Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Sazias over het advies van de Gezondheidsraad over COVID-19 en vaccinatie tegen pneumokokken

Antwoord van Staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen
4 juni 2020).

Vraag 1, 2

Kunt u aangeven waarom de voorraad vaccins tegen pneumokokken onvoldoende is om de
gehele groep die de Gezondheidsraad in 2018 heeft geadviseerd te vaccineren, te bedienen?

Waarom is daar door u niet eerder over bericht? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 1, 2

Oorspronkelijk is conform het advies van de Gezondheidsraad voldoende ingekocht voor
de initiële opzet van het programma pneumokokkenvaccinatie voor alle 60, 65, 70 en
75 jarigen. Het programma werd zodanig ingericht dat ouderen iedere vijf jaar gevaccineerd
worden, met een gelijke jaarlijkse stroom. Het was dus niet de insteek om iedereen
in het eerste jaar te vaccineren maar iedereen zou in vijf jaar tijd een eerste uitnodiging
ontvangen. Dat was ook nodig vanwege de continue inkoop van het vaccin, de continuïteit
en de uitvoerbaarheid van het programma. Hierover heb ik uw Kamer geïnformeerd per
brief van 24 juni 2019, Kamerstuk 32 793, nr. 393.

De hoeveelheid ingekochte vaccins wordt altijd afgestemd op de te verwachten opkomst.
Dit is de standaard werkwijze bij het Rijksvaccinatieprogramma en het Nationaal Programma
Grieppreventie (NPG). Vaccins kosten het nodige, zijn beperkt houdbaar en het is onwenselijk
om vaccins te vernietigen. De inzet bij de inkoop van vaccins is dus dat iedereen
die wil gevaccineerd kan worden. Daarmee wordt een zo goed mogelijke inschatting van
de opkomst gemaakt. De opkomst bij het Nationaal Programma Grieppreventie was de afgelopen
jaar rond de 50% dus het is niet te verwachten dat de opkomst voor de pneumokokkenvaccinatie
direct 100% zal zijn. Voor pneumokokken is oorspronkelijk uitgegaan van 70% opkomst
van de in het eerste jaar uit te nodigen doelgroep.

Vraag 3

Welke maatregelen neemt u om ervoor te zorgen dat er in het najaar voldoende vaccins
zijn voor alle 60-plussers?

Antwoord 3

Het is gezien de vaccinbeschikbaarheid niet mogelijk om alle 60-plussers dit najaar
te vaccineren. Het aanvullende advies van de Gezondheidsraad naar aanleiding van Covid-19
is om 70–79 jarigen voorrang te geven en bij onvoldoende vaccinbeschikbaarheid te
starten bij het oudste deel van deze groep. De insteek van het programma is tot enkele
weken geleden geweest om jaarlijks alle 60, 65, 70 en 75 jarigen te vaccineren. Dat
zijn 4 jaarcohorten. Naar aanleiding van het advies van de Gezondheidsraad over Covid-19
doen we ons uiterste best om vaccins beschikbaar te krijgen en het lijkt te gaan lukken
om vaccins beschikbaar te krijgen voor 7 jaarcohorten op basis van ruim 75% opkomst.
Maar het is gezien de vaccinbeschikbaarheid hoe dan ook niet mogelijk om alle 20 jaarcohorten
(60–79) dit najaar te vaccineren.

Vraag 4, 5

Kunt u aangeven wanneer er weer voldoende vaccins beschikbaar zijn?

Kunt u aangeven hoeveel vaccins er op dit moment beschikbaar zijn? Zijn dat er genoeg
om de groep van 70–79-jarigen te vaccineren? Kunt u uw antwoord toelichten?

Antwoord 4, 5

Er zijn voldoende vaccins besteld voor de oorspronkelijke opzet van de implementatie
van het pneumokokkenprogramma. Nu de GR een extra advies heeft gegeven (zie daarvoor
antwoord bij vraag 3) ligt er een andere vraag. Een deel van de doelgroep heeft grotere
prioriteit gekregen waardoor meer vaccin nodig is.

Momenteel wordt gesproken met de leverancier over het inkopen van extra vaccins in
2020, boven op de reeds beschikbare 550.000 vaccins.1 De gesprekken zijn gericht op het mogelijk maken van het oproepen van de 73 tot en
met 79-jarigen voor pneumokokkenvaccinatie in dit najaar. In 2021 komt er in ieder
geval weer een nieuwe hoeveelheid vaccins beschikbaar en zal gekeken worden aan wie
dan de vaccins het beste kunnen worden aangeboden.

Vraag 6

Gaat het vaccineren tegen pneumokokken in het najaar van start als het huidige beleid
nog geldt om ervoor te zorgen dat kwetsbare mensen zo weinig mogelijk contactmomenten
hebben, aangezien de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport dat in de brief
over de stand van zaken COVID-19 van 7 april 2020 als één van de redenen opvoert om
niet vroeger van start te gaan met het vaccineren tegen pneumokokken?2

Antwoord 6

De insteek is dat het vaccineren dit najaar van start gaat. Op dit moment ben ik in
overleg met de LHV en het NHG over een andere organisatiewijze van vaccineren om te
zorgen dat ouderen geen onnodige risico’s lopen. Als het nodig is dan is er dus een
alternatieve organisatiewijze voorbereid. Overigens geeft de WHO aan dat het van groot
belang is om vaccinatieprogramma’s door te laten gaan, en dat daarbij voorrang gegeven
moet worden aan griep -en pneumokokkenvaccinatie voor kwetsbare personen. Dat onderstreept
mijn inzet om het dit najaar zeker van start te laten gaan.

Vraag 7

Bent u bereid om te onderzoeken wat het effect is van het vaccineren tegen pneumokokken
op 80-plussers, aangezien de Gezondheidsraad bij het uitbrengen van het advies van
2018 te weinig informatie had over de effectiviteit van vaccinatie op 80-plussers
en deze groep extra kwetsbaar is?

Antwoord 7

Op basis van onderzoek is bekend dat het immuunsysteem veroudert waardoor vaccinatie
van mensen boven de 80 jaar minder goed werkt dan bij jongere leeftijdsgroepen. Op
dit moment loopt al Europees onderzoek, uitgevoerd door het RIVM, waarin de immuunrespons
na een griep- en een pneumokokkenvaccinatie bij mensen boven de 65 wordt vergeleken
met de immuun respons bij jongere mensen (25–50 en 50–65 jaar). Daarbij worden ook
80-plussers meegenomen. Hiermee hopen we inzicht te krijgen in welke onderdelen van
het immuunsysteem minder goed functioneren bij oudere mensen om op basis hiervan -indien
mogelijk- de vaccinatiestrategie voor ouderen te optimaliseren.