Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Otterloo over de artikelen 'Leidse burgemeester wil geen 70-plussers als lid van stemlokalen' en '70-plussers geweerd uit stembureaus'

Antwoord van Minister Ollongren (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) (ontvangen
7 december 2020).

Vraag 1

Kent u de artikelen «Leidse burgemeester wil geen 70-plussers als lid van stemlokalen»1 en «70-plussers geweerd uit stembureaus»?2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2 en 3

Hoe oordeelt u over het bericht dat de Leidse burgemeester geen 70-plussers als lid
van het stembureau wil tijdens de komende verkiezingen?

Hoe oordeelt u over de stelling dat deze actie onnodig betuttelend is in de richting
van 70-plussers?

Antwoord 2 en 3

Mij is gebleken dat de burgemeester van de gemeente Leiden inmiddels een brief heeft
gestuurd aan de 70-plussers uit het stembureauledenbestand, waarin hij schrijft dat
hij begrijpt dat mensen van 70 jaar en ouder liever zelf de keuze willen maken om
wel of geen stembureaulid te worden, en dat hij het daarom houdt bij een «dringend
advies» om de gezondheidsrisico’s in overweging te nemen bij de keuze om zich aan
te melden als stembureaulid.

Vraag 4

Deelt u de mening dat het aan iedereen zelf is om de afweging te maken al dan niet
zitting te willen nemen als lid van een stembureau, ongeacht leeftijd of welk ander
persoonskenmerk dan ook? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 4

Ja. Weliswaar raadt het RIVM mensen uit risicogroepen (onder wie ook 70-plussers)
aan om extra voorzichtig te zijn3, maar uitgangspunt is dat zolang er consequent en volgens de bestaande richtlijnen
en procedures wordt gewerkt, ook een persoon die wat het coronavirus betreft behoort
tot een risicogroep, lid van een stembureau kan zijn. De Tijdelijke wet verkiezingen covid-19 biedt de basis voor de richtlijnen en procedures waarmee stembureauleden hun werk
veilig kunnen doen. De wet (en de onderliggende regelgeving) bevat daartoe diverse
maatregelen (kuchschermen tussen stembureauleden en kiezers, beschikbaarheid van beschermingsmiddelen
als mondkapjes en wegwerphandschoenen in de stemlokalen, toezicht door een stembureaulid
op naleving van de hygiëne- en afstandsmaatregelen, enz.). Vóórdat de stembureauleden
aan hun werk beginnen, neemt de gemeente bij elk van hen bovendien een gezondheidscheck
af.

Vraag 5

Hoe oordeelt u over de stelling dat een dergelijke maatregel generaliserend is in
de richting van 70-plussers en zelfs neigt naar leeftijdsdiscriminatie? Kunt u uw
antwoord toelichten?

Antwoord 5

Ik zie geen reden om personen die vallen in een risicogroep niet zelf de afweging
te laten maken of zij zich willen aanmelden als stembureaulid. Zou het college van
burgemeester en wethouders, dat de stembureauleden selecteert en benoemt, besluiten
om geen 70-plussers als stembureaulid te benoemen omdat zij in verband met covid-19
tot een kwetsbare groep behoren en de gemeente onnodige risico’s wil voorkomen, dan
is nog niet automatisch sprake van leeftijdsdiscriminatie in de zin van de Wet gelijke
behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid (WGBL). Vrijwilligerswerk op een stembureau
is ook arbeid als bedoeld in de gelijkebehandelingswetgeving. Dat volgt uit een oordeel
van het College voor de rechten van de mens4. In artikel 7 van de WGBL zijn uitzonderingen opgenomen op het verbod van onderscheid
op grond van leeftijd. In zijn algemeenheid geldt dat onderscheid op grond van leeftijd
objectief gerechtvaardigd kan zijn door een legitiem doel en als de middelen voor
het bereiken van dat doel passend en noodzakelijk zijn. Het is uiteindelijk aan de
rechter of het College voor de Rechten van de Mens om hierover in concrete gevallen
een oordeel te vellen.

Vraag 6

Hoe oordeelt u in het licht van deze berichtgeving over het eerdere pleidooi om kort
voor de verkiezingen een, al dan niet verplichte, coronatest aan te bieden aan mensen
die zitting nemen in een stembureau, naast alle andere maatregelen die zullen worden
genomen?

Antwoord 6

Zoals ik tijdens de plenaire behandeling van de Tijdelijke wet verkiezingen covid-19 al heb geantwoord op vragen van 50PLUS-fractie over het testen van stembureauleden,
kan en wil ik stembureauleden niet verplichten tot een coronatest. Ik volg uiteraard
de ontwikkelingen rond het sneltesten en bezie of zich hier nieuwe mogelijkheden voordoen
waar stembureauleden vrijwillig gebruik van zouden kunnen maken. Ik benadruk nogmaals
dat de gemeente bij alle stembureauleden actief een gezondheidscheck zal uitvoeren
voorafgaand aan de zitting van het stembureau, en dat in het stemlokaal bovendien
gepaste maatregelen gelden om het risico op overdracht van het virus maximaal te beperken.

Vraag 7 en 8

Hoe oordeelt u over de berichtgeving dat de Leidse burgemeester wil komen tot verjonging
van de stembureaus? Deelt u de mening dat dit zou moeten zijn: verbreding, aangezien
democratie en participatie voor iedereen belangrijk zijn?

Hoe kijkt u naar dit bericht in het licht van de moeite die gemeenten nu al hebben
om voldoende vrijwilligers te vinden om stembureaus te bemensen?

Antwoord 7 en 8

Er zijn bij de komende Tweede Kamerverkiezing heel veel stembureauleden en tellers
nodig. Nieuwe aanwas is dus gewenst, jong en oud. Ik ondersteun de gemeenten bij de
werving met een landelijke wervingscampagne. De campagne richt zich bij de inzet van
social media onder andere op jongeren en ik ga ook in gesprek met vertegenwoordigers
van studentenorganisaties zoals de LKvV (Landelijke Kamer van Verenigingen) over hoe
studenten kunnen worden bereikt met deze wervingscampagne.