Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Gerven over het bericht 'Goedkope sigaretten nog volop verkrijgbaar'

Antwoord van Staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen
27 augustus 2020). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2019–2020, nr. 3605.

Vraag 1 t/m 4

Wat is uw reactie op het bericht «Goedkope sigaretten nog volop verkrijgbaar»?1

Klopt het dat tabaksfabrikanten en importeurs de prijs van een pakje sigaretten zelf
kunnen bepalen? En dus ook of een pakje sigaretten inderdaad een euro duurder wordt
of dat ze het verschil uit hun winstmarge betalen? Zo ja, wat vindt u hiervan?

Waarom blijft het voor tabakswinkeliers mogelijk om sigaretten en shag voor de oude
prijs te bestellen? Hoelang blijft dit mogelijk? Waarom worden sigaretten en shag
niet meteen op de dag van de accijnsverhoging duurder?

Waarom bestaat er geen maximale termijn voor de verkoop van tabakswaren tegen de oude
prijs?

Antwoord 1 t/m 4

Het kabinet heeft in het kader van het Nationaal Preventieakkoord verschillende maatregelen
op het terrein van tabaksontmoediging genomen. Een accijnsverhoging maakt daarvan
onderdeel uit en is één van de meest effectieve maatregelen om roken terug te dringen.

Tabaksfabrikanten en importeurs bepalen op grond van artikel 15 van de Europese Richtlijn
2011/64/EU van de Raad van 21 juni 2011 betreffende de structuur en tarieven van de
accijns op tabaksfabrikaten (hierna: richtlijn tabaksaccijns) zelf de maximumkleinhandelsprijs
(de winkelprijs). Het is dan ook aan de tabaksfabrikanten zelf of zij een verschil
uit hun winstmarge betalen. Verder is het zo dat er in de accijnswetgeving voor de
detailhandel geen beperking is aangebracht tot wanneer zij tabaksproducten voor de
oude prijs te koop mogen aanbieden aan de consument. Wel geldt een beperking ten aanzien
van de leverende fabrikant en importeur. De fabrikant of importeur mag vanaf het moment
van de tariefswijziging geen sigaretten of rooktabak met het oude tarief tot verbruik
uitslaan en uitleveren. Daarnaast geldt ook een beperking voor de groothandel. Na
een tariefsverhoging mag de groothandel slechts twee maanden na de datum van de tariefsverhoging
nog sigaretten of rooktabak met het oude tarief leveren aan de detailhandel. Het moet
hierbij wel gaan om pakjes die door de fabrikant of importeur tijdig tot verbruik
zijn uitgeslagen, dat wil zeggen voor de datum van de tariefsverhoging. Op deze manier
wordt de voorraadvorming van sigaretten en rooktabak bij tariefsverhogingen beperkt.
Voor de tariefsverhoging van 1 april jl. betekent dat dus dat de groothandel per 1 juni
2020 geen sigaretten of rooktabak tegen het oude tarief meer mag leveren aan de detailhandel.
Het kan zo zijn dat na 1 juni 2020 de detailhandel nog sigaretten en shag tegen het
oude tarief in voorraad heeft en tegen het oude tarief verkoopt, dit valt buiten het
terrein van de accijnswetgeving, het belastbaar feit heeft zich immers al voorgedaan.

Vraag 5

Waarom stelt Nederland geen minimumverkoopprijs voor tabakswaren in?

Antwoord 5

Zoals reeds aangegeven kunnen tabaksfabrikanten op grond van artikel 15 van de Europese
richtlijn tabaksaccijns «vrijelijk» de maximumkleinhandelsprijs bepalen. Op basis
van dit artikel is het lidstaten dan ook niet toegestaan om een minimumverkoopprijs
in te stellen. Een aantal lidstaten heeft dit in het verleden geprobeerd, maar telkens
heeft het Europese Hof van Justitie bevestigd dat het de lidstaten op basis van de
richtlijn tabaksaccijns niet is toegestaan een minimumverkoopprijs in te stellen.
Het staat lidstaten wel vrij om de accijns te verhogen.

Vraag 6

Hoe is het mogelijk dat iemand in Nederland een pakje sigaretten (cigarillo’s) voor
zo’n drie euro kan kopen?

Antwoord 6

In de accijnswetgeving wordt onderscheid gemaakt tussen sigaretten, sigaren en rooktabak.
Indien aan de vereisten is voldaan kwalificeert een cigarillo als een sigaar. Voor
sigaren en cigarillo’s gelden bijvoorbeeld speciale eisen ten aanzien van het dekblad.
Het accijnstarief op sigaren en cigarillo’s is een ad-valorem-accijns van 8% van de
kleinhandelsprijs.

Vraag 7

Waarom vallen sigaretten en sigaren onder verschillende accijnsregelingen?

Antwoord 7

Sigaretten en sigaren vallen onder dezelfde accijnswetgeving. Wel wordt er een onderscheid
gemaakt tussen de vaststelling van het tarief. Het onderscheid volgt uit de Europese
richtlijn tabaksaccijns. Het zijn producten die zich door hun eigenschappen en hun
gebruiksdoeleinden onderscheiden van elkaar. Dit onderscheid wordt gevolgd in de nationale
accijnswetgeving.

