Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Van Gerven over het bericht ‘Met boeven vangt men boeven, Big Tobacco leert de douane het smokkelvak’

Antwoord van Staatssecretaris Van Huffelen (Financiën – Toeslagen en Douane), mede
namens de Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (ontvangen 25 juni
2020). Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2019–2020, nr. 1540.

Vraag 1 en 5

Wat is uw reactie op het bericht «Met boeven vangt men boeven, Big Tobacco leert de
douane het smokkelvak»?1

Bent u van mening dat de Douane met het contact met de industrie het door Nederland
ondertekende internationale antirookverdrag Framework Convention on Tobacco Control (FCTC) van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) overtreedt? Zo ja, wat gaat u hieraan
doen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 1 en 5

Uit artikel 5, derde lid, van het WHO-Kaderverdrag inzake tabaksontmoediging volgt
dat verdragspartijen maatregelen moeten nemen om het tabaksontmoedigingsbeleid te
beschermen tegen de commerciële belangen van de tabaksindustrie. De rijksoverheid
is zeer terughoudend als het gaat om contact met de tabaksindustrie en staat enkel
contact toe over uitvoeringstechnische kwesties. Artikel 5, derde lid, richt zich
tot alle overheidsinstanties. Om overheidsinstanties te informeren over artikel 5,
derde lid, heb ik afgelopen jaar een brief gestuurd aan alle ministeries, provincies
en gemeenten. De notitie «Verduidelijking invulling artikel 5.3 WHO-Kaderverdrag»,
opgesteld onder verantwoordelijkheid van de Ministeries van VWS en Financiën, is meegestuurd
met deze brief. Deze verduidelijking is nog steeds van kracht.

De rijksoverheid wil transparant zijn over deze contacten. Elk ministerie publiceert
daarom de eigen documenten over contacten met de tabaksindustrie op de website: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/roken/inhoud/transparant-over-….

Aanpak van smokkel is een uitvoeringstechnische kwestie waarbij de Douane zich op
operationeel niveau laat voorlichten over het normale patroon van de internationale
logistieke keten en de wijze waarop je echte tabaksproducten van namaak kunt onderscheiden.
Deze kennis versterkt de informatiepositie van de Douane in haar handhavingstaak en
de actieve fraudebestrijding. Wanneer kennis gehaald wordt bij een individuele fabrikant,
gaat dat om kennis die exclusief voorhanden is bij die fabrikant. Het contact dat
tussen de Douane en de tabaksindustrie plaatsvindt, past derhalve binnen de kaders
van artikel 5, derde lid, en is gepubliceerd op voornoemde website.

Vraag 2 en 6

Wat is uw reactie op de conclusie die in het artikel wordt weergegeven «dat de tabaksindustrie
haar producten zelf actief smokkelt»? Vindt u het in dat kader logisch dat de Nederlandse
Douane juist de tabaksindustrie heeft gevraagd een cursus opsporen van tabakssmokkel
te geven?

Hoe verhoudt volgens u deze samenwerking zich tot het advies dat de Wereldbank geeft
in haar rapport: «Vermijd afhankelijkheid van de tabaksindustrie: de rol van de industrie
vormt een obstakel in de bestrijding van illegale handel, omdat de tabaksindustrie
zelf zowel direct als indirect gelinkt is aan de illegale handel in tabaksproducten»?

Antwoord 2 en 6

Op basis van gegevens van de Douane kan ik de in het artikel weergegeven conclusie
voor de Nederlandse situatie niet staven. Van de sigaretten die in de afgelopen drie
jaar in beslag genomen zijn, is het overgrote deel aangemerkt als «illicit whites»2 en «namaak». Slechts een klein deel van de inbeslaggenomen sigaretten is als «echt»
product aangemerkt (afkomstig van de bekende tabaksfabrikanten), waarbij niet vaststaat
dat bekende tabaksfabrikanten een actieve rol hebben gehad bij de smokkel van deze
producten.

Om haar handhavingstaak goed te kunnen uitvoeren en daarmee bij te dragen aan actieve
fraudebestrijding, dient de Douane te beschikken over een zo breed mogelijke informatiepositie.
Vanuit diverse invalshoeken wordt informatie vergaard. Bepaalde informatie is alleen
voorhanden bij een fabrikant. Dat is bijvoorbeeld het geval bij informatie over het
normale handelspatroon en de specifieke echtheidskenmerken van bepaalde producten.
Voor het verkrijgen van die informatie doet de Douane, op basis van een bestaand EU-Agreement
en een nationale Memorandum of Understanding (MoU), een verzoek bij de betreffende
fabrikant. Dit breed kennis vergaren op uitvoeringsniveau, maakt niet dat er een afhankelijkheid
is of ontstaat van een bepaalde partij.

Vraag 3

Kunt u alle documenten met betrekking tot deze bijeenkomst naar de Kamer sturen?

Antwoord 3

De informatie die is gedeeld tijdens de bijeenkomst is gedaan in de vorm van een presentatie.
De tabaksfabrikant heeft deze informatie niet gedeeld in de vorm van een document
of in een andere vorm.

Vraag 4

Kunt u aangeven welke tabaksfabrikant de betreffende training aan de Douanemedewerkers
heeft gegeven?

Antwoord 4

De tabaksfabrikant die deze training verzorgde was Japan Tobacco International Company
Netherlands B.V.