Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Baudet over rechterlijke uitspraken over de PAS

Antwoord van Minister Schouten (Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit), mede namens
de Minister voor Rechtsbescherming (ontvangen 17 juni 2020). Zie ook Aanhangsel Handelingen,
vergaderjaar 2019–2020, nr. 2933.

Vraag 1

Bent u bekend met het bericht «Rechtbank vernietigt vergunning veehouders»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Hoeveel gerechtelijke uitspraken zijn er ná 29 mei 2019 gedaan over het Programma
Aanpak Stikstof (PAS)? Hoeveel daarvan gaan over de inrichting (bijvoorbeeld stallen),
hoeveel over beweiden, hoeveel over bemesten en hoeveel over handhaving?

Antwoord 2

Zaken hierover worden behandeld zowel bij de verschillende rechtbanken als bij de
Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS). Tegen uitspraken die door
de rechtbanken zijn gedaan, kan in hoger beroep worden gegaan bij de ABRvS. Daarnaast
zijn er ook bepaalde zaken die in eerste en enige aanleg bij de ABRvS worden behandeld.

De zinsnede «programma aanpak stikstof» in de tekst van de uitspraak levert in de
uitsprakendatabank op rechtspraak.nl een resultaat op van 89 uitspraken van rechtbanken
gedaan vanaf 29 mei 2019. Echter niet alle uitspraken van rechtbanken worden gepubliceerd.
Rechtbanken beslissen zelf over al dan niet publiceren aan de hand van de criteria
die zijn opgenomen in het Besluit selectiecriteria uitsprakendatabank Rechtspraak.nl
(hierna: het Besluit). Zie hierover verder het antwoord op vraag 4 en 5.

Nu de Rechtspraak, zo heeft de Raad voor de rechtspraak mij laten weten, ook niet
beschikt over een integraal volgsysteem waarin alle uitspraken met hun bijzonderheden
worden geregistreerd (er vindt geen registratie plaats op termen als «stikstof» of
«PAS») kan de vraag hoeveel uitspraken er ná 29 mei 2019 door de rechtbanken zijn
gedaan over het PAS, niet beantwoord worden.

De ABRvS heeft laten weten op de website van de Raad van State onder de rubriek «Uitgelicht»
een internetpagina te hebben aangemaakt over het PAS met achtergrondinformatie, uitspraken
en een toelichting.2 Op deze pagina zijn om te beginnen de twee zogenoemde PAS-uitspraken van 29 mei 2019
te vinden; één over natuurvergunningen voor veehouderijen en één over weiden van vee
en bemesten van percelen. Via de blokken «Bestemmingsplannen, tracébesluiten en (omgevings)vergunningen»
en «Veehouderijen, weiden en bemesten» zijn de uitspraken te vinden in de zaken die
zijn aangehouden in afwachting van de PAS-uitspraken van 29 mei 2019 en die na die
datum – al dan niet na behandeling ter zitting – zijn afgedaan. In totaal gaat het
om ruim 170 uitspraken. De ABRvS heeft daarnaast ook de andere uitspraken waarin het
PAS op welke manier dan ook (ook kort en zijdelings) aan de orde komt gepubliceerd.
De zinsnede «programma aanpak stikstof» in de tekst van de uitspraak levert in de
uitsprakendatabank op raadvanstate.nl een resultaat op van ruim 190 uitspraken vanaf
29 mei 2019.

Vraag 3

Hoe en op welk moment is er vanuit de politiek op die verschillende uitspraken gereageerd
of zal naar verwachting nog worden gereageerd?

Antwoord 3

Het kabinet heeft uw Kamer op 29 mei 2019 en 11 juni 2019 (Kamerstuk 32 670, nr. 146 en 147) brieven gezonden met een reactie op de uitspraken van 29 mei 2019 van de Raad van
State over het PAS. Het kabinet heeft sindsdien een structurele aanpak ontwikkeld,
zoals het kabinet die in de brief aan uw Kamer van 24 april 2020 (Kamerstuk 35 334, nr. 82) uiteen heeft gezet.

Vraag 4

Klopt het dat «op voorhand» is besloten om bepaalde uitspraken over het PAS niet te
publiceren?3 Zo ja, door wie is dat op voorhand besloten en waarom?

