Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Nispen over het invoeren van een directe WA-verzekering

Antwoord van Minister Hoekstra (Financiën), mede namens de Minister voor Rechtsbescherming
(ontvangen 6 oktober 2020). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2019–2020,
nr. 3897.

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van de berichten van het Verbond van Verzekeraars waarin de
verwachting wordt uitgesproken dat over een jaar verkeersdeelnemers bij een ongeval
een uitkering ontvangen van hun eigen verzekeringsmaatschappij?1 2

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Klopt het dat de Autoriteit Consument en Markt (ACM) zijn fiat nog moet geven voor
de in de berichten beschreven werkwijze? Zo ja, op welke termijn denkt u dat de ACM
hier duidelijkheid over zal geven?3

Antwoord 2

Er is geen voorafgaande formele instemming van de ACM vereist voor deze werkwijze.
Ondernemingen zijn zelf verantwoordelijk voor het naleven van de Mededingingswet.
De ACM kan ook geen ontheffingen verlenen voor naleving van de Mededingingswet. Wel
staat zij open voor overleg met ondernemingen en hun brancheorganisaties over initiatieven
waarbij er een breder maatschappelijk of economisch belang bestaat. De ACM kan in
voorkomende gevallen meedenken over oplossingen voor eventuele concurrentiebeperkingen.

Vraag 3

Klopt het dat de ACM reeds informeel heeft aangegeven de meerwaarde van samenwerking
tussen verzekeraars bij directe verzekering in te zien, maar dat zij door schaarse
capaciteit geen verder onderzoek kan doen en daarom het Verbond heeft opgedragen een
self-assessment te doen? Zo ja, acht u het wenselijk dat de ACM door gebrek aan capaciteit
zelf geen verder onderzoek kan doen?

Antwoord 3

Zie het antwoord op vraag 2. Aangezien geen voorafgaande instemming nodig is, ligt
onderzoek van ACM naar deze werkwijze vooraf ook niet voor de hand. De ACM denkt wel
mee met het Verbond over hoe dit initiatief op een consumentvriendelijke manier kan
worden vormgegeven, waarbij concurrentiebeperkingen worden voorkomen.

Vraag 4

Wat zijn volgens u de voor- en nadelen van het directeverzekeringssysteem? Denkt u
dat een dergelijk systeem consumentvriendelijker is dan het huidige systeem, waarin
de partij met schade zich moet wenden tot de verzekeraar van de aansprakelijke partij
in plaats van zijn eigen verzekeraar?

Antwoord 4

Bij de beantwoording van deze vraag is het van belang om onderscheid te maken tussen
de directe verzekering en het voorstel van het Verbond van Verzekeraars, wat feitelijk
geen directe verzekering is.

Aan een directe verzekering kunnen voor- en nadelen zijn verbonden voor consumenten.
Een voordeel kan een snellere en efficiëntere afhandeling zijn, zoals benadrukt door
het Verbond van Verzekeraars4. In de literatuur en praktijk wordt daarnaast ook gewezen op de nadelen. Een gevolg
van de directe verzekering kan zijn dat het primaat voor wat betreft het bepalen van
de omvang van de dekking komt te liggen bij de verzekeraars5. Dit wil zeggen dat de verzekeraar kan bepalen welke risico’s zij verzekeren (en
welke niet), tot welk bedrag zij dit doen en tegen welke premie. Dit kan, als bijvoorbeeld
de wettelijke aansprakelijkheidsverzekering een directe verzekering wordt, leiden
tot een situatie waarin er verschillen gaan ontstaan in de mate waarin iemand is verzekerd,
afhankelijk van de premies die hij of zij kan betalen. Een ander nadeel van de directe
verzekering, is dat het strijdig kan zijn met het rechtsgevoel om schuldaansprakelijkheid
op te heffen (de schuldige dader kan niet meer worden aangesproken door het slachtoffer).
In welke mate deze voor- en nadelen aan de orde zijn, hangt af van de wijze waarop
invulling wordt gegeven aan de directe verzekering.

Het voorstel van het Verbond van Verzekeraars houdt in dat het slachtoffer de mogelijkheid
heeft om een schadeclaim in te dienen bij zijn eigen verzekeraar, waarna deze verzekeraar
de schade weer verhaalt op de verzekeraar van de aansprakelijke partij. Bij dit voorstel
is er geen sprake van een directe verzekering, omdat de schade van de verzekerde niet
daadwerkelijk verzekerd is bij zijn eigen verzekeraar en er ook geen verplichting
is om de schade bij de eigen verzekeraar te claimen. Er is slechts sprake van afspraken
tussen verzekeraars over onderling regres. Bovenstaande nadelen kunnen in dat geval
deels worden ondervangen, indien er verder geen sprake is van een wijziging van de
polisvoorwaarden. Of het voorstel van het Verbond van Verzekeraars uiteindelijk consumentvriendelijker
is dan de huidige situatie, zal afhangen van de wijze waarop verzekeraars uitvoering
zullen geven aan de regeling.

Vraag 5

Zijn er voorbeelden van andere (Europese) landen die eenzelfde systeem kennen, waarbij
de partij met schade zich kan wenden tot zijn eigen verzekeraar? Zo ja, zijn de ervaringen
met een dergelijk systeem in deze landen positief? Zo nee, staan Europese richtlijnen
een systeem met directe verzekering in de weg?

Antwoord 5

Er zijn landen die een vorm van een directe verzekering kennen voor verkeersongevallen.
Zo kent Zweden sinds 1976 een systeem waarbij alleen de personenschade wordt afgewikkeld
via een directe verzekering6. Ik heb geen recente informatie over de ervaringen met dit systeem.

Er zijn Europese richtlijnen die partijen verplichten om een verzekering af te sluiten
voor schade die zij veroorzaken aan derden. Een voorbeeld hiervan is Richtlijn 2009/103/EG
betreffende de verzekering tegen de wettelijke aansprakelijkheid waartoe de deelneming
aan het verkeer van motorrijtuigen aanleiding kan geven en de controle op de verzekering
tegen deze aansprakelijkheid (de WAM-richtlijn)7. Op grond van artikel 3 van de WAM-richtlijn moeten lidstaten maatregelen nemen om
ervoor te zorgen dat de wettelijke aansprakelijkheid met betrekking tot deelneming
aan het verkeer door een motorrijtuig door een verzekering is gedekt. Dit heeft geleid
tot een verplichte verzekering die is vastgelegd in de Wet aansprakelijkheidsverzekering
motorrijtuigen. Hieruit volgt dat bezitters en kentekenhouders van een motorrijtuig
verzekerd moeten zijn voor schade die zij aan derden (slachtoffers) veroorzaken. Dit
sluit niet uit dat (tussen verzekeraars) kan worden geregeld dat een slachtoffer een
schadeclaim bij zijn eigen verzekeraar indient en die verzekeraar de schade vervolgens
weer verhaalt op de verzekeraar van de aansprakelijke partij.

Vraag 6

Bent u bereid met verzekeraars en de ANWB het gesprek aan te gaan over de zogenoemde
directe verzekering om te bezien hoe dit systeem zo snel als mogelijk kan worden ingevoerd
en bent u tevens bereid de Kamer over de uitkomsten van het gesprek te informeren?

Antwoord 6

Ik zie pas een mogelijke rol voor mijzelf en mijn ambtsgenoot voor Rechtsbescherming
weggelegd als de wenselijkheid van een directe verzekering zonder meer vaststaat en
verzekeraars niet in staat zijn dit product aan te bieden zonder aanpassingen in wet-
of regelgeving. Ik laat het initiatief daarom voor nu bij de verzekeringssector.