Vraag 8 en 9

Is het correct dat tabaksfabrikanten een voorraad tabakswaren kunnen aanleggen om
deze voor de oude prijs te kunnen verkopen? Hoeveel voorraad tabakswaren tegen de
oude prijs hebben tabaksfabrikanten aangelegd? Heeft u hier (voldoende) zicht op?

Is het mogelijk een maximum aan deze voorraden te stellen? Zo nee, zou dit mogelijk
moeten worden?

Antwoord 8 en 9

De tabaksfabrikant of importeur mag vanaf het moment van de tariefswijziging geen
sigaretten of rooktabak tegen het oude tarief tot verbruik uitslaan en uitleveren.
Daarnaast geldt ook een beperking voor de groothandel, na een tariefsverhoging mag
de groothandel slechts twee maanden na de datum van de tariefverhoging nog sigaretten
of rooktabak met het oude tarief leveren aan de detailhandel. Op deze manier wordt
de voorraadvorming van sigaretten en rooktabak bij tariefsverhogingen beperkt. Voor
de tariefsverhoging van 1 april jl. betekent dat dus dat de groothandel per 1 juni
2020 geen sigaretten of rooktabak tegen het oude tarief meer mag leveren aan de detailhandel.
Er is geen maximum gesteld aan de grootte van de voorraden, maar wel aan de termijn
waarin die nog kunnen worden uitgeleverd na de accijnsverhoging. Naar verwachting
heeft deze termijn invloed op de grootte van de voorraden. Een groothandel zal willen
voorkomen dat er na deze twee maanden nog restanten zijn die niet meer tegen het oude
tarief kunnen worden uitgeleverd.

Vraag 10 en 11

Indien het gestelde bij vraag 2 klopt, welke gevolgen heeft dit betreffende uw voornemen
om verdere accijnsverhogingen voor een pakje sigaretten door te voeren?

Kunt u uw plannen richting het verhogen van de accijnzen op een pakje sigaretten toelichten,
hierin meenemend dat het blijkbaar mogelijk is deze accijnsverhogingen niet of slechts
gedeeltelijk door te berekenen aan de roker?

Antwoord 10 en 11

Zoals in het Nationaal Preventieakkoord is aangegeven en in het door u genoemde artikel
op TabakNee is aangehaald, streef ik er naar de prijs van een pakje sigaretten verder
te verhogen naar 10 euro in 2023. In het Nationaal Preventieakkoord is afgesproken
dat voordat die verhoging kan plaatsvinden er een evaluatie plaats vindt naar mogelijke
grenseffecten. Zoals ook uit beantwoording van vraag 2 blijkt bepaalt de overheid
niet de uiteindelijke kleinhandelsprijs. De overheid bepaalt alleen hoeveel accijns
per pakje moet worden afgedragen. De tabaksfabrikant bepaalt hoeveel van deze accijnsverhoging
wordt doorberekend aan de roker. Een kleine rondgang langs de supermarkten en bekende
internetverkopers leert dat een pakje sigaretten van een merk uit het hogere segment
na de accijnsverhoging van een euro nu 8 euro kost. Sigaretten uit het lagere segment
kosten na de accijnsverhoging 7 euro.

Vraag 12

Zijn er gegevens beschikbaar over de gevolgen van de coronacrisis op het aantal rokers?

Antwoord 12

Het Trimbos-instituut onderzocht wat de impact is van de coronacrisis op het rookgedrag
en de behoefte om te stoppen2. Hieruit komt naar voren dat 14% van de rokers, vooral om gezondheidsredenen, minder
is gaan roken. Ook wordt het alleen thuis zijn of het zien van minder mensen, genoemd
als reden om minder te roken. Er is ook een groep die nu zegt juist méér te zijn gaan
roken (19%). Dit zijn voornamelijk vrouwen en mensen in de leeftijdsgroep van 18–39 jaar.
De reden is verveling, stress of omdat ze vaker alleen zijn. Zij geven aan hierdoor
veel minder gemotiveerd te zijn om te stoppen. Tegelijkertijd geeft 1 op de 3 aan
te willen stoppen met roken. Er is ook behoefte aan meer informatie. De ondersteuning
is aangepast, zodat het past binnen de gestelde corona-richtlijnen. Het Trimbos kan
rokers die hulp zoeken adviseren over verschillende manieren om te stoppen in deze
tijd via de Stoplijn (tel: 0800 - 1995) of de website www.ikstopnu.nl, ook ondersteunt het Trimbos zorgprofessionals bij de stoppen met roken zorg voor
hun cliënten.

Zoals in de voortgangsbrief van het Nationaal Preventieakkoord is vermeld is door
de coronauitbraak de stoppen-met-rokencampagne die in het voorjaar zou starten vertraagd.
Inmiddels zijn de voorbereidingen weer opgestart en zal de campagne eind oktober starten.
Daarnaast is een aantal verschillende leefstijladviezen, waaronder ook een stoppen-met-rokenadvies,
opgenomen in de «Alleen Samen» campagne van de rijksoverheid.