Antwoord 4

De Rechtspraak heeft in algemene zin criteria ontwikkeld aan de hand waarvan wordt
beslist over het al dan niet publiceren van uitspraken. Deze criteria zijn opgenomen
in het hierboven genoemde Besluit. Bij de beslissing omtrent het al dan niet publiceren
van de uitspraken over het PAS zijn deze criteria toegepast. Zie in dit verband verder
het antwoord op vraag 5.

Vraag 5

Hoe verhoudt het achterwege laten van openbaarmaking van de uitspraken zich met artikel
5 van het Besluit selectiecriteria uitsprakendatabank Rechtspraak.nl?4

Antwoord 5

Lang niet iedere uitspraak wordt ook gepubliceerd. De belangrijkste reden hiervoor
is dat gepubliceerde uitspraken geanonimiseerd moeten worden; dat kost menskracht.
Artikel 5 van het Besluit vermeldt in welke gevallen een uitspraak altijd wordt gepubliceerd.
Dit is onder meer het geval als de zaak – kortgezegd – aandacht heeft gehad van de
publieke media. Of een uitspraak over het PAS met het oog op dit artikel dient te
worden gepubliceerd, is afhankelijk van de desbetreffende zaak. Zie in dit verband
ook het antwoord op vraag 7.

De ABRvS heeft als gezegd al hun uitspraken over het PAS gepubliceerd. Voor de ABRvS
geldt – als een van de hoogste rechtscolleges in Nederland – ingevolge artikel 3 van
het Besluit ook een eigen regime ten aanzien van de publicatie van uitspraken. Iedere
uitspraak dient gepubliceerd te worden, tenzij zich een van de in dat artikel genoemde
situaties voordoet. Publicatie is bijvoorbeeld niet verplicht indien de zaak met een
standaardformulering is afgedaan.

Vraag 6

Hoeveel uitspraken over het PAS zijn niet gepubliceerd? Wanneer en door welke gerechtelijke
instanties zijn die uitspraken gedaan?

Antwoord 6

Nu de Rechtspraak, als gezegd, niet over een integraal volgsysteem beschikt waarin
alle uitspraken met hun bijzonderheden worden geregistreerd, valt niet te beantwoorden
hoeveel uitspraken door rechtbanken over het PAS niet zijn gepubliceerd. De ABRvS
heeft als gezegd al hun uitspraken over het PAS gepubliceerd.

Vraag 7

Bent u bereid om alsnog alle uitspraken over het PAS te laten publiceren? Zo ja, wanneer?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 7

Zoals hiervoor is aangegeven beslissen de rechtbanken zelf aan de hand van het Besluit
over het al dan niet publiceren van een uitspraak. De regering treedt daar niet in.
De Raad voor de rechtspraak heeft te kennen gegeven, onder verwijzing naar artikel
5 van het Besluit, dat een externe partij kan motiveren een bijzonder belang te hebben
bij publicatie van een specifieke uitspraak. Zo nodig zal dan alsnog worden overgegaan
tot publicatie hiervan. De Raad voor de rechtspraak heeft verder laten weten dat er
binnen de rechtbank Noord-Nederland zeer veel PAS-zaken zijn aangehouden in afwachting
van een van de PAS-uitspraken van de ABRvS van 29 mei 20195. Vervolgens heeft de rechtbank in een aantal zaken een zitting gehouden en uitspraak
gedaan op 28 november 20196. Op basis van de PAS-uitspraak van de ABRvS en de uitspraak van de rechtbank van
28 november 2019 zijn de aangehouden zaken, ongeveer 200 stuks, buiten zitting afgedaan.
Nu het gaat om inhoudelijk gelijkluidende buitenzittingsuitspraken, die geheel in
lijn zijn met de uitspraak van de ABRvS van 29 mei 2019 en de uitspraak van de rechtbank
van 28 november 2019, heeft de rechtbank geen aanleiding gezien om deze uitspraken
te publiceren. Door de recente aandacht van de publieke media heeft de rechtbank Noord-Nederland
evenwel alsnog besloten tot publicatie van een aantal uitspraken.7