Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Groothuizen over het bericht ‘Eerste coronabesmetting vastgesteld in Grieks vluchtelingenkamp Moria’

Antwoord van Staatssecretaris Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid), mede namens
de Minister van Buitenlandse Zaken (ontvangen 1 oktober 2020). Zie ook Aanhangsel
Handelingen, vergaderjaar 2020–2021, nr. 137.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Eerste coronabesmetting vastgesteld in Grieks vluchtelingenkamp
Moria»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Heeft u contact gehad met uw Griekse collega over de uitbraak? Zo ja, wat heeft u
met hem besproken? Zo nee, bent u bereid dit alsnog te doen en Nederlandse hulp aan
te bieden om verdere verspreiding te voorkomen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2

Ik heb veelvuldig contact met mijn Griekse collega’s. Hoewel dat voornamelijk in het
teken staat van de bilaterale samenwerking en steun om de situatie van vluchtelingen
en migranten in Griekenland te verbeteren, wordt ook gesproken over actuele ontwikkelingen.
Zoals uw Kamer bekend, was het de bedoeling dat de alternate Minister van Migratie en Asiel, de heer Koumoutsakos, op 10 en 11 september een werkbezoek
zou brengen aan Nederland. Tijdens dit bezoek zou ook over de opvang van vluchtelingen
op de eilanden worden gesproken, waarbij het in de rede had gelegen om het over de
preventieve maatregelen in het kader van COVID-19 te hebben. Als gevolg van de branden
in Moria is dit bezoek niet doorgegaan. Wel heb ik hierna, naar aanleiding van deze
gebeurtenissen, meermaals contact gehad met mijn Griekse collega. Hierover heb is
uw Kamer geïnformeerd.2

Vraag 3, 4, 5, 7, 8 en 9

Wat zijn de grootste (medische) tekorten in kamp Moria op dit moment om de coronacrisis
aan te pakken?

Welke extra maatregelen zijn genomen sinds de ontdekking van het coronavirus in het
kamp en heeft Nederland hier een bijdrage aan geleverd? Zo ja, op welke wijze? Zo
nee, bent u bereid, eventueel in samenwerking met de Minister van Volksgezondheid,
om extra (medische) hulp(middelen) te bieden?

Hoe wordt gecontroleerd of het virus zich verder heeft verspreid binnen kamp Moria?

Op welke manieren wordt het kamp bijgestaan door Nederland, andere lidstaten en/of
de Europese Commissie om de oorzaak van de besmetting snel te traceren en aan te pakken?

Worden alle bewoners getest? Zo nee, wie worden er wel getest en wie niet en waarom?

Hoe wordt voorkomen dat het virus zich verder verspreid binnen het kamp, met name
bij extra kwetsbare groepen zoals ouderen en zieken? Worden die extra beschermd en
zo ja, hoe? Zo nee, waarom niet? Wilt u hierop aandringen bij uw Griekse collega?

Antwoord 3, 4, 5, 7, 8 en 9

De situatie op Lesbos is in meerdere opzichten zorgelijk, waaronder vanwege besmettingen
met het COVID-19 virus waarvan de eerste kort voor de branden in Moria werd geconstateerd.
Het kabinet heeft uw Kamer op verschillende momenten geïnformeerd over de omstandigheden
en de maatregelen die door de Griekse overheid zijn getroffen om de uitbraak van COVID-19
onder de migranten op de eilanden te voorkomen.3 Daarin werd Griekenland gesteund door de Europese Commissie en verschillende lidstaten,
waaronder Nederland, die hulp hebben aangeboden. Zo heeft Nederland in april een zogenoemde
hospitainer aangeboden om de toegang tot medische zorg te verbeteren. Deze is specifiek
ingezet voor het uitvoeren van COVID-19 testen.

Met de vreselijke gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden in Moria in de periode
8 tot en met 10 september is de situatie verder verslechterd. Een reeks van branden
heeft de opvangfaciliteit inclusief het merendeel van de flankerende voorzieningen
verwoest. Hoewel de noodhulp inmiddels op gang is gekomen, beschikken nog niet alle
migranten en vluchtelingen over de benodigde medische hulp en voorzieningen, wat ook
met het oog op COVID-19 zorgelijk is. De Griekse autoriteiten proberen, in samenwerking
met de Europese Commissie, Europese lidstaten en overige internationale organisaties
en ngo´s om in de acute noden te voorzien, waaronder op het gebied van gezondheidszorg
en het tegengaan van de verdere verspreiding van COVID-19.

De Griekse autoriteiten hebben in samenwerking met de Europese Commissie en verschillende
VN-organisaties een nieuw kamp opgezet dat in huisvesting voorziet voor de dakloze
vluchtelingen en migranten op het eiland. Voorafgaand aan het verblijf op het kamp
wordt iedereen getest op COVID-19. Indien een persoon positief wordt getest, wordt
hij/zij direct in quarantaine geplaatst in het daartoe aangewezen gedeelte van het
kamp. Zo wordt geprobeerd de verdere verspreiding van COVID-19 in het kamp te voorkomen.
Op 30 september huisvestte het kamp circa 9.000migranten en vluchtelingen. Bij 260
van hen is een COVID-19 besmetting geconstateerd. Verschillende organisaties proberen
extra medische hulp te bieden. De WHO heeft noodteams gestuurd vanuit Noorwegen voor
medische ondersteuning. De medische noodteams uit Noorwegen zullen worden afgelost
door noodteams uit België en vervolgens uit Oostenrijk.

Tevens heeft de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking EUR
1 miljoen beschikbaar gesteld voor de humanitaire respons van UNICEF op Lesbos. Dit
bedrag zal worden gebruikt om sommige van de meest acute noden te lenigen, bijvoorbeeld
door distributie van noodgoederen en beschermingsactiviteiten voor kinderen (inclusief
activiteiten op het gebied van Mental Health & Psychosocial Support).

Zoals in de Kamerbrief van 10 september jl.4 is toegelicht, heb ik de Griekse collega’s gelijk laten weten dat het kabinet klaar
staat om de Grieken de nodige ondersteuning aan te bieden. Griekenland heeft op 12 september
via het European Civil Protection Mechanism (UCPM) een verzoek gedaan voor noodhulpgoederen.
Nederland heeft eerder dit jaar meermaals gehoor gegeven aan verzoeken via dit solidariteitsmechanisme,
maar kiest er nu voor om de humanitaire respons op Griekenland te steunen middels
eerdergenoemde financiële bijdrage aan UNICEF.

Vraag 6

Is de oorzaak van de besmetting al getraceerd?

Antwoord 6

Zoals bekend werd op 2 september jl. voor de eerste keer in opvangkamp Moria een persoon
positief getest op COVID-19. Het betrof een Somalische man die asymptotisch was en
direct in isolatie is geplaatst. De oorzaak van zijn besmetting is niet bekend bij
het kabinet. Wel is bekend dat betrokkene eerder in Moria zijn asielprocedure had
doorlopen, maar ondanks een positief asielbesluit vanaf het vasteland was teruggekeerd
naar het opvangkamp.

Vraag 10

Hebben er sinds de coronauitbraak in het kamp extra evacuaties plaatsgevonden naar
het Griekse vaste land? Zo nee, staat dit op de planning? Zo nee, bent u bereid er
bij uw Griekse collega op aan te dringen het aantal evacuaties op te voeren en indien
nodig daarbij Nederlandse assistentie aan te bieden? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 10

Zoals eerder aan uw Kamer gemeld, is het staand beleid dat kwetsbare migranten door
de Griekse autoriteiten vanuit de Griekse eilanden worden overgebracht naar het vasteland.
Mede vanwege COVID-19 zijn sinds het voorjaar circa 26.000 kwetsbare migranten en
vluchtelingen overgebracht naar het Griekse vasteland. In geval van Lesbos gaat het
om 12.000 personen, d.w.z. bijna de helft van de populatie migranten en vluchtelingen
op het eiland in maart 2020. Daarnaast zijn Griekse autoriteiten voornemens om in
de week van 28 september 2.000 erkende vluchtelingen over te plaatsen vanaf Lesbos
naar het Griekse vasteland. Al met al is het totaal aantal migranten en vluchtelingen
dat aanwezig is op de Griekse eilanden afgenomen van circa 42.000 begin 2020 naar
26.000 in september 2020. Dit is een afname van 38%.

Daarnaast zijn in reactie op de branden de 406 amv die nog in Moria verbleven overgebracht
naar het vasteland.

Vraag 11

In hoeverre is de € 700 miljoen aan bijdrage van de Europese Commissie eerder dit
jaar aan de Griekse regering om de vluchtelingenstroom op te vangen ingezet om coronamaatregelen
te nemen? Hoeveel is daarvan al ingezet en hoeveel geld is er nog beschikbaar om nog
extra maatregelen te nemen? Waar is het overige geld dat al ingezet is aan besteed?5

Antwoord 11

Naar aanleiding van de gebeurtenissen aan de Grieks-Turkse grens in maart jl. heeft
de Europese Commissie als onderdeel van het EU actieplan inzake Griekenland EUR 700
miljoen ter beschikking gesteld aan Griekenland voor migratie- en grensmanagement.
Hiervan is momenteel EUR 350 miljoen gealloceerd, waarvan EUR 138 miljoen voor nieuwe
opvanglocaties op Kos, Leros en Samos en circa EUR 8 miljoen voor twee opvanglocaties
op het vasteland. Daarnaast is ook financiering gealloceerd voor hotels voor amv en
EUR 192 miljoen voor opvang activiteiten van IOM en UNHCR. Tevens zal de financiering
worden aangewend voor de ondersteuning van EASO en Frontex in Griekenland.

Toelichting:

Deze vragen dienen ter aanvulling op eerdere vragen terzake van het lid Kuiken (PvdA),
ingezonden 3 september 2020 (vraagnummer 2020Z15494).