Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Wiersma over het bericht ‘Vestager urges stakebuilding to block Chinese takeovers’

Antwoord van Minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) (ontvangen 15 juni 2020).
Zie ook Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2019–2020, nr. 2596.

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «Verstager urges stakebuilding to block Chinese takeovers»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Herkent u het geschetste beeld ook voor Nederland dat sommige bedrijven door de coronacrisis
nu extra kwetsbaar zijn voor (ongewenste) overnames? Kunt u dit toelichten, bijvoorbeeld
voor type bedrijven en specifieke sectoren waar de risico’s groter zijn?

Antwoord 2

Zonder twijfel hebben bedrijven in sommige branches, vooral die direct lijden onder
de noodzakelijke coronamaatregelen, hun marktwaarde zien dalen. In Nederland is dit
ook zo, hoewel wellicht – door de relatief forse steunmaatregelen – minder dan in
sommige andere delen van de wereld. Daardoor kunnen bedrijven goedkoper worden overgenomen.
Dat biedt echter voor Nederlandse bedrijven tegelijkertijd kansen.

Daar staat tegenover dat potentiele overnemende bedrijven, vooral die in dezelfde
branches, hun buffers hebben moeten aanspreken en daarmee een kleinere oorlogskas
hebben. Wat per saldo het effect is, is moeilijk te zeggen. Vooralsnog is geen sprake
van een overnamegolf.

Vraag 3

Wat vindt u van het voorstel van Eurocommissaris Verstager dat landen extra maatregelen
mogen nemen om bedrijven te beschermen tegen vijandelijke overnames?

Antwoord 3

De Commissie benadrukt net als het kabinet dat directe buitenlandse investeringen
bijdragen aan onze werkgelegenheid, ons innovatievermogen en onze concurrentiekracht,
ook juist in tijden van economisch herstel. Tegelijkertijd erkent het kabinet de noodzaak
die de Eurocommissaris schetst om in tijden van (corona)crisis extra waakzaam te zijn
op ongewenste overnames of investeringen. Het kabinet staat daarom in beginsel positief
tegenover het voorstel van Eurocommissaris Vestager voor het nemen van extra maatregelen
om bedrijven te beschermen tegen vijandelijke overnames. We houden daarom proactief
de vinger aan de pols bij marktontwikkelingen, zodat bij mogelijke ongewenste overnames
en investeringen tijdig gereageerd kan worden indien risico's voor de nationale veiligheid
ontstaan.

Vraag 4

Heeft u nu extra aandacht voor deze risico’s? Hoe gaat Nederland daar mee om? Welk
instrumentarium is daarbij voor handen?

Antwoord 4

Het kabinet is recent betrokken geweest bij dreigende overnames van enkele kennisintensieve
bedrijven door Chinese partijen, hoewel deze niet direct gerelateerd zijn aan de coronacrisis.
Tegelijkertijd wordt er gewerkt aan de uitbreiding van het beschikbare instrumentarium
om ongewenste overnames en investeringen te voorkomen.

Bedrijven beschikken zelf over mogelijkheden om zich te beschermen tegen vijandige
overnames. Zo kent het Nederlandse ondernemingsrecht een aantal reguliere beschermingsmaatregelen,
waaronder blokkeringsmaatregelen en – indien het een beursgenoteerde onderneming betreft
– het uitgeven van prioriteitsaandelen of beschermings-preferente aandelen of het
buitenplaatsen van bepaalde strategische activa. Daarnaast ligt het wetsvoorstel Bedenktijd
door het bestuur van een beursvennootschap momenteel voor in uw Kamer. Dit voorstel
kan aanvullende bescherming bieden in geval van een vijandige overname. Op 17 april
2020 heeft uw Kamer de Nota naar aanleiding van het verslag ontvangen.

In uitzonderlijke gevallen, wanneer er sprake is van risico’s voor onze nationale
veiligheid, zal de overheid in moeten kunnen grijpen bij overnames of investeringen.
Het kabinet ontwikkelt hiervoor zowel sectorspecifiek als generiek instrumentarium.

Op 11 november 2019 is uw Kamer geïnformeerd over de implementatie van de EU-verordening
voor de screening van buitenlandse directe investeringen (Kamerstuk 30 821, nr. 97). De Uitvoeringswet hiervoor wordt naar verwachting voor de zomer naar uw Kamer verstuurd.
In dezelfde brief bent u ook geïnformeerd over het breder wetsvoorstel voor een stelsel
van investeringstoetsing op risico’s voor de nationale veiligheid. Dit stelsel gaat
toezien op de screening van overnames en investeringen binnen aanbieders van de vitale
processen of vitale infrastructuur en bij ondernemingen die technologieën ontwikkelen
die raken aan nationale veiligheid. Het wetsvoorstel voor de brede investeringstoets
wordt naar verwachting eind 2020 aan uw Kamer aangeboden. Daarnaast werkt het kabinet
ook aan sectorspecifieke wetgeving voor toetsing op risico’s voor de nationale veiligheid
bij overnames en investeringen in de defensie-industrie, ter borging van de Nederlandse
technologische en industriële basis (Kamerstuk 31 125, nr. 108).

Deze investeringstoetsen vormen een aanvulling op de bestaande sectorale investeringstoetsen
voor de gassector en de elektriciteitssector. Het wetsvoorstel Ongewenste Zeggenschap
Telecommunicatie, dat op 19 mei 2020 door de Eerste Kamer is aangenomen, zal bij inwerkingtreding
voorzien in het toetsen van overnames en investeringen in de IT- en telecomsector
(Kamerstuk 35 153, A).

Vraag 5

Deelt u de mening dat de coronacrisis ongewenste overnames van belangrijke bedrijven,
banen en technologie kan aanwakkeren en dat Nederland proactief op deze risico’s moet
screenen? Welke stappen zet u om extra alert te zijn op de door Eurocommissaris Verstager
genoemde risico’s?

Antwoord 5

In aanvulling op het in ontwikkeling zijnde instrumentarium heeft het kabinet op 2 juni
2020 aangekondigd een peildatum op te nemen in het wetsvoorstel investeringstoets
op risico’s voor de nationale veiligheid (Kamerstuk 30 821, nr. 113). Het opnemen van deze peildatum 2 juni 2020 in de toekomstige wet heeft tot gevolg
dat na inwerkingtreding van de wet, overnames en investeringen die vanaf 2 juni 2020
zijn gedaan, met terugwerkende kracht getoetst kunnen worden wanneer daar vanuit de
bescherming van onze nationale veiligheid aanleiding voor is. Tegelijkertijd wordt
het mogelijk strategisch gedrag van ondernemingen of investeerders in aanloop naar
de inwerkingtreding te voorkomen. Op deze manier zet het kabinet zich proactief in
om ongewenste overnames of investeringen met risico’s voor de nationale veiligheid
tegen de achtergrond van de coronacrisis te voorkomen.