Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Moorlag over stroomlevering door zonnepanelen

Antwoord van Minister Wiebes (Economische Zaken en Klimaat) (ontvangen 26 mei 2020).

Vraag 1

Kent u het bericht «Volop zon maar toch geen stroom kunnen leveren met je eigen zonnepanelen»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Deelt u de opvatting dat het voor de consument schadelijk en onwenselijk is dat opgewekte
elektriciteit niet aan het net kan worden geleverd door tekortschietende netcapaciteit?
Zo nee, waarom niet?

Antwoord 2

Het is voor consumenten en ook bedrijven in principe onwenselijk is dat hernieuwbaar
opgewekte elektriciteit niet kan worden ingevoed, door gebrek aan netcapaciteit of
spanningsproblemen.

Bij spanningsproblemen kan het probleem zowel in de installatie van consumenten en
bedrijven liggen als bij de netbeheerder. Hierbij is het goed om te realiseren dat
uitbreiding van het net of het oplossen van spanningsproblematiek de netbeheerder
meer tijd kost dan de tijd die nodig is voor consumenten en bedrijven om zonnepanelen
te plaatsen.

Vraag 3

Deelt u de opvatting dat de netwerkbedrijven er zorg voor dienen te dragen dat particuliere
gebruikers die elektriciteit opwekken met zonnepanelen het deel dat ze zelf niet verbruiken
moeten kunnen leveren aan het net? Zo ja, hoe gaat u dat sluitend borgen? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 3

Netbeheerders dienen ervoor te zorgen dat particulieren en bedrijven binnen het redelijke
in staat moeten zijn om zelf opgewekte elektriciteit in te voeden. Ik kan echter niet
garanderen dat netbeheerders in staat zijn in alle gevallen ook tijdig de capaciteit
beschikbaar hebben of spanningsproblemen kunnen voorkomen. Indien netbeheerders dit
wel moeten kunnen garanderen, dan zou dit betekenen dat netbeheerders op voorhand
altijd een (veel) zwaarder net klaar en «op voorraad» moeten hebben liggen. Dit zou
tot significant hogere kosten leiden voor alle gebruikers van het elektriciteitsnet,
zowel burgers als bedrijven. Dat acht ik niet proportioneel en verstandig.

Wel is het energiesysteem zo ingericht dat met een combinatie van maatregelen (zoals
regulering, RES’en, investeringsplannen van de netbeheerders) netbeheerders een zo
goed mogelijke inschatting kunnen maken waar netuitbreidingen of ander oplossingen
die nodig zijn en dat ze deze ook zo snel als mogelijk realiseren.

Vraag 4

Kent u signalen van buiten Drenthe dat particuliere eigenaren van reeds aangesloten
zonnepanelen geen stroom aan het net kunnen leveren? Zo ja, wat is de aard en omvang
van die problemen? Zo nee, bent u bereid om dit te inventariseren en de Kamer van
de uitkomsten op de hoogte te brengen?

Antwoord 4

Het gaat bij spanningsproblemen niet per se om een gebrek aan netcapaciteit. Spanningsproblemen
komen incidenteel in heel Nederland voor. Bij spanningsproblemen loopt de spanning
vaak op tot boven de gestelde normen, waardoor de opwekkende installatie om veiligheidsreden
uitschakelt. Deze problemen zijn, indien ze zich in het net voordoen, op te lossen.
Netbeheerders lossen die in de meeste gevallen zo snel mogelijk op. Daarvoor moeten
soms extra kabels en transformatoren worden aangebracht of transformatoren worden
aangepast of anders ingesteld maar dit kost tijd. De netten zijn in de afgelopen decennia
ontworpen voor transport naar consumenten en bedrijven toe en niet in alle gevallen
geschikt voor consumenten en bedrijven die gelijktijdig veel elektriciteit invloeden.

Netbeheer Nederland heeft recent haar jaarlijkse onderzoek over spanningskwaliteit
gepubliceerd2. Hieruit komt naar voren dat de spanningskwaliteit in Nederland in bijna alle gevallen
binnen de norm valt.

Vraag 5

In hoeverre en op welke wijze worden (mogelijke) capaciteitsproblemen op het netwerk
voor particulieren door de netwerkbedrijven in beeld gebracht en hoe en binnen welke
termijn worden capaciteitsproblemen weggenomen?

Antwoord 5

In Nederland is er in verschillende regio’s sprake van een tekort aan netcapaciteit.
Netbeheerders houden op regionaal niveau een actueel overzicht bij op hun websites.
Hierbij is in veel gevallen nog ruimte voor kleinschalige initiatieven. Problemen
met te hoog oplopende spanning op laagspanningskabels kunnen zich zeer lokaal voordoen
en zijn lastig te voorspellen.

Wanneer consumenten en bedrijven bijvoorbeeld zonnepanelen willen plaatsen en met
spanningsproblemen worden geconfronteerd melden zij dit bij de netbeheerders. De netbeheerders
onderzoeken de korte en lange termijn oplossingen en moeten dit binnen een redelijke
termijn oplossen. De termijn waarop eventuele knelpunten weggenomen kunnen worden
hangt af van de lokale situatie en de uit te voeren werkzaamheden.

Vraag 6

Wat is naar uw oordeel een maximaal aanvaardbare termijn voor het oplossen van capaciteitsproblemen
voor particulieren die elektriciteit aan het net willen leveren?

Antwoord 6

Netbeheerders zijn nu wettelijk verplicht om nieuwe aansluitingen of verzoeken tot
aanpassingen in 18 weken te realiseren (indien kleiner dan < 10 MVA). Als er sprake
is van gebrek aan netcapaciteit kunnen netbeheerders partijen een transportbeperking
opleggen totdat de netcapaciteit uitgebreid is of door het toepassen van congestiemanagement
waardoor de beschikbare capaciteit efficiënter kan worden gebruikt. Uiteraard zal
een netbeheerder er voor moeten zorgen dat de oplossing zo snel als mogelijk gerealiseerd
kan worden. Hierbij wordt uitgegaan van een redelijke termijn.

Bij spanningsproblemen moet de netbeheerder deze onderzoeken en eveneens binnen een
redelijke termijn oplossen. Wat een redelijke termijn is hangt af welke werkzaamheden
uitgevoerd moeten worden. Dat is afhankelijk van de omvang van de werkzaamheden die
voor de uitbreiding van de netten of anderzijds voor het oplossen van spanningsproblemen
noodzakelijk zijn. De ervaring leert dat spanningsproblemen in de meeste gevallen
binnen enkele maanden zijn opgelost.

Vraag 7

Worden particulieren in de buurten waar capaciteitsproblemen zijn of dreigen door
de netwerkbedrijven tijdig hiervan in kennis gesteld, zodat zij daarmee rekening kunnen
houden met investeringsbeslissingen? Zo nee, waarom niet en bent u bereid de netwerkbedrijven
hiertoe te verplichten? Zo ja, op welke wijze?

Antwoord 7

Netbeheerders kennen niet alle plannen in hun gebied en kunnen dus niet proactief
informeren. Netbeheerders geven op hun websites op regionaal niveau al weer waar sprake
is van congestie en hoe deze congestie problemen oplevert voor nieuwe initiatieven.
Het is echter afhankelijk van de totale ontwikkelingen in die regio of dit ook consequenties
heeft voor particulieren. Daarnaast is het voor netbeheerders niet altijd bekend welke
consumenten zonnepanelen hebben.

De capaciteitsproblemen en de spanningsproblematiek ontstaan vaak door de samenhang
tussen verschillende consumenten (en bedrijven) die samen op één zelfde kabel zijn
aangesloten.

Het is een in de Netcode elektriciteit3 opgenomen verplichting voor consumenten en bedrijven om de plaatsing van zonnepanelen
te melden. Daarom roep ik particulieren op om altijd van te voren contact op te nemen
met de netbeheerder om de meest actuele informatie te verkrijgen. De netbeheerders
zijn van deze signalen afhankelijk om vroegtijdig rekening te kunnen houden met eventueel
benodigde aanpassingen

Vraag 8

Acht u het redelijk dat particulieren worden gecompenseerd, mede in het licht en naar
analogie van de geldende compensatieregeling bij storingen in de levering van energie,
voor de schade die zij leiden indien zij opgewekte elektriciteit niet via het net
kunnen leveren? Zo nee, waarom niet? Zo ja, hoe gaat u dat bewerkstelligen?

Antwoord 8

Het tijdelijk niet kunnen invoeden van hernieuwbare energie, omdat daarmee de grenzen
van de spanningskwaliteit overschreden worden, heeft een andere impact op particulieren
die hernieuwbare elektriciteit willen invoeden en de samenleving dan een langdurige
volledige onderbreking van het transport door een storing in het net, waarbij geen
elektriciteit meer kan worden afgenomen.

De compensatieregeling dient er voor de netbeheerder te dwingen hun organisatie gereed
te hebben om een storing in het transport zo spoedig mogelijk te herstellen en dient
daarmee een ander doel

Vanwege het verschil in impact acht ik het niet wenselijk om netbeheerders een vergoeding
te laten betalen wanneer er geen elektriciteit kan worden ingevoed als gevolg van
spanningsproblematiek. Netbeheerders zijn uiteraard wel verplicht om klachten over
de spanningskwaliteit in het net te onderzoeken en net als bij transportbeperkingen
zo snel mogelijk maatregelen te nemen om het net aan te passen. De ACM ziet er op
toe dat netbeheerders blijven voldoen aan de gestelde eisen.