Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Van der Linde en Koerhuis over het artikel ‘Krotbeleggen: ‘triest’ spel van een beursfonds drijft gemeentes tot wanhoop’

Antwoord van Minister Ollongren (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties), mede
namens de Minister van Financiën (ontvangen 16 november 2020). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 495.

Vraag 1

Kent u het bericht «Krotbeleggen: «triest» spel van een beursfonds drijft gemeentes
tot wanhoop»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Kunt u reageren op de beschreven praktijk? Hebt u hierover contact met de betrokken
gemeenten of met de VNG?

Antwoord 2

Het is in het algemeen onwenselijk dat gebouwen en monumenten slecht worden onderhouden,
los van het motief waarmee van het noodzakelijke onderhoud wordt afgezien. Dat kan
de monumentale waarde van een bouwwerk aantasten en het bouwwerk kan een gevaar opleveren
voor gebruikers en de omgeving.

Gemeenten zijn in dit soort gevallen het bevoegd gezag voor toezicht en handhaving.
Elke gemeente heeft dezelfde mogelijkheden om op te treden. Zij kunnen handhavend
optreden op grond van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) respectievelijk
de Woningwet wegens achterstallig onderhoud. De kosten van de herstelmaatregelen en
de ambtelijke kosten die daarmee gepaard gaan, kunnen op de eigenaar worden verhaald.
Als het gaat om monumenten, verleent de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE)
desgevraagd assistentie bij handhavingszaken. Dat gebeurt ook in het geval van Huis
Ivicke.

De eigenaar van dit pand heeft noodzakelijke instandhoudingsmaatregelen niet uitgevoerd.
De gemeente Wassenaar is daarom een bestuursrechtelijk handhavingstraject gestart
om de eigenaar hiertoe te bewegen. Daarnaast heeft de gemeente bij de politie aangifte
gedaan van opzettelijke verwaarlozing van het rijksmonument. De last onder bestuursdwang
heeft als resultaat gehad dat de eigenaar op 4 januari 2020 is begonnen met het uitvoeren
van een aantal door de gemeente voorgeschreven noodmaatregelen, zoals het opnieuw
wind- en waterdicht maken van de dakkapellen. Inspecteurs van de gemeente Wassenaar
constateerden echter dat de werkzaamheden niet op de juiste manier werden uitgevoerd
en hebben de werkzaamheden stilgelegd. Hierna heeft de eigenaar een kort geding aangespannen.
Volgens het vonnis dat het Financieel Dagblad in handen heeft, concludeerde de rechter
«dat het plan van de eigenaar op sommige punten afwijkt van de eerder opgelegde bestuurslast,
waardoor de gemeente terecht mocht vrezen voor «een overtreding». Mede gelet op het
«algemeen belang» mocht de gemeente de boel stilleggen.» 2

Vraag 3

Deelt u de mening dat het bewust laten verkrotten van monumenten omwille van grondposities
niets meer of minder is dan parasiteren op de samenleving? Deelt u het moreel appèl
dat de Wassenaarse VVD heeft gedaan?

Antwoord 3

Het is niet wenselijk als monumenten niet goed worden onderhouden. De aanleiding en
motieven om monumenten niet te onderhouden, lopen uiteen en zijn vaak lastig te achterhalen.
Maar als een monument bewust niet wordt onderhouden, is dat vanzelfsprekend zeer onwenselijk.

Een moreel appèl op beleggers om niet te investeren in ondernemingen die bewust monumenten
laten verkrotten, is sympathiek. Tegelijkertijd mag verondersteld worden dat beleggers
in dit beursfonds in de regel over voldoende kennis en ervaring beschikken om de aanzienlijke
risico’s te zien van ondernemingen die bewust monumenten laten verkrotten. De grondposities
zijn veel minder rooskleurig dan wellicht door één van de geïnterviewden in het artikel
in het Financieel Dagblad wordt verondersteld. De praktijk van het verkrotten van
een monument wijzigt namelijk niet de status en de bescherming die het monument op
grond van de aanwijzing als monument geniet. De eigenaar van een monument kan, zoals
hiervoor in vraag 2 is weergegeven, door de gemeente worden gedwongen om herstelmaatregelen
te treffen waarbij de kosten van de herstelmaatregelen en de daarbij gepaard gaande
ambtelijke kosten in principe op de eigenaar worden verhaald. Uitbreidings -of verbouwingsmogelijkheden
van een monument zijn beperkt en alleen mogelijk als daarvoor vooraf vergunning wordt
verleend. Bestemmingsplanregels die van toepassing zijn op monumenten, zijn doorgaans
conserverend van aard. Ook in Wassenaar is dat het geval. Het is aan de gemeente om
te beslissen om meer bouwmogelijkheden te bieden. De gemeenteraad van Wassenaar heeft
recent het conserverende karakter van percelen met een monumentaal karakter nog eens
onderstreept door in 2018 het Paraplubestemmingsplan Cultureel Erfgoed Wassenaar (gewijzigd)
vast te stellen.

Vraag 4

Is het mogelijk vennootschappen van de beurs te weren als hun activiteiten rechtstreeks
ingaan tegen elk maatschappelijk belang? Zo ja, geldt dat alleen voor nieuwe noteringen
of ook voor vennootschappen waarvan de aandelen reeds genoteerd zijn? Is de bestaande
wet- en regelgeving hiervoor toereikend, welke middelen staan ter beschikking en wie
moet die inroepen? Welke rol heeft de Autoriteit Financiële Markten (AFM) hierin?

Antwoord 4

De Europese Noteringsrichtlijn stelt regels over de toelating van effecten tot de
officiële notering aan een effectenbeurs en de informatie die over deze effecten moet
worden gepubliceerd.3 Marktpartijen die een effectenbeurs exploiteren kunnen op basis van deze richtlijn
zelf regels stellen over de notering van effecten op de door hen geëxploiteerde effectenbeurzen.
Euronext heeft deze bepalingen opgenomen in het Euronext Rule Book. Dit Rule Book kent algemene noteringsvereisten voor effecten en de uitgevende instellingen. Euronext
kan een aanvraag tot toelating tot de handel van een effect op haar markten weigeren
op basis van iedere passende reden, waaronder begrepen de situatie dat de uitgevende
instelling niet voldoet aan de toepasselijke regels van Euronext.

Daarnaast kan Euronext met betrekking tot effecten die zijn toegelaten tot de handel
op haar effectenmarkt iedere maatregel treffen die zij noodzakelijk acht om een eerlijke,
ordelijke en efficiënte werking van haar markten te bewerkstelligen. Tot die maatregelen
behoren onder andere het opleggen van specifieke voorwaarden om te bewerkstelligen
dat de toepasselijke regels van Euronext worden nageleefd, het schorsen van de handel
of het uitsluiten van de betreffende effecten van de handel. Tot slot kan Euronext
de effecten die zijn toegelaten tot de notering of handel op haar markten uitsluiten.
Een dergelijke uitsluiting op initiatief van Euronext kan plaatsvinden, indien de
betrokken uitgevende instelling niet voldoet aan de voorgeschreven verplichtingen
of indien er feiten of omstandigheden plaatsvinden die schadelijk zijn voor de reputatie
van Euronext.

Euronext beschikt daarmee binnen de kaders van haar Rule Book over een discretionaire bevoegdheid om een aanvraag tot toelating tot de handel van
een effect op haar markten te weigeren dan wel effecten die reeds zijn toegelaten
tot de handel op haar markten van die handel uit te sluiten. Als het gaat om de uitoefening
van deze bevoegdheid is terughoudendheid gepast. Een besluit tot het uitsluiten van
de handel van bepaalde effecten tast namelijk de belangen aan van de personen die
in deze effecten hebben belegd. Een dergelijke ingrijpende maatregel kan alleen in
uitzonderlijke omstandigheden gerechtvaardigd zijn.4

Het toezicht van de AFM op uitgevende instellingen ziet met name op beoordeling van
het prospectus bij uitgifte, de naleving van regelgeving met betrekking tot de publicatie
van voorwetenschap en op de financiële verslaggeving. De AFM kan toezichtsbevoegdheden
inzetten als een uitgevende instelling niet aan de geldende wet- en regelgeving op
deze terreinen voldoet. De AFM heeft geen wettelijk mandaat voor de beoordeling van
het maatschappelijk belang van de activiteiten van een uitgevende instelling.

Vraag 5

Bent u bereid vervolgstappen te ondernemen om deze activiteiten te bestrijden? Zo
ja, welke? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 5

Zoals aangegeven is het van belang dat als monumenten verkrotten, deze worden hersteld
en dat het achterstallig onderhoud op de juiste wijze wordt gepleegd. Gemeenten beschikken
op grond van de huidige wetgeving (Wabo en Woningwet) en de Omgevingswet over ruime
mogelijkheden om het achterstallig onderhoud alsnog te laten uitvoeren. Uit de casus
Wassenaar blijkt dat de gemeente de haar ter beschikking staande dwangmaatregelen
inzet, maar dat ook de eigenaar de hem ter beschikking staande rechtsmiddelen inzet.
Ook al is het een vermoeden, het zal in de praktijk niet gemakkelijk zijn om aan te
tonen dat een onderneming een monument uitsluitend verwerft om een grondpositie te
verkrijgen en daarom een monument laat verkrotten. Via het bestemmingsplan – en vanaf
2022 via het omgevingsplan – kunnen gemeenten bovendien voorkomen dat aan monumenten
ruimere bouwmogelijkheden worden toegekend.

Maatregelen die interveniëren in beursnoteringen, of bovengenoemde dwangmaatregelen,
zijn zeer ingrijpend en tasten het eigendomsrecht en het vrije economische verkeer
van goederen en rechten aan. Onze indruk is dat over het algemeen een beperkte inzet
van bestuurlijke dwangmaatregelen richting een eigenaar passender en in veel gevallen
voldoende is om noodzakelijk onderhoud te laten plegen. Het ligt op basis van deze
– casuïstische – uitzondering op de regel niet voor de hand verdergaande, algemene,
dwangmaatregelen te initiëren. Zulke maatregelen zullen hun weerslag hebben op het
maatschappelijk en juridisch draagvlak en het is de vraag in hoeverre nieuwe, algemeen
geldende dwangmaatregelen in de praktijk effectief en uitvoerbaar zullen zijn. Verwacht
mag worden dat het opleggen van deze maatregelen ieder voor zich ook weer kunnen leiden
tot gerechtelijke procedures. Om die reden zien wij geen aanleiding voor vervolgstappen.