Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden van Eijs, Kröger en Gijs van Dijk over het artikel ‘Onderzoek: in één schep Noord-Hollands compost zitten duizenden microplastics’

Antwoord van Minister Van Veldhoven-van der Meer (Mileu en Wonen) (ontvangen 13 februari
2020).

Vraag 1

Kent u het bericht «Onderzoek: in één schep Noord-Hollands compost zitten duizenden
microplastics»?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Is bij u bekend welke factoren – zoals de herkomst, inzamelingssysteem en verwerkingssysteem
– het meest bepalend zijn voor de hoeveelheid (micro)plastic in het gft-afval of compost?

Antwoord 2

Het meest bepalend voor de hoeveelheid (micro)plastics in het gft-afval is het scheidingsgedrag
van consumenten en bedrijven. Met zeeftechnieken tijdens het composteringsproces is
een groot deel van deze bodemvreemde materialen, waaronder kunststoffen, voor het
composteringsproces te verwijderen. Het geproduceerde compost wordt vervolgens nog
gezeefd zodat het voldoet aan de vereisten, o.a. de eisen ten aanzien van bodemvreemd
materiaal. Met deze inspanningen wordt veel bereikt, maar het is helaas niet mogelijk
om de kunststoffen volledig uit te filteren.

Vraag 3

Zou u het theezakje bij het gft-afval, plasticafval of restafval gooien, wanneer u
op de verpakking leest dat uw theezakje van biobased plastic is?

Antwoord 3

De afvalscheidingswijzer van Milieu Centraal geeft advies hoe verschillende afvalstromen
gescheiden moeten worden. Volgens Milieu Centraal horen theezakjes in het restafval.
Dit komt overeen met de lijst wat wel en niet in de groenbak mag uit het landelijk
afvalbeheerplan onder sectorplan 6 «Gescheiden ingezameld/afgegeven groente-, fruit-
en tuinafval van huishoudens».

Het label biobased zegt iets over de grondstoffen waar het plastic van gemaakt is,
maar geeft niet aan of het in de afdankfase afbreekbaar is of niet. Biobased plastic
theezakjes zijn niet per definitie composteerbaar.

Theezakjes worden vaak als gft-afval weggegooid, omdat consumenten zich niet bewust
zijn van het feit dat theezakjes van plastic kunnen zijn of plastic kunnen bevatten.
Dit veroorzaakt vervuiling van het gft. Uit het oogpunt van recyclebaarheid is het
te prefereren dat theezakjes geen plastic bevatten en alleen uit composteerbaar materiaal
zouden bestaan, zodat ze samen met de thee bij het gft kunnen. Om deze onduidelijkheid
aan te pakken verken ik samen met de koffie- en theebranche en de afvalverwerkers
de mogelijkheden om de overstap naar composteerbaar materiaal te maken voor theezakjes
en koffiepads.

Vraag 4

Welke voorschriften zijn er rondom logo’s op plastic verpakkingen? Mag elk bedrijf
zelf bepalen welke logo’s of teksten hij op de plastic verpakking toont?

Antwoord 4

Er is geen wettelijke verplichting om een bepaald afvalinstructie-logo te voeren.

Wel stelt het Kennis Instituut Duurzaam Verpakken uniforme logo’s ter beschikking
aan bedrijven met wegwerpinstructies voor de consument.

Vraag 5

Op welke wijze wordt gecontroleerd of plastic verpakkingen die vermelden dat ze biobased
zijn, bioafbreekbaar zijn of een organisch component hebben, dat daadwerkelijk in
de Nederlandse praktijk zijn?

Antwoord 5

Er wordt niet gecontroleerd of verpakkingen die biobased zijn, bioafbreekbaar zijn
of een organische component hebben dit ook zijn. Het verpakkende bedrijfsleven is
er voor verantwoordelijk dat de informatie die zij op de verpakking zetten ook klopt.
Bedrijven kunnen ervoor kiezen om keurmerken te gebruiken (zoals OK biobased, EN 16575
of Kiemplantlogo / OK compost, EN 13432). Dit keurmerk waarborgt de betreffende claim
door een onafhankelijke derde partij te laten controleren of het bedrijf voldoet aan
de in het keurmerk gestelde eisen. Dit vindt regelmatig plaats. Nederlandse composteringsinstallaties
composteren sneller dan het uitgangspunt was bij het vaststellen van de EN 13432 norm.

Vraag 6

Is bij u bekend of afvalverwerkers biologisch afbreekbare plastics wel of niet in
de groenbak willen?

Antwoord 6

Afvalverwerkers willen het materiaal liever niet in de groenbak, behalve als biologisch
afbreekbaar materiaal wordt gebruikt om meer gft-afval in te zamelen. Een biologisch
afbreekbaar inzamelzakje mét gft-afval mag dus wel in de groenbak. Composteerders
halen in de praktijk alle plastics zoveel mogelijk uit het te composteren gft-afval.

Als onderdeel van het landelijk afvalbeheerplan is onder sectorplan 6 «Gescheiden
ingezameld/afgegeven groente-, fruit- en tuinafval van huishoudens» een lijst opgenomen
welke items wel of niet in de groenbak mogen. Deze lijst wordt ontwikkeld in samenwerking
met de NVRD, RWS, de Vereniging Afvalbedrijven (VA) en Milieu Centraal en indien nodig
geüpdatet.

Vraag 7

Wanneer komt het onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)
naar de eventuele noodzaak van andere normen rond plastic beschikbaar?

Antwoord 7

In 2019 is ZonMW gestart met een integraal onderzoeksprogramma «Microplastics & Health»
naar de mogelijke gezondheidseffecten van microplastics. Het RIVM participeert hierin.
Dit onderzoek geeft ons meer inzicht in de urgentie van het microplasticsprobleem.
De onderzoeken zijn rond de zomer van 2020 klaar.

Vraag 8

Kunt u een indicatie verschaffen van de hoogte van de normen die andere Europese landen
hanteren over plastic of andere bodemvreemde stoffen in compost?

Antwoord 8

In 2022 gaat de herziening Europese meststoffen verordening in. Deze stelt dat het
percentage bodemvreemde stoffen ten hoogste 3 g/kg droge stof macroscopische onzuiverheden
groter dan 2 mm in één van de volgende vormen: glas, metaal of kunststof, en in totaal
ten hoogste 5 g/kg droge stof macroscopische onzuiverheden mag bevatten. In 2026 wordt
de grens voor kunststofvervuiling groter dan 2 mm op 2,5 g/kg gesteld, in 2029 zal
deze norm opnieuw beoordeeld worden. Daarnaast bestaat er nationale regelgeving om
meststoffen op de markt te brengen. Het is niet bekend hoe hoog de milieucriteria
voor kunststofvervuiling in andere Europese landen is.

Vraag 9

Is bij u bekend of gemeenten dit voorjaar wederom voornemens zijn om gratis compost
uit te delen?

Antwoord 9

Op 28 maart 2020 vindt weer de Landelijke Compostdag plaats waarop de Vereniging Afvalbedrijven
in samenwerking met gemeenten gratis compost uitdelen aan burgers, om hen te bedanken
voor hun inzet om gft-afval te scheiden van het restafval.