten. Wanneer er concrete plannen liggen, ben ik bereid
om te kijken of en op welke wijze de overheid dit (financieel) kan ondersteunen in
aanvulling op de eigen bijdrage van de beroepsgroepen die van hen verwacht wordt in
het kader van de werkgeversverantwoordelijkheid.

Vraag 7

Bent u bereid over al deze onderwerpen en zorgen met spoed in gesprek te gaan met
de Nederlandse Orde van Advocaten en de Kamer hierover nog in januari inhoudelijk
te informeren?

Antwoord 7

Er vindt reeds periodiek overleg plaats met de kwartiermakers van de togaberoepen
en journalisten in het kader van het versterken van de weerbaarheid van deze beroepsgroepen.
De Nederlandse Orde van Advocaten is hierin vertegenwoordigd. De voorstellen van de
beroepsgroepen voor het versterken van de weerbaarheid worden hier besproken en in
gezamenlijkheid bezien. Eind januari staat er wederom een bijeenkomst gepland en zal
onder andere de behoefte aan het opzetten van een wijkplaats worden besproken. Wanneer
er uitkomsten zijn ten aanzien van de wijkplaats, wordt uw Kamer hierover geïnformeerd.