Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Ploumen, Sjoerdsma, Van Ojik, Koopmans, Karabulut, Voordwind en Van der Staaij over het bericht ‘In Saudi Arabia, contacting the EU is a crime,

Antwoord van Minister Blok (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 18 maart 2020).

Vraag 1

Heeft u kennisgenomen van het bericht «In Saudi Arabia, contacting the EU is a crime»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Wat is uw reactie op het bericht dat het in Saoedi-Arabië blijkbaar een misdaad is
om contact op te nemen met een EU-ambassade, in dit geval de Nederlandse ambassade?

Antwoord 2

Het bericht gaat over de groep vrouwenrechtenactivisten die in mei 2018 in Saudi-Arabië
werd gearresteerd. De aanklacht tegen de vrouwenrechtenactivisten heeft onder andere
betrekking op het delen van informatie met derde landen. In de tenlastelegging van
een van de activisten, Loujain al-Hathloul, wordt verwezen naar contacten met de Nederlandse
ambassade.

Nederland heeft meerdere malen, in bilaterale gesprekken en in multilaterale fora,
zorgen uitgesproken over de arrestaties en rechtszaken tegen de groep vrouwenrechtenactivisten.
Tijdens mijn bezoek aan Saudi-Arabië op 19 en 20 februari heb ik deze kwestie ook
persoonlijk aangekaart in gesprekken met Minister van Buitenlandse Zaken Bin Farhan
en Minister van Staat van Buitenlandse Zaken Al-Jubeir. Uiteraard is het kabinet van
mening dat het aangaan van contacten met de Nederlandse ambassade geen misdaad zou
moeten zijn. Voor zover bekend waren de contacten die de ambassade heeft gehad niet
in strijd met de wet- en regelgeving van Saudi-Arabië.

Vraag 3

Bent u bereid nadere toelichting en uitleg te vragen aan de Saoedische ambassadeur
in Nederland? Zo ja, op welke termijn? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 3

Er is reeds nadere toelichting gevraagd aan de Saoedische ambassadeur in Nederland.
Het eerste gesprek hierover vond plaats in maart 2019, en is sindsdien verschillende
keren aan de orde geweest. In dit gesprek is duidelijk gemaakt dat contacten die de
Nederlands ambassade in Riyad onderhoudt voor zover ons bekend niet in strijd zijn
met de wet- en regelgeving in Saudi-Arabië. Het contacten onderhouden met het maatschappelijk
middenveld behoort tot gangbare werkzaamheden van diplomaten. Deze boodschap is op
9 maart 2020 nogmaals duidelijk overgebracht aan de Saoedische ambassade. Daarnaast
heeft Nederland op verschillende manieren zijn bredere zorgen aangekaart over de rechtszaken
tegen de vrouwenrechtenactivisten. Het feit dat het merendeel van deze groep inmiddels
voorwaardelijk is vrijgelaten en de rechtszaak thuis kan afwachten kan als een voorzichtig
bemoedigende stap worden gezien, doch Nederland en de EU zullen deze kwestie blijven
aankaarten.

Vraag 4

Klopt het dat het EU-diplomaten, waaronder Nederlanders, niet toegestaan is de hoorzittingen
bij te wonen? Zo ja, welke stappen gaat u in reactie hierop ondernemen, al dan niet
in EU verband? Zo nee, wie zullen er namens Nederland en/of de EU de hoorzittingen
bij gaan wonen?

Antwoord 4

Het klopt dat EU-diplomaten, waaronder Nederlandse diplomaten, sinds het najaar van
2018 geen toegang hebben gekregen tot hoorzittingen van rechtszaken. Nederland, evenals
een aantal gelijkgezinde EU-landen, blijft proberen om toch toestemming te krijgen
voor het bijwonen van verschillende rechtszaken. Tot op heden hebben de Saoedische
autoriteiten daar echter niet positief op gereageerd. De EU-delegatie in Riyad heeft
reeds in maart 2019 haar zorgen over het niet toelaten van waarnemers overgebracht
aan de Saoedische autoriteiten. Ook heeft de EU speciaal vertegenwoordiger voor Mensenrechten
Eamon Gilmore in een gesprek met de voorzitter van de Saoedische mensenrechtencommissie
dhr. Al-Awad op 12 maart jl. nogmaals aangedrongen op het toelaten van EU-diplomaten
als waarnemers bij rechtszaken.

Vraag 5

Is er namens de EU een (publieke) reactie geweest op de strafbaarheid van het contact
met de EU richting de Saoedische overheid? Zo ja, hoe luidt deze reactie? Zo nee,
waarom niet?

Antwoord 5

De EU volgt de ontwikkelingen rondom de rechtszaken van de vrouwenrechtenactivisten
sinds de arrestaties in mei 2018 nauwgezet. De EU heeft deze zaken op verschillende
manieren aan de orde gesteld. Dit gebeurde bijvoorbeeld in een gesprek van de EU speciaal
vertegenwoordiger voor Mensenrechten, Eamon Gilmore, met de voorzitter van de Saoedische
mensenrechtencommissie, dhr. Al-Awad. Ook tijdens het bezoek van de Saoedische Minister
van Staat van Buitenlandse Zaken Al-Jubeir aan Brussel, in januari dit jaar, werd
de zaak aangekaart. In de Mensenrechtenraad heeft de EU ook aandacht gevraagd voor
deze zaak (zie antwoord op vraag 7).

Vraag 6

Deelt u de mening van de EU-delegatie dat het volstrekt onaanvaardbaar is dat contact
met de EU-delegatie, andere ambassades of Human Rights Watch of Amnesty International
een reden is om in de gevangenis te belanden? Zo ja, hoe gaat u deze mening richting
de Saoedische overheid uitdragen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 6

Zie antwoorden op vragen 2 en 3.

Vraag 7

Heeft u, of gaat u, in EU-verband benadrukken dat het van belang is dat er richting
Saoedi-Arabië een gezamenlijk standpunt over (het schenden van) mensenrechten ingenomen
gaat worden? Zo ja, bent u bereid hierin een voortrekkersrol te spelen? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 7

Nederland pleit in EU-verband zeer regelmatig voor aandacht voor de mensenrechtensituatie
in Saudi-Arabië. In lijn met die inzet werd in de item 4-verklaring van de EU bij
de Mensenrechtenraadsessies in maart 2019 en september 2019 aandacht gevraagd voor
de positie van vrouwenrechtenactivisten en mensenrechtenverdedigers in dit land. Ook
tijdens de meest recente sessie van de Mensenrechtenraad, op 10 maart 2020, werd in
de item-4 verklaring van de EU expliciet aandacht gevraagd voor de voortdurende detentie
van Al-Hathloul en andere vrouwenrechtenactivisten. Daarnaast heeft de EU op verschillende
momenten in bilaterale gesprekken met de Saoedische autoriteiten aandacht gevraagd
voor mensenrechten. Zie ook het antwoord op vraag 5.

Vraag 8

Kunt u deze vragen, aangezien de hoorzitting op 11 maart 2020 is, binnen één week
beantwoorden?

Antwoord 8

Ja. De hoorzitting van 11 maart 2020 is overigens verplaatst naar 18 maart 2